ORIGINAL_ARTICLE
تعریف و روش کشف مذهب اقتصادی اسلام
مذهب اقتصادی اسلام یکی از شاخههای دانش اقتصاد اسلامی است. از بحثهای مقدماتی مهم در این شاخه از دانش اقتصاد اسلامی تعریف و روش آن است. مقاله پیش رو تعریف و روش کشف مذهب از دیدگاه شهید صدر; را تبیین و نقد کرده و سرانجام به نتیجههای زیر میرسد:
الف) مذهب اقتصادی اسلام عبارت است از قواعد ثابتی که زیربنای فقه و اخلاق اقتصادی است و از منابع (آیهها، روایتها و عقل) استنباط میشوند و برای تنظیم روابط اقتصادی در سه حوزه تولید، توزیع و مصرف در جهت رفع مشکلها و دستیابی به هدفهای اقتصادی وضع شدهاند.
ب) سه راه معتبر برای کشف مذهب اقتصادی وجود دارد:
1. کشف اصول مذهب به عنوان زیربنا از احکام اخلاقی و فقهی مستنبط مجتهد به عنوان روبنا از راه استدلال إنّی.
2. استنتاج اصول مذهب به عنوان روبنا از آموزههای هستیشناسانه به عنوان زیربنا از راه استدلال لمّی.
3. استناد به نصوصی که به صورت مستقیم به یک اصل تصریح کردهاند.
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_14258_2c21ba1bc0527d9b7e64c44bf3bd1630.pdf
2015-05-22
5
29
مذهب اقتصادی
مکتب اقتصادی
اقتصاد اسلامی
اصول راهبردی
اصول ثابت
سیدحسین
میرمعزی
h.mirmoezi@gmail.com
1
دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
LEAD_AUTHOR
ابراهیم صالح، سعاد؛ مبادىء النظام الاقتصادى الاسلامى و بعض تطبیقاته؛ ج1، قاهره: مصر لخدمات النشر، 1416ق.
1
بعلی، عبدالحمید محمود؛ اصول الاقتصاد الاسلامی؛ چ1، [بیجا]: دارالداوی، 1421ق.
2
جنیدل، حمدبنعبدالرحمان؛ مناهج الباحثین فی الاقتصاد الاسلامی؛ [بیجا]: شرکة العبیکان للطباعة و النشر، 1406ق.
3
سری، حسن؛ الاقتصاد الاسلامی، مبادیء و خصائص و اهداف؛ چ1، [بیجا]: [بینا]، 1411ق.
4
شوقی الفنجری، محمد؛ المذهب الاقتصادی فی الاسلام؛ چ3، قاهره: الهیئة المصریة العامة للکتب، 1997م.
5
صالح عوده، ریاض؛ مقدمة فی الاقتصاد الاسلامی؛ بیروت: دارالهادی، 1426ق.
6
صدر، سیدمحمدباقر؛ اقتصادنا؛ چ2، قم: المجمع العلمی للشهید الصدر;، 1408ق.
7
فتحی أحمد، عبدالکریم و احمد محمد عسال؛ النظام الاقتصادی فی الاسلام؛ مبادئه و اهدافه؛ قاهره: مکتبة وهبة، 1413ق.
8
کیاءالحسینی، سیدضیاءالدین؛ بررسی اندیشههای اقتصادی آیتالله شهید صدر;؛ قم: مرکز مطالعات اقتصادی دانشگاه مفید، 1386.
9
مهلهل، متوکلبنعباسبنمحمد؛ سمات الاقتصاد الاسلامی؛ مدینه منوره: مکتبة دارالایمان، 1423ق.
10
میرمعزی، سیدحسین؛ «نقد و بررسی دیدگاه شهید صدر درباره هویت اقتصاد اسلامی»؛ فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، س6، ش22، 1385.
11
نجار، مصلحعبدالحی؛ تأصیل الاقتصاد الاسلامی؛ [بیجا]: مکتبة الرشد، 1424ق.
