ORIGINAL_ARTICLE
بررسی فقهی- اقتصادی حمایت از کالای ایرانی و پرهیز از مصرف کالاهای خارجی
حمایت از کالای ایرانی و پرهیز از مصرف کالاهای خارجی یکی از ابزارهای دفاعی در جنگ تمامعیار اقتصادی دشمنان علیه جمهوری اسلامی ایران است. از ابعاد مهم این مسئله، حکم فقهی آن میباشد؛ بنابراین در این تحقیق با یک پرسش اصلی مواجهیم: با توجه به شرایط فعلی اقتصاد ایران – جنگ تمامعیار اقتصادی – حکم فقهی حمایت از کالای ایرانی و پرهیز از مصرف کالاهای خارجی چیست؟ پاسخ این پرسش با تکیه بر موضوعشناسی دقیق از کالاهای ایرانی و خارجی و به استناد ادله فقهی با روش تحلیلی و توصیفی بررسی شده که نتیجه آن وجوب پرهیز از مصرف کالاهای کشورهای متخاصم با جمهوری اسلامی ایران، مثل آمریکا و رژیم صهیونیستی مگر در فرض اضطرار، مبادلات تجاری سازنده اقتصادی با سایر کشورهای دنیا مگر در فرض سلطه اقتصادی آنان بر اقتصاد ایران و اتحاد کشورهای جبهه مقاومت اسلامی با هم برای تقویت اقتصادی این کشورها در مقابله با کشورهای متخاصم با جبهه مقاومت اسلامی میباشد.
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_245974_6264d5c0c0b6e70cf08b4f5145587f60.pdf
2021-08-23
5
36
کالای ایرانی
کالای خارجی
حمایت
ادله اولیه
ادله ثانویه
احمد علی
یوسفی
economy.islamic@gmail.com
1
دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
LEAD_AUTHOR
آبرومندی، سیدفرهنگ، خیری، بهرام و احمد ودادی؛ «دلایل فرهنگی امتناع مصرفکننده ایرانی از مصرف کالاهای ایرانی و تولید ملی»؛ رهیافت انقلاب اسلامی، ش49، 1398.
1
ابوالحسنی (منذر)، علی؛ «مروری بر اندیشه و سیرة سیاسی آیتالله صاحب عروه»؛ مجله تاریخ معاصر، ش42، 1386.
2
احمدینیک، سیدمهدی و سیدعبدالحمید حسینی؛ «بررسی مبانی فقهی و ضعفهای پیشگیری از قاچاق کالا در راستای حمایت از کالای ایرانی»؛ تهران: دومین کنفرانس ملی پژوهشهای نوین در مدیریت و حقوق، 1397.
3
اردکانی، سعید، صانعیان، زهراسادات و ناهید منتی؛ «سنجش عوامل مؤثر بر تمایل مصرفکننده ایرانی به خرید و مصرف کالاهای ایرانی»؛ مدیریت بازرگانی، س11، ش2، 1398.
4
انصاری، مرتضىبن محمدامین؛ کتاب المکاسب المحرمة و البیع و الخیارات؛ 6ج، قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى، 1415ق.
5
بجنوردى، سیدمحمدبنحسن؛ القواعد الفقهیه؛ 2ج، چ3، تهران: مؤسسه عروج، 1401ق.
6
توکلی، محمدجواد؛ حمایت از کالای ایرانی: چرایی، چیستی، چگونگی؛ تهران: انتشارات شهید کاظمی، 1397.
7
الحر العاملی، الشیخ محمدبنالحسن؛ وسائل الشیعه؛ بیروت: مؤسسة آلالبیت: لاحیاء التراث، 1413ق.
8
حسینی حائرى، سیدکاظم؛ فقه العقود؛ 2ج، چ2، قم: مجمع اندیشه اسلامى، 1423ق.
9
حسینی مراغى، سیدمیرعبدالفتاحبنعلى؛ العناوین الفقهیة؛ 2ج، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1417ق.
10
خزایی، میثم، سراقی، بهروز و محمدعلی لیالی؛ «تحلیل فقهی حمایت از کالای ایرانی»؛ حکومت اسلامی، س24، ش91، 1398.
11
خویی، سیدابوالقاسم؛ مصباح الفقاهه؛ قم: نشر داوری، 1377.
12
راغب اصفهانی، حسینبناحمد؛ مفردات الفاظ قرآن؛ تحقیق صفوان عدنان داودی؛ بیروت: دارالقلم، 1412ق.
13
روزنامه حبلالمتین کلکته، س13، ش33 (25 صفر 1324ق).