12
ORIGINAL_ARTICLE
طراحی مدل حکمرانی خوب بر اساس نامه مالک اشتر و مقایسه آن با اصول حکمرانی خوب بانک جهانی
حکمرانی خوب، نظریه جدیدی است که به دنبال پدیدساختن نهادهایی است که به دولت در انجام وظیفههای خود مبنی بر فراهمساختن وضعیت بهتر و رفاه بیشتر برای مردم کمک کند. هدف اصلی تحقیق پیش رو طراحی مدل حکمرانی خوب از عهدنامه مالک اشتر با استفاده از روش دادهبنیاد و مقایسه مؤلفههای حکمرانی خوب مورد نظر بانک جهانی با نتیجههای حاصل است. روش تحقیق این مطالعه وصفی تحلیلی بوده و برای استخراج اصول حکمرانی خوب از عهدنامه مالک اشتر، روش دادهبنیاد استفاده شده است. نتیجههای مطالعه نشان داد که دیدگاه امام علی7 درباره حکمرانی خوب گرچه عنصرهای مشترکی با نظریه حکمرانی خوب بانک جهانی داشته و هر دو حقیقت واحدی از حکمرانی خوب در نظر دارند؛ حال آنکه روشهای رسیدن به حکمرانی خوب در دو دوره به علت تفاوتهای ساختاری هر زمان متفاوت است. افزون بر این نکتههای مورد توجه حضرت علی7 بوده است که در بانک جهانی توجهی به آنها نشده و آن توجه به تقوا و عبودیت است و نیز حضرت علی7 دو منبع قرآن کریم و سنت پیامبر اکرم6 را به عنوان منابع مستحکم دینی برای رفع مشکلها در نامه مالک اشتر معرفی میکنند که در بانک جهانی چنین منابعی وجود ندارد و دستورهای حکومتی آنها از عقل بشری برگرفته است که به مرور زمان نامعتبر و متغیر خواهد بود.
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_14259_d41d8cd98f00b204e9800998ecf8427e.pdf
2015-05-22
31
62
حکمرانی خوب
عهدنامه مالک اشتر
نظریه دادهبنیاد
محمدرضا
یوسفی شیخرباط
1
استادیار گروه اقتصاد دانشگاه مفید.
AUTHOR
فهیمه
بابایی
2
دانشآموخته کارشناسی ارشد رشته اقتصاد اسلامی دانشگاه مفید.
AUTHOR
استریتن، پل؛ حکمرانی خوب: پیشینه و تکوین مفهوم؛ ترجمه حمیدرضا ارباب، احمد میدری و جعفر خیرخواهان؛ تهران: مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، 1996م.
1
امیدی، علی؛ «حکمرانی خوب و چگونگی اداره کارآمد مناطق در ایران»؛ فصلنامه رهیافتهای سیاسی و بینالمللی، ش24، 1389.
2
بانک جهانی؛ نظرسنجی حکمرانی؛ ترجمه: افشین خاکباز؛ تهران: مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، 1999م.
3
برادران شرکاء، حمیدرضا؛ حکمرانی خوب کلید توسعه آسیای جنوب غربی؛ تهران: مجمع تشخیص مصلحت نظام، مرکز تحقیقات استراتژیک، کمیته پژوهش برنامه و بودجه، 1386.
4
ـــــــــ و سعید ملکالساداتی؛ «بر اساس شاخصهای بانک جهانی تأثیر حکمرانی خوب بر رشد اقتصادی در کشورهای منتخب»؛ فصلنامه راهبرد، ش49، 1387.
5
پیمان، اخوان و مصطفی جعفری؛ «نظریهپردازی و آزمایش نظریهها در حوزه مدیریت دانش»؛ فصلنامه مدیریت فردا، ش15-16، 1385.
6
توماس، وینود؛ حکمرانی خوب و مبارزه با فساد؛ ترجمه عباس مخبر؛ تهران: دفتر بررسیهای اقتصادی، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، 2000م.
7
حسینزاده بحرینی، محمدحسین؛ بررسی تطبیقی نظریه حکمرانی خوب با آموزهها و سیره حکومت امام علی7؛ تهران: مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، 1383.
8
داناییفرد، حسن و همکاران؛ «تحول در رفاه ملی: آیا حکمرانی خوب نقش مهمی ایفا میکند؟»؛ فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای مدیریت در ایران، دوره شانزدهم، ش4، 1391.
9
رزمی، محمدجواد و سمیه صدیقی؛ «الزامات تحقق حکمرانی خوب برای دستیابی به توسعه انسانی»؛ تهران: چهارمین همایش ملی اقتصاد ایران، 1391.
10
شاهآبادی، ابوالفضل و آمنه جامهبزرگی؛ «نظریه حکمرانی خوب از دیدگاه نهجالبلاغه»؛ فصلنامه پژوهشنامه نهجالبلاغه، س1، ش2، 1392.