14
شیخ صدوق، ابنبابویه؛ من لا یحضره الفقیه؛ تحقیق و تصحیح علیاکبر غفاری؛ چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1413ق.
15
صدیقیان، فیروزه و نرگس حاجی علیاکبری؛ «شناسایی و اولویتبندی مهمترین عوامل تأثیرگذار بر تصمیمگیری مصرفکنندگان در انتخاب کالاهای تولید داخلی با هدف ارائه الگوی مصرفی کالاهای ایرانی»؛ فصلنامه آیندهپژوهی مدیریت، س30، ش117، 1398.
16
طباطبائی، سیدمحمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ لبنان: انتشارات مؤسسه الاعلمی للمطبوعات، 1417ق.
17
طوسى، محمدبنالحسن؛ الإستبصار فیما اختلف من الأخبار؛ تصحیح حسن خرسان؛ 4ج، تهران: دار الکتب الإسلامیه، 1390ق.
18
فاضل لنکرانی، محمد؛ تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیله (کتاب الحج)؛ چ1، قم: مرکز فقه الائمة الاطهار، 1425ق.
19
کلینی، یعقوببناسحاق؛ اصول من الکافی؛ تعلیق علیاکبر غفاری؛ چ4، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1413ق.
20
کرکى، علىبنحسین؛ جامع المقاصد فی شرح القواعد؛ 13ج، چ2، قم: مؤسسه آلالبیت، 1414ق.
21
لاری، سیدعبدالحسین؛ مجموعه رسائل؛ قم: کنگره بزرگداشت آیتالله سیدعبدالحسین لاری، 1418ق.
22
لنکرانى، محمد فاضل موحدى؛ القواعد الفقهیة؛ 1ج، قم: چاپخانه مهر، 1416ق.
23
موسوی خمینى، سیدروحالله؛ المکاسب المحرمة؛ 2ج، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى1، 1415ق.
24
ــــــــ؛ کتاب البیع؛ چ4، قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1410ق.
25
موسوی خویى، سیدابوالقاسم؛ موسوعة الإمام الخوئی؛ قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخوئی، 1371.
26
موسوى خمینى، سیدمصطفى؛ مستند تحریر الوسیلة؛ 2ج، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى1، [بیتا].
27
النجفی، محمدحسن؛ جواهر الکلام فی الشرایع الاسلام؛ تعلیق عباس قوچانی؛ چ4، تهران: دارالکتاب الاسلامیه، 1373.
28
ORIGINAL_ARTICLE
نسبت عقلانیت اسلامی با سرمایه اجتماعی در مقایسه با عقلانیت ابزاری
عقلانیت از مهمترین صفات کنش فردی و اجتماعی انسان میباشد. لحاظ سطوح شناختی، ارزشی و عملی عقلانیت و تبیین اتکای آن بر مبانی هستیشناختی و معرفتشناختی، تفاوت عقلانیت اسلامی و ابزاری را آشکار میسازد. از سوی دیگر عقلانیت ازآنجاکه ساماندهنده رفتار و تعامل اجتماعی انسانهاست، نقش مهمی در تعیین چیستی، تحقق و کارایی سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از عوامل مهم تحقق رشد و توسعه دارد. بررسی نسبت عقلانیت اسلامی در تعیین ماهیت، زمینه تحقق و نیز کارایی سرمایه اجتماعی در مقایسه با عقلانیت اقتصاد متعارف (عقلانیت ابزاری) حائز اهمیت بوده و در جهت برنامهریزی و سیاستگذاریهای نیل به رشد و توسعه کشور میبایست مورد توجه قرار گیرد. در این پژوهش با رویکرد میانرشتهای فلسفی - اقتصادی سعی شده ضمن تبیین چیستی عقلانیت اسلامی با تکیه بر مبانی آن و احصای مؤلفهها و ابعاد سرمایه اجتماعی، نسبت عقلانیت اسلامی با سرمایه اجتماعی و مزایای آن در مقایسه با عقلانیت ابزاری بررسی گردد. یافتههای پژوهش نشان میدهد ماهیت سرمایه اجتماعی مبتنی بر عقلانیت اسلامی فراتر از صرف ارتباطات عینی و تاریخی مبتنی بر نیازهای اجتماعی بوده و ابتنای کنش فردی و جمعی بر عقلانیت اسلامی بر اساس اصول راهبردی و انسان اقتصادی برآمده از آن میتواند از نظر منطقی سطح اعتماد و مشارکت را ارتقا داده، با پیشگیری از جنبههای منفی سرمایه اجتماعی، زمینه تحقق و کارایی بیشتر آن را فراهم آورد.