11
محمدعلیپور، فریده و رضا رحیمی عماد؛ «علل شکلگیری انقلاب اسلامی ایران و نظریه حکمرانی خوب: مطالعه موردی حکومت ایران در سالهای 1332-1357»؛ مجله پژوهشنامه متین، ش 59، 1392.
12
فاضل لنکرانی، محمد؛ آیین کشورداری از دیدگاه امام علی7؛ تقریر و تنظیم: حسین کریمی؛ ج1، چ7، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1379.
13
قلیپور، رحمتالله؛ «تحلیل رابطه الگوی حکمرانی خوب و فساد اداری»؛ فصلنامه مدیریت سازمانی، ش10، 1384.
14
کایر، آنه مته؛ حکمرانی (مفاهیم کلیدی)؛ ترجمه ابراهیم گلشن و علی آدوسی؛ تهران: انتشارات مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامهریزی، 1386.
15
مبارک، اصغر و زیبا آذر پیوند؛ «نگاهی به شاخصهای حکمرانی خوب از منظر اسلام و تأثیر آن بر رشد اقتصادی»؛ فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، س9، ش36، 1388.
16
منصوریان، یزدان؛ «گراندد تئوری چیست و چه کاربردی دارد؟»؛ اصفهان: ویژهنامه همایش علم اطلاعات و جامعه اطلاعاتی، 1386.
17
مهرابی، امیر حمزه و همکاران؛ «معرفی روششناسی دادهبنیاد برای تحقیقات اسلامی؛ ارائه یک نمونه»؛ فصلنامه علمی پژوهشی مدیریت سازمانی، ش23، 1390.
18
میدری، احمد؛ جعفر خیرخواهان؛ حکمرانی خوب، بنیان توسعه؛ تهران: دفتر بررسی اقتصادی، مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، 1383.
19
نادری، محمدمهدی؛ «حکمرانی خوب، معرفی و نقد اجمالی»؛ مجله اسلام و پژوهشهای مدیریتی، ش1، 1390.
20
21. Allan, G.; “A critique of using grounded theory as a research method’’; Electronic Journal of Business Research Methods, Vol.2 No.1, 2003.
21
22. Drake, Elizabeth and Malik, Ambreen; Good Governance and the World Bank; Edited by Vivien Collingwood, Nuffield College, University of Oxford, 2001.
22
23. Miles, M. And Huberman, A.; Qualitative data analysis: a sourcebook of new methods; Sage London, Beverly Hills, 2002.
23
24. Powell, R.; "Recent trends in research: a methological essay"; Library and Information science Research, vol. 21 No.1, 1999.
24
25. Selden, I.; "On grounded theory with some malice"; Journal of Documentation, Vol. 61 No.1, 2005.
25
26. Strauss, A and Corbin, J; Basics of Qualitative Research: Grounded Theory Procedures and Technique (2nd Edition); Sage, Newbury Park, London, 1998.
26
ORIGINAL_ARTICLE
برابری یا انصاف: شواهدی از بازیهای اقتصاد رفتاری
کارایی، انصاف، برابری و عدالت مهمترین واژههای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی در طول تاریخ بشر بودهاند که اندیشه جوامع و تمدنها را به خود مشغول داشتهاند. برداشت هر جامعه از این مفهومها اثرهای مهمی بر بازارهای کار، کالا و خدمات و بر توزیع درآمد و انتظارهای جامعه از دولت دارد. در پژوهش پیش رو با مشاهده آزمایشگاهی از راه بازیهای رفتاری، تصمیمهای توزیعی (برابری یا انصافگرایی) نمونهای 108 نفره از جامعه مورد نظر (دانشجویان دانشگاه مازندران) برآورد شد. اثر شرایط بازیها (بیطرف، شریک دیگر، بیطرف و شریک گروهی) بر تصمیمهای افراد برای انتخاب توزیع درآمد به شکل برابریطلبی، کاراییطلبی، خودخواهانه و ایثارگرانه سنجیده شده است. نتیجهها از آن حاکی است که منفعت گروهی باعث تبانی برای افزایش سهمخواهی از حساب مشترک شده و منتفعنبودن باعث تمایل بیشتر به سوی استحقاقها و کاراییطلبی در تصمیم توزیعی میشود. تابع توزیعی در دیدگاه بازیکنان تابعی با عرض از مبدأ مثبت است. همچنین درآمد دریافتی با افزایش استحقاق افزایش پیدا میکند؛ اما این رابطه یک به یک نیست. احساس نوعدوستی در دومین تصمیم مشترک دیده میشود؛ در حالی که در تصمیم اول مشترک این احساس کمتر است. احساس پایمالشدن حق در تصمیمهای غیرمنصفانه گذشته برای افراد، آنها را برای تصمیمگیری غیرمنصفانه آتی ترغیب میکند.