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_245975_0a0c1260a2ffc6600afa8636c049e8c4.pdf
2021-08-23
37
63
عقلانیت
عقلانیت اسلامی
عقلانیت ابزاری
سرمایه اجتماعی
مبانی هستیشناختی
مبانی معرفتشناختی
امیر
خادم علیزاده
aalizadeh@atu.ac.ir
1
دانشیار گروه اقتصاد اسلامی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی
LEAD_AUTHOR
محمدجواد
نوراحمدی
mjnurahmadi@atu.ac.ir
2
استادیار گروه اقتصاد نظری دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی
AUTHOR
امراله
امینی
a.aminij@atu.ac.ir
3
استادیار گروه اقتصاد اسلامی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی
AUTHOR
مهدی
رضائی جهدکن
mrrrjjj@yahoo.com
4
دانشجوی دکتری فلسفه اقتصاد اسلامی دانشگاه علامه طباطبائی
AUTHOR
ابراهیمی سالاری، تقی، محمدی، سحر و شیما ویسی؛ «مقایسه تطبیقی عقلانیت در اقتصاد کلاسیک و اقتصاد اسلامی»؛ مازندران: همایش ملی جهاد اقتصادی، دانشگاه مازندران، 1391.
1
ایروانی، جواد؛ «انسان اقتصادی از دیدگاه قرآن»؛ نشریه آموزههای قرآنی، ش15، 1391.
2
آربلاستر، آنتونی؛ لیبرالیسم غرب: ظهور و سقوط؛ ترجمه عباس مخبر؛ چ5، تهران: نشر مرکز، 1392.
3
آقانظری، حسن و سیدحسینعلی دانش؛ «بررسی اثرپذیری الگوهای رفتار عقلانی در اقتصاد سنتی (متعارف) از نظریههای عقلانیت در سایر رشتهها»؛ دوفصلنامه پژوهشی مطالعات اقتصاد اسلامی، س6، ش12، 1393.
4
براتلو، فاطمه و محمد صنایع؛ «درآمدی بر سرمایه اجتماعی بر پایه عقلانیت دینی»؛ نشریه نامه پژوهش فرهنگی، س10، ش6، 1388.
5
بلاگ، مارک؛ روششناسی علم اقتصاد: اقتصاددانان چگونه تبیین میکنند؟؛ ترجمه غلامرضا آزاد؛ تهران: نشر نی، 1387.
6
بوردیو، پیر؛ «شکلهای سرمایه»؛ در سرمایه اجتماعی، اعتماد، دموکراسی و توسعه؛ به کوشش کیان تاجبخش؛ ترجمه حسن پویان و افشین خاکباز؛ تهران: نشر شیرازه، 1384.
7
پاتنام، رابرت؛ «جامعه برخوردار، سرمایه اجتماعی و زندگی عمومی»؛ در سرمایه اجتماعی؛ اعتماد، دموکراسی و توسعه؛ به کوشش کیان تاجبخش؛ ترجمه حسن پویان و افشین خاکباز؛ تهران: نشر شیرازه، 1384.
8
پیران، پرویز؛ مبانی مفهومی و نظری سرمایه اجتماعی؛ تهران: نشر علم، 1392.
9
پیرو، آلن؛ فرهنگ علوم اجتماعی؛ ترجمه باقر ساروخانی؛ تهران: کیهان، 1375.
10
پورتس، آلهاندرو؛ «سرمایه اجتماعی، خاستگاه و کاربردهایش در جامعه شناسی مدرن»؛ در سرمایه اجتماعی، اعتماد، دموکراسی و توسعه؛ به کوشش کیان تاجبخش؛ ترجمه حسن پویان و افشین خاکباز؛ تهران: نشر شیرازه، 1384.
11
توکلی، محمدجواد؛ «پژوهشی در تعیین حدود و مرزهای مبانی معرفتشناختی اقتصاد اسلامی»؛ فصلنامه معرفت اقتصاد اسلامی، س8، ش15، 1395.
12
جوادی آملی، عبدالله؛ جامعه در قرآن؛ قم: نشر اسراء، 1387.
13
ــــــــ؛ منزلت عقل در هندسه معرفت دینی؛ قم: نشر اسراء، 1398 (الف).
14
ــــــــ؛ تفسیر انسان به انسان؛ قم: نشر اسراء، 1398(ب).