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_14260_7721f3242d1cfd85a4d7c204331094b6.pdf
2015-05-22
63
86
برابری
انصاف
اقتصاد رفتاری
اقتصاد آزمایشگاهی
بازیهای رفتاری
توزیع درآمد
حبیب
انصاری سامانی
1
عضو هیئت علمی دانشگاه یزد
LEAD_AUTHOR
اسمعیل
ابونوری
2
استاد اقتصاد دانشگاه سمنان.
AUTHOR
آربلاستر، آنتونی؛ ظهور و سقوط لیبرالیسم غرب؛ ترجمه عباس مخبر، [بیجا]: [بینا]، 1368.
1
ابونوری، اسمعیل و اسماعیل اسناوندی؛ «برآورد و ارزیابی سازگاری شاخصهای نابرابری اقتصادی با استفاده از ریزدادهها در ایران»؛ تحقیقات اقتصادی، ش71، 1384.
2
انصاری سامانی، حبیب؛ نسبت میان عدالت و رشد از منطر عدالت استحقاقی و توزیعی؛ پایاننامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران، 1389.
3
پورفرج علیرضا، حبیب انصاری سامانی و جمشید ابراهیمپور سامانی؛ «اثر نوآوری بر رابطه میان عدالت و رشد»؛ کار و جامعه، ش116و117، 1388.
4
پورفرج، علیرضا؛ حبیب انصاری سامانی، مسعود زارع و عباس امینی؛ «مقدمهای بر اقتصاد رفتاری: مفهوم، روششناسی و شیوههای استخراج»؛ مطالعات تطبیقی اقتصاد، ش1، 1390.
5
توسلی، محمود و احمد شعبانی؛ «تحلیلی ساختاری از تأثیر توزیعی معیارهای عملکردی اقتصاد»؛ فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق7، ش13 و 14، 1383.
6
حکیم سبزواری؛ شرح الاسماء الحسنی؛ تهران: [بینا]، 1375.
7
مجلسى، محمدتقى؛ بحارالانوار؛ ج22، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1403ق.
8
کانت، ایمانوئل؛ بنیاد مابعدالطبیعه اخلاق؛ ترجمه حمید عنایتی و علی قیصری؛ تهران: انتشارات خوارزمی، 1365.
9
کرک، وایت؛ «نابرابری و توزیع مجدد درآمد: از ارسطو تا آمارتیاسن»؛ فصل اول پایاننامه دکترای دانشگاه دوک، ترجمه محمد اخباری؛ فصلنامه دین و اقتصاد، س1، ش1، 1385.
10
گری، جان؛ فلسفه سیاسی؛ ترجمه خشایار دیهمی؛ تهران: طرح نو، 1379.
11
مطهری مرتضی؛ عدل الهی؛ چ10، قم: صدرا، 1357.
12
نظرپور، محمدنقی؛ «آزمونهای تجربی در اقتصاد و کاربرد آن در اقتصاد اسلامی»؛ فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی؛ س5، ش17، 1374.
13
نورى طبرسى، حسین؛ مستدرک الوسائل؛ ج12، [بیجا]: [بینا].
14
17. Aristotle; Ethique de Nicomaqur, Flammanion; Paris, 1982.
15
18. Blau, Peter M; Exchange and Power in Social Life; New York: Wiley, 1964.
16
19. Stuart Mill, Tohn; Utilitarianism; New York: Prometheus Books, 1987.
17
ORIGINAL_ARTICLE
تحلیل الگوی اقتصادی آیتالله شاهآبادی
آیتالله محمدعلی شاهآبادی; فقیه، عارف، فیلسوف و استاد اخلاق به مسائل اجتماعی و اقتصادی عصر خود توجه جدی داشت. وی با آسیبشناسی دقیق از اوضاع اقتصادی عصر خود نشان داد که علت اصلی مشکلهای اقتصادی، حاکمیت نظامهای اقتصادی غربی و شرقی در ایران و دیگر کشورهای اسلامی است. آنگاه الگوی اقتصادی جامعی را مبتنی بر مبانی هستیشناختی و ارزششناختی آموزههای اسلامی و متمایز از الگوهای اقتصادی غربی و شرقی، استخراج و طراحی کرده است. وی در درون الگوی اقتصادی خود زیر نظر حاکمیت اسلامی و ولی فقیه، مدل اجرایی را پیشنهاد میدهد که نهادهای مالی، پولی و سرمایهای خاص و متمایز از نهادهای اقتصادی متعارف زمان خود دارد. در تحقیق پیش رو به روش تفسیر متن و تحلیل آن، الگوی اقتصادی مورد نظر آیتالله شاهآبادی; نشان داده میشود که از نظر وی راه اصلی برونرفت جامعۀ اسلامی از مشکلهای اقتصادی، استخراج و طراحی الگوی اقتصادی به روش تکوین و ابداع است.
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_14261_f99e9db36f17e0e7724100bd5b289de0.pdf
2015-05-22
87
112
آیتالله شاهآبادی
فطرت
الگوی اقتصادی
شرکت مخمّس
احمدعلی
یوسفی
1
دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
LEAD_AUTHOR
بدن، لویی؛ تاریخ عقاید اقتصادی؛ ترجمه هوشنگ نهاوندی؛ چ2، تهران: انتشارات مروارید، 1354.
1
برانسون، ویلیام اچ.؛ اقتصاد کلان؛ ترجمه عباس شاکری؛ ج1، تهران: نشر نی، 1373.
2
رضی بهابادی، سیدمحمدرضا؛ نظریههای اقتصادی سیاسی آیتالله محمدعلی شاهآبادی؛ تهران: دانشگاه امام صادق7، 1389.
3
شاهآبادی، محمدعلی؛ شذرات المعارف؛ تصحیح و تحقیق بنیاد علوم و معارف اسلامی دانشپژوهان؛ چ1، تهران: انتشارات ستاد بزرگداشت مقام عرفان و شهادت، 1380.
4
ـــــــــ؛ شذرات المعارف؛ شرح فاضل گلپایگانی؛ چ1، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1386.
5
شیخ صدوق؛ التوحید؛ چ1، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1398ق.
6
کلینی، یعقوببناسحاق؛ الاصول من الکافی؛ تعلیق علیاکبر غفاری؛ چ4، تهران: ناشر دارالکتب الاسلامیه، [بیتا].
7
مبلغی، احمد؛ سایت مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی، خبرنامه ش10، [بیتا].
8
مجلسی، محمدباقر؛ بحارالانوار؛ چ1،لبنان: مؤسسة الوفاء بیروت، 1404ق.
9
10. Schnitzer, M.;Comparative Economic Systems; Western College Publishing, Thomson Learning Edition 8, 1999.
10
ORIGINAL_ARTICLE
ارزیابی انتقادی رویکردهای موجود در هستیشناسی پول؛ ارائه تفسیری بدیل
شناخت چیستی پول به جهت اهمیت نهاد پول در اقتصاد متعارف و دلالتهای آن در صدور احکام فقهی همواره یکی از دغدغههای نظریهپردازان اقتصاد اسلامی بوده است. ادبیات موضوع هستیشناسی پول (در غرب) بهطور عمده مربوط به مجادلههای دو رویکرد «نظریه کالایی» و «نظریه اعتباری» پول درباره ماهیت، ارزش و کارکرد محوری پول است. نظریه کالایی، پول را کالایی مشابه دیگر کالاها با تفاوت در برخی ویژگیها میپندارد و ارزش آن را به ارزش کالایی آن بازمیگرداند و بر کارکرد «واسطه مبادله» تأکید دارد. نظریه اعتباری، پول را نمایشگری انتزاعی از ارزش و مطالبهای از جامعه یا تعهد به پرداخت بین انسانها میداند که ارزش آن متوقف بر روابط اجتماعی است و بر نقش پول به عنوان واحد محاسبه ارزش اصرار دارد.