15
چاوشینی، رسول و ماریا نقشبندی؛ «بررسی رابطه عدالت سازمانی و سرمایههای اجتماعی کارکنان در شرکت توزیع برق استان کردستان»؛ مدیریت سرمایه اجتماعی، ش2، 1393.
16
خادمعلیزاده، امیر و علی افسری؛ «تأثیر آموزههای اعتقادی و اخلاقی اسلام بر سرمایه اجتماعی مسلمانان جهان (با تأکید بر شاخص اعتماد تعمیمیافته)»؛ فصلنامه علمی پژوهشی رشد و توسعه اقتصادی، س6، ش23، 1395.
17
دادگر، یدالله، نظرپور، محمدنقی و مصطفی منتظری مقدم؛ سرمایه اجتماعی، اسلام و توسعه اقتصادی؛ تهران: مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامهریزی، 1394.
18
دادگر، یدالله و مرتضی عزتی؛ «عقلانیت در اقتصاد اسلامی»؛ فصلنامه پژوهشهای اقتصادی، ش 9 و 10، 1382.
19
دادگر، یدالله و علیاصغر هادوینیا؛ «مطالعه تطبیقی عقلانیت اسلامی با رویکرد شناختی»؛ فصلنامه اقتصاد اسلامی، س12، ش47، 1391.
20
داودی، پرویز، توکلی، محمدجواد و محمدسعید پناهی بروجردی؛ «عقلانیت طیفی اسلامی در مقابل نظریه انتخاب عقلایی اقتصاد متعارف»؛ معرفت اقتصاد اسلامی، س9، ش17، 1396.
21
رحیمپور ازغدی، حسن؛ عقلانیت؛ بحثی در مبانی جامعهشناسی توسعه؛ تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، 1377.
22
رنانی، محسن، سرمدی، حامد و مجید شیخ انصاری؛ «نقد عقلانیت کلاسیک رویکرد عقلانیت محدود مرزبندی شده سایمون»؛ اقتصاد تطبیقی، ش2،
23
رنانی، محسن و رزیتا مؤیدفر؛ چرخههای افول اخلاق و اقتصاد؛ تهران: انتشارات طرح نو، 1390.
24
ریشهری، محمد؛ درسهائی از اصول عقاید اسلامی؛ قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1362.
25
سبحانی، حسن و عطاءالله رفیعی آتانی؛ «علوم انسانی اسلامی به مثابه کاشف عقلانیت اسلامی»؛ فصلنامه اسرا، س4، ش12، 1391.
26
سیدنورانی، سیدمحمدرضا و همکاران؛ «بررسی نقش آموزش در ایجاد سرمایه اجتماعی در ایران (1360-1390)»؛ فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای رشد و توسعه اقتصادی، س5، ش20، 1394.
27
شارعپور، محمود؛ سرمایه اجتماعی: مفهومسازی، سنجش و دلالتهای سیاستگذاری اجتماعی؛ مازندران: سازمان مدیریت و برنامهریزی، 1385.
28
صادقی، یوسف و حسین خنیفر؛ «بررسی مؤلفههای سرمایه اجتماعی اسلامی در نص و احادیث در رهگذر رابطه علم و دین»؛ مدیریت سرمایه اجتماعی، دوره 2، ش3، 1394.
29
طباطبائی، سیدمحمدحسین؛ تفسیر المیزان؛ ترجمه سیدمحمدباقر موسوی همدانی؛ قم: دفتر انتشارات جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1386.
30
علینی، محمد، غفاری، غلامرضا و علیرضا زهیری؛ «مبانی دینی سرمایه اجتماعی و رابطه آن با حکمرانی خوب»؛ فصلنامه علوم سیاسی، س17، ش67، 1393.
31
عیسوی، محمود؛ «معرفتشناسی، عقلانیت و اقتصاد»؛ فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق7، ش11-12، 1379.
32
غنینژاد، موسی؛ مقدمهای بر معرفتشناسی علم اقتصاد؛ تهران: مؤسسه عالی پژوهش در برنامهریزی و توسعه، 1376.
33
فروغی، محمدعلی؛ سیر حکمت در اروپا؛ ج1، تهران: کتابفروشی زوار، 1324.
34
فصیحی، امانالله؛ «عقلانیت دینی و سکولار»؛ علوم سیاسی، س8، ش32، 1384.
35
فوکویاما، فرانسیس؛ «سرمایه اجتماعی و جامعه مدنی»؛ در سرمایه اجتماعی، اعتماد، دموکراسی و توسعه؛ به کوشش کیان تاجبخش؛ تهران: شیرازه، 1384.
36
فیروزجائی، رمضان؛ «عقلانیت در نظر علامه طباطبائی»؛ فصلنامه ذهن، ش17، 1383.
37
کلمن، جیمز؛ بنیادهای نظریه اجتماعی؛ ترجمه منوچهر صبوری؛ چ2، تهران: نشر نی، 1377.
38
متوسلی، محمود و علی رستمیان؛ «نقدی دولایه بر روششناسی ابزارانگارانه میلتون فریدمن»؛ مجله تحقیقات اقتصادی، دوره 45، ش4، 1389.
39
معرفی محمدی، عبدالمجید؛ «اخلاق، عقلانیت و مسئله نظم در علم اقتصاد»؛ معرفت اقتصاد اسلامی؛ س5، ش9، 1392.
40
موسوی کریمی، میرسعید؛ «عقلانیت، معرفت علمی و فلسفه علم تامس کوهن»؛ فصلنامه ذهن، دوره 3، ش10، 1381.
41
میرمعزی، سیدحسین؛ فلسفه علم اقتصاد اسلامی؛ تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1387.
42
ــــــــ؛ نظام اقتصادی اسلام؛ دفتر اول مبانی فلسفی؛ چ2، تهران: انتشارات کانون اندیشه جوان، 1388.
43
نمازی، حسین؛ نظامهای اقتصادی؛ چ2، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1395.
44
هادوینیا، علیاصغر؛ فلسفه اقتصاد در پرتو جهانبینی قرآن کریم؛ تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1387.
45
ــــــــ؛ «الگوی انسان اقتصادی از دیدگاه اسلام»؛ فصلنامه اقتصاد اسلامی، س19، ش74، 1398.
46
Bentham, Jeremy; An Introduction to the Principles of Morals and Legislation; London: Payne and Sons, 1780.
47
Illingworth, Patricia; Ethics and social capital for global well-being; Springer, published online, 2012.
48
Meadowcroft, M Pennington; Rescuing social Capital from social democracy Institute of Economic Affairs Monographs; Hobart Paper, 2007.
49
Mele Alfred R. & Rawling Piers; The Oxford Handbook of Rationality; Oxford: Oxford University Press, 2004.
50
Patulny, R. &G. Svendsen; “Exploring the social capital grid: bonding, bridging, qualitative, quantitative”; International Journal of Sociology and Social Policy, 27, No.1&2, 2007.
51
Paxton, n. Pamela; “Is Social Capital Declining in the United States, a Multiple Indicator Assessment”; American Journal of Sociology, vol.105, No.1, 1999.
52
Putnam, R. D; Bowling alone; New York: Simon and Schuster, 2001.
53
Russell, B; Human Society in Ethics and Politics; London: George Allen & Unwin, 1956.
54
Stenmark, Mikaeal; Rationality in Science, Religion, and Everyday Life; Notre Dame: University of Notre Dame Press, 1995.
55
Wald, K. D; Religion and Politics in the United State; Landan: MD, Rowman & Littlefield, 2003.
56
Yeung, Anne Birgitta; “An Intricate Triangle Religiosity, Volunteering, and Social Capital: The European Perspective, the Case of Finland”; Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly, vol.33, Issue 3, 2004.
57
ORIGINAL_ARTICLE
واقعگرایی نظاممحور: نظریهای جامع در فلسفه علوم اجتماعی و اقتصادی
فلسفه علم اقتصاد شاخهای از فلسفه علم است که به بحث درباره چیستی علم اقتصاد از حیث «هستیشناسی»، «معرفتشناسی» و «روششناسی» میپردازد. مطالعات فلسفه اقتصاد مشتمل بر بررسیهای درجه دوم انتقادی و سازنده نسبت به سه جنبه دانش اقتصاد است. بدیهی است فلسفه اقتصاد اسلامی با فلسفه اقتصاد سکولار تفاوت دارد. «گسست میان مبانی فلسفی اسلامی با نظریههای اقتصادی» و عدم توانایی ادبیات فلسفه اقتصاد اسلامی در برقراری ارتباط وثیق بین فلسفه و اقتصاد یکی از مهمترین آسیبهای این ادبیات است. مقاله پیش رو در تلاش است قدم ابتدایی را در برقراری این ارتباط بردارد. این مقاله اکتشافی و پرسش اصلی آن این است که: «آیا میتوان با فلسفه اسلامی مبتنی بر سنتهای الهی و درک عمیق از واقعیتهای عینی و اعتباری موجود در جوامع به نظریهای جامع برای نهتنها اقتصاد، بلکه برای تمامی علوم اجتماعی جهت کمک به تحلیلهای علمی دست یافت؟» پاسخ به این پرسش مستلزم تبیین «نظریه واقعگرایی نظاممحور (System-based Realism)» و ویژگیهای آن است. در این مقاله با استفاده از روش تحلیل فلسفی، به بررسی این نظریه پرداخته میشود. یافتهها نشان میدهد که علوم اجتماعی فرایند تحلیلی تحقیق در سطوح پنجگانه (کنش قاعدهمند افراد، نهادها، سازمانها یا ارکان فرایند تغییرات، منابع و محیط) از طریق 1. توصیف این سطوح؛ 2. اکتشاف کنش؛ 3. تبیین چرایی و چگونگی تحول نهادها و سازمانها؛ 4. تبیین اهداف ادعایی و واقعی و 5. تبیین و پیشبینی پدیدهها است.