در مطالعههای اقتصاد اسلامی نیز نظریهپردازیهایی درباره چیستی پول وجود دارد که واجد نقاط قوت و البته کاستیهایی است که برخی از این کاستیها مشابه ضعفهای موجود در دو نظریه کالایی و اعتباری است. ما در ارائه فهمی از پول با تأکید بر وجه اعتباری آن با این ادعا که نظریه کالایی فاقد توان کافی در تبیین پول بوده و تعریفهای مورد اشاره در کلام نظریهپردازان اعتباری هم دچار دوگانگی است، بر تفکیک دو سطح تلقی از پول تأکید کرده، پول را در معنای جوهری همان «معیاری انتزاعی از ارزش» یا «مفهومی برای اندازهگیری ارزشها» دانسته و تعریف پول در فهم صحیح عرفی را «نشانگری از طلبی معتبر به سبب مقبولیت ناشی از اعتبار ناشر» معرفی کردهایم. این تفکیک بین دو سطح تلقی از پول، مهمترین نقص موجود در تعریفهای ارائهشده از پول در نظریه اعتباری را رفع میکند.
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_14262_c0d27604fb5b81d7cc600e6ea52c81d8.pdf
2015-05-22
113
136
پول
هستیشناسی
نظریه کالایی
نظریه اعتباری
حسن
سبحانی
1
استاد دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران.
AUTHOR
حسین
درودیان
2
دانشجوی دکترای اقتصاد دانشگاه تهران و پژوهشگر مؤسسه مطالعات و تحقیقات مبین.
AUTHOR
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی قرارداد مشارکت مدنی بانک مرکزی از دید قواعد فقهی
قرارداد مشارکت مدنی یکی از پرکاربردترین روشهای تخصیص منابع بانکی است. به کارگیری این شیوه در بانکداری اسلامی به رعایت ضوابط و موازین فقهی در مرحله انعقاد و اجرای قرارداد مشروط است. با توجه به مشکلهایی که در قراردادهای بستهشده بین بانک و مشتریان وجود داشت، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۹۲، قرارداد مشارکت مدنی را به صورت قراردادی یکسان تنظیم و جهت اجرا برای تمام بانکها ابلاغ کرد.
پرسش اصلی مقاله این است که آیا قرارداد مشارکت مدنی تنظیمشده به وسیله بانک مرکزی با قواعد عمومی و اختصاصی معاملهها تطابق دارد یا خیر؟ مقاله به روش وصفی و تحلیل محتوا و با استفاده از منابع فقه امامیه به دنبال اثبات این فرضیه است که اگرچه در تدوین قرارداد مشارکت مدنی، در رعایت قواعد فقهی کوشش شده است اما همچنان اشکالهای جدی دارد که بیتوجهی به آن مشروعیت قرارداد را مخدوش کرده و بازبینی دوباره این قرارداد را در جهت احراز مشروعیت آن گوشزد میکند. نتیجههای به دست آمده از آن حکایت دارد که مخالفت با مقتضای عقد، اکل مال بالباطل و ربویبودن شرط تضمین سود در ماده یازده برخی از اشکاهای جدی قرارداد است که میتوان با ارئه راهکارهایی برطرف کرد.
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_14263_440d60ceae561de44df131099aaad68f.pdf
2015-05-22
137
166
مشارکت مدنی
قواعد فقهی معاملهها
قاعده شرط
قاعده انصاف
محمدنقی
نظرپور
mnnazarpur@gmail.com
1
دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه مفید.
AUTHOR
فرشته
ملاکریمی
f.mollakarimi@gmail.com
2
پژوهشگر پژوهشکده پولی و بانکی.
AUTHOR
ابن ابىجمهور، محمد؛ عوالی اللئالی؛ چ1، قم: دار سیدالشهداء للنشر، 1405ق.
1
ابن فارس، احمد؛ معجم مقائیساللغة؛ چ1، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، 1404ق.
2
ابن منظور، محمدبنمکرم؛ لسان العرب؛ چ3، بیروت: دار صادر، 1414ق.
3
اسکینی، ربیعا؛ «منابع حقوق بیع تجارت بینالمللی»؛ مجله حقوقی، ش۷، ۱۳۶۵.
4
انصاری، شیخمرتضی؛ کتاب المکاسب؛ چ1، قم: کنگره بزرگداشت شیخ اعظم انصاری;، ۱۴۱۵ق.
5
جزیرى، عبدالرحمن و سیدمحمد یاسر مازح؛ الفقه على المذاهب الأربعة و مذهب أهل البیت:؛ بیروت: دار الثقلین، 1419ق.
6
جعفری لنگرودی، محمدجعفر؛ دوره حقوق مدنی حقوق تعهدات؛ تهران: دانشگاه تهران، ۱۳۵۴.