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_245976_38b6af18a76ba395586cb70a69375d12.pdf
2021-08-23
65
99
واقعگرایی
نظاممحور
فلسفه علم
علوم اقتصادی
واقعیت عینی
واقعیت اعتباری
ناصر
جهانیان
nhj1337@yahoo.com
1
عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
LEAD_AUTHOR
ایمان، محمدتقی و احمد کلاته ساداتی؛ روششناسی علوم انسانی نزد اندیشمندان مسلمان (ارائه مدلی روششناختی از علم اسلامی)؛ چ2، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1390.
1
بیانی، فرهاد و دیگران؛ «مبانی هستیشناختی و معرفتشناختیِ اجتماعی رئالیسم انتقادی؛ با تأکید بر آراء روی بسکار»؛ راهبرد فرهنگ، ش44، 1397.
2
پورحسن، قاسم؛ «اعتباریات اجتماعی و نتایج معرفتی آن؛ بازخوانی دیدگاه علامه طباطبائی»؛ حکمت و فلسفه، س9، ش4، 1393.
3
توکلی، محمدجواد؛ «چیستی و کارکرد مبانی فلسفی اقتصاد اسلامی»؛ معرفت اقتصاد اسلامی، ش13، 1394.
4
ــــــــ؛ «درآمدی بر چیستی، قلمرو و چشماندازهای فلسفه اقتصاد اسلامی»؛ معرفت اقتصاد اسلامی، ش3، 1389.
5
توکلی، محمدجواد؛ مبانی فلسفی و روششناسی اقتصاد؛ قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1398.
6
جوادی آملی، عبدالله؛ تسنیم؛ تحقیق عبدالکریم عابدینی؛ قم: نشر اسراء، 1388.
7
جهانیان، ناصر؛ اهداف توسعه با نگرش سیستمی؛ تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1382.
8
دیالمه، نیکو؛ «بررسی سنت اجتماعی مداوله و اهداف آن در قرآن کریم (با تأکید بر آیه 140 و 141 آلعمران)»؛ مطالعات تفسیری، س7، ش26، 1395.
9
روشه، گى؛ تغییرات اجتماعى؛ ترجمه منصور وثوقى؛ تهران: نشر نى، 1366.
10
سبحانی، حسن، مهدوی، ابوالقاسم و حمید پاداش؛ «تبیینی از چند مسئله فلسفی در علم اقتصاد»؛ برنامهریزی و بودجه، س18، ش1، 1392.
11
سلیمانزاده، رامینه، پاداش، حمید و امیر خادمعلیزاده؛ «تحلیل نسبت هستیشناسی و روششناسی علم اقتصاد با اتکا بر رهیافت لاوسون»؛ معرفت اقتصاد اسلامی، ش18، 1397.
12
سوزنچی، حسین؛ «اصالت فرد، جامعه یا هر دو، بررسی تطبیقی آرای استاد مطهری و استاد مصباح یزدی»؛ قبسات، ش42، 1385.
13
سیدیفرد، علی؛ هستیشناسی اجتماعی: درآمدی بر یک نظریه نو»؛ تهران: انتشارات بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق7، 1395.
14
شریفزاده، محمدجواد و الیاس نادران؛ «ضرورت مطالعات میانرشتهای و افقهای نوین در مطالعات حقوق و اقتصاد در اسلام - قضیه کوز و هزینههای مبادله»؛ مطالعات میانرشتهای در علوم انسانی، ش7، 1389.
15
صدر، سیدمحمدباقر؛ سنتهای تاریخ در قرآن؛ تهران: نشر تفاهم، 1381.
16
طباطبایى، سیدمحمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ 20ج، ج4، چ2، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1390ق.