7
ــــــــ ؛ دوره حقوق مدنی ضمان عقدی؛ تهران: گنج دانش، ۱۳۸۶.
8
حرّ عاملى، محمدبنحسن؛ وسائل الشیعة؛ قم: مؤسسه آلالبیت:، 1409ق.
9
حلّى، حسنبنیوسف؛ تذکرة الفقهاء، قم: مؤسسه آلالبیت:، [بیتا].
10
خاوری، محمودرضا؛ حقوق بانکی؛ چ4، تهران: مؤسسه عالی بانکداری ایران، 1382.
11
راغب اصفهانى، حسین؛ مفردات ألفاظ القرآن؛ لبنان: دار العلم، 1412ق.
12
ساردوئینسب، محمد و سیدجعفر کاظمپور؛ «مولفههای غیرمنصفانهبودن قرارداد»؛ مجله حقوقی دادگستری، س۷۵، ش۷۵، ۱۳۹۰.
13
شهید ثانى، زینالدینبنعلى؛ الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة؛ قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، 1412ق.
14
طباطبایی یزدى، سیدمحمدکاظم؛ العروة الوثقى؛ چ2، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1409ق.
15
عابدینیمطلق، کاظم؛ مجموعه کبیر؛ قم: توسعه قلم، [بیتا].
16
کاتوزیان، ناصر؛ اعمال حقوقی؛ چ12، تهران: انتشارات سهامی انتشار، 1386.
17
کریمی، سیدعباس؛ «شروط تحمیلی از دیدگاه قواعد عمومی قراردادها»؛ مجله پژوهشهای حقوقی، س1، ش1، ۱۳۶۲.
18
کلینى، محمدبنیعقوب؛ الکافی؛ ج۵، چ4، تهران: دار الکتب الإسلامیه، 1407ق.
19
محامد، علی؛ «بررسی قاده عدل و انصاف و آثار آن»؛ فصلنامه دانشگاه قم، س8، ش2، ۱۳۸۵.
20
محدث نورى، میرزاحسین؛ مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل؛ ج۱۴ ، چ1، بیروت: مؤسسه آلالبیت:، 1408ق.
21
محقق داماد، سیدمصطفى؛ قواعد فقه؛ چ12، تهران: مرکز نشر علوم اسلامى، ۱۴۰۶ق.
22
مراغى، سیدمیرعبدالفتاح؛ العناوین الفقهیة؛ قم: دفتر انتشارات اسلامى، ۱۴۱۷ق.
23
مکارم شیرازی، ناصر؛ القواعد الفقهیة؛ چ3، قم: مدرسه امام امیر المؤمنین7، 1411ق.
24
موسوی بجنوردى، سیدحسن؛ القواعد الفقهیة؛ قم: نشر الهادی، 1419ق.
25
موسوی خمینی، سیدروحالله؛ تحریر الوسیله؛ قم: مؤسسه دار العلم، [بیتا].
26
ـــــــــ؛ کتاب البیع؛ تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى;، 1379.
27
موسوی خویى، سیدابوالقاسم؛ مصباح الفقاهة (المکاسب)؛ قم: انصاریان، ۱۳۷۸.
28
موسوی خویى، سیدمحمدتقى؛ الشروط أو الالتزامات التبعیة فی العقود؛ بیروت: دار المؤرخ العربی، 1414ق.
29
موسویان، سیدعباس؛ ابزارهای مالی اسلامی (صکوک)؛ چ4، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۳۹۰.
30
موسویان، سیدعباس و سیدمحمد فیروزآبادی؛ بانکداری در آیینه شریعت؛ قم: وثوق، 1387.
31
میرزاى قمی، ابوالقاسم؛ جامع الشتات؛ تهران: مؤسسه کیهان، 1413ق.
32
نراقى، احمد؛ عوائد الأیام؛ قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، ۱۴۱۷ق.
33
نوری کرمانی، محمدامیر؛ موضوعشناسی ربا؛ قم: بوستان قم، ۱۳۸۱.
34
ORIGINAL_ARTICLE
نمایه عناوین مقالات، موضوعی و پدیدآورندگان فصلنامه اقتصاد اسلامی (شماره53ـ56)
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_14286_52fb864342832e3f52336eb9ea5a7265.pdf
2015-05-22
167
177
حسین
غفورزاده آرانی
1
کارشناس ارشد اقتصاد اسلامی و مدیر اجرایی فصلنامه اقتصاد اسلامی
AUTHOR