17
عزتی، مرتضی؛ روش تحقیق در علوم اجتماعی: کاربرد در زمینه مسائل اقتصادی؛ چ6، تهران: انتشارات نور علم و پژوهشهای ما، 1390.
18
قائمینیا، علیاصغر؛ «دیدگاه تونی لاوسون در دو کتاب "اقتصاد و واقعیت" و "بازبنیاد اقتصاد"»؛ نشریه کتاب ماه علوم اجتماعی، ش65، 1392.
19
قائمینیا، علیرضا؛ «دو نوع رئالیسم: خام و انتقادی»؛ فصلنامه ذهن، ش14، 1382.
20
کالدول، بروس جی.؛ «روششناسی اقتصاد: مبانی منطقی، پایهها، دورنماها»؛ ترجمه سیدمحمدموسی مطلبی؛ نامه مفید، ش18، 1378.
21
کلانتری، عبدالحسین و حسین کچویان؛ «علوم اجتماعی قاعدهمدار است یا قانونمدار؟ (بازخوانی آراء علامه محمدحسین طباطبایی)»؛ نظریههای اجتماعی متفکران مسلمان، س1، ش1، 1390.
22
گروینوگن، جان، اسپیتهوون، آنتون و آنت ون دن برگ؛ مقدمهای بر اقتصاد نهادگرا؛ ترجمه اصلان قودجانی؛ تهران: مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، 1391.
23
لاوسون، تونی؛ «ماهیت اقتصاد هترودکس»؛ ترجمه محمود مشهدی احمد؛ برنامهریزی و بودجه، ش108،
24
متوسلی، محمود و جمال فتحاللهی؛ «مقدمهای بر نظریات ویلیامسون و کاربرد آن در تحلیل مسائل توسعه ایران»؛ پژوهشهای اقتصادی، س10، ش3، 1389.
25
محدث، علیرضا و شمسالله مریجی؛ «بررسی جایگاه اعتباریات در بعد ناگذرای علم در علوم اجتماعی از دیدگاه روی بسکار»؛ معرفت فرهنگی اجتماعی، ش17، 1392.
26
مصباح یزدی، محمدتقی؛ جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن؛ چ5، قم: سازمان تبلیغات اسلامی، 1380.
27
مطهری، مرتضی؛ مجموعه آثار استاد شهید مطهری؛ ج6، چ4، تهران: انتشارات صدرا، 1375.
28
ــــــــ؛ مجموعه آثار استاد شهید مطهری؛ ج24، تهران: انتشارات صدرا، 1385.
29
معرفی محمدی، عبدالحمید؛ علم اقتصاد و مسئله شناخت؛ نقدی معرفتشناختی بر روششناسی اقتصاد نئوکلاسیکی؛ قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1393.
30
ــــــــ؛ «سیاست الگوی پیشرفت و مسئله بحران»؛ سیاست متعالیه، س7، ش25، 1398.
31
مهدوی، ابوالقاسم و علی نصیری اقدم؛ «تطور برنامه پژوهشی یک اقتصاددان نهادگرا: داگلاس سیسیل نورث»؛ جستارهای اقتصادی، ش12، 1388.
32
نایب، سعید؛ «ویژگیهای تبیین در دستگاه نظری نهادگرایی جدید»؛ اقتصاد تطبیقی، س2، ش2، 1390.
33
نظری، حسنآقا؛ روششناسی علم اقتصاد اسلامی با رویکرد واقعیت نهادی؛ قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، تهران: سمت، 1396.
34
نظری، نصرالله و سیدحسین شرفالدین؛ «رابطه عاملیت و ساختار از دیدگاه علامه طباطبائی»؛ معرفت فرهنگی اجتماعی، ش 19، 1393.
35
نقادان، منصور و ناهید مطیع؛ جامعهشناسى: مفاهیم کلیدى؛ تهران: آواى نور، 1376.
36
هادوینیا، علیاصغر؛ فلسفه اقتصاد در پرتو جهانبینی قرآن کریم؛ تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1387.
37
هَره، رُم؛ مقدمهای فلسفی بر علوم شناختی؛ ترجمه حسین شیخرضائی و مجید داودی بنی؛ تهران: فرهنگ نشر نو، 1396.
38
Bunge, Mario; Finding Philosophy in Social Science; New Haven, Conn: Yale University Press, 1996.
39
Holesovsky Vaclav; Economic Systems: Analysis and Comparison; McGraw-Hill Kogakusha LTD, 1977.
40
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی آثار فقهی مترتب بر بیاطلاعی مشتری نسبت به مفاد قراردادهای بانکی
یکی از مشکلات بانکداری اسلامی، بیاطلاعی مشتریان بانک اعم از سپردهگذاران و دریافتکنندگان تسهیلات نسبت به مفاد قرارداد است که در کل چهار صورت برای آن قابل تصور است: صورت اول: مشتری نسبت به اصل قرارداد و اینکه در قالب کدام یک از عقود شرعی تنظیم شده، بیاطلاع است. صورت دوم: مشتری بهرغم اطلاع از اصل قرارداد، نسبت به ارکان آن بیاطلاع است؛ مثلاً در تسهیلات مرابحه نمیداند بانک چه کالایی را به وی فروخته است. صورت سوم: مشتری نسبت به شیوه اجرای قرارداد بیاطلاع است؛ مثلاً نمیداند بعد از دریافت تسهیلات مرابحه باید کالا را به وکالت از بانک بخرد و بعد آن را به عنوان استیفای دین قبض کند. صورت چهارم: مشتری نسبت به مواد مندرج در قرارداد که همان شروط ضمن عقد است، بیاطلاع است. نتایج تحقیق حاضر که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده، نشان میدهد چهار صورت مورد اشاره حکم یکسانی ندارند و حتی باید بین قرارداد سپرده و قرارداد تسهیلات تفکیک نمود. به صورت اجمالی میتوان گفت صورت اول و دوم از بیاطلاعی سبب بطلان قرارداد تسهیلات است. در صورت سوم، بیاطلاعی آسیبی به صحت قرارداد وارد نمیکند و بانک مالک سود میشود. صورت چهارم نیز اقسامی دارد که در برخی از اقسام امکان تصحیح قرارداد وجود دارد. البته با توجه به دشواری فهم شروط ضمن عقد برای اکثر مشتریان بانک، راهکار پیشنهادی آن است که متصدیان بانک مفاد اصلی قرارداد را به مشتریان تفهیم کنند و سایر مواد مندرج در قراردادها نیز به قانون تبدیل شود تا نیازی به گنجاندن آنها در متن قرارداد نباشد.
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_245977_6a61c9879e997f9454f8087ee0a160a8.pdf
2021-08-23
101
127
قراردادهای بانکی
بانکداری اسلامی
سپردهگذاری
تسهیلات انتفاعی
مهدی
خطیبی
m.khatibi@iki.ac.ir
1
استادیار مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی
LEAD_AUTHOR
ابناثیر، مبارکبنمحمد؛ النهایة فی غریب الحدیث و الأثر؛ چ1، قم: انتشارات اسماعیلیان، [بیتا].
1
ابنزهره؛ غنیة النزوع إلى علمی الأصول و الفروع؛ چ1، قم: مؤسسه امام صادق7، 1417ق.
2
ابنفارس، احمدبنزکریا؛ معجم مقائیس اللغة؛ چ1، قم: دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، 1404ق.
3
ابنادریس، محمدبنمنصوربناحمد؛ السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین، 1410ق.
4
اردبیلی، احمدبنمحمد؛ مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1403ق.
5
امام خمینی، سیدروحالله موسوی؛ تحریر الوسیله؛ قم: مؤسسة مطبوعات دارالعلم، [بیتا].
6
انصاری، شیخ مرتضی؛ کتاب المکاسب المحرمة والبیع والخیارات (ط ـ الحدیثة)؛ قم: کنگرة جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، 1415ق.
7
بجنوردى، سیدحسن؛ القواعد الفقهیة؛ چ1، قم: نشر الهادی ، 1419ق.
8
بهجت، محمدتقی؛ استفتاءات؛ چ1، قم: دفتر حضرت آیتالله بهجت، 1428ق.
9
جوهرى، اسماعیلبنحماد؛ الصحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة؛ چ1، بیروت: دار العلم للملایین، 1376.
10
عاملی، سیدجوادبنمحمد؛ مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین، 1419ق.
11
خویى، سیدابوالقاسم؛ المستند فی شرح العروة الوثقى؛ قم: نرمافزار جامع فقه اهلبیت2، [بیتا].
12
راغب اصفهانى، حسینبنمحمد؛ مفردات ألفاظ القرآن؛ چ1، لبنان-سوریه: دار العلم-الدار الشامیة، 1412ق.
13
سبحانى، جعفر؛ دراسات موجزة فی الخیارات و الشروط؛ چ1، قم: المرکز العالمی للدراسات الإسلامیة، 1423ق.
14
سید مرتضى، علىبنحسین موسوى؛ الانتصار فی انفرادات الإمامیة؛ چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین، 1415ق.
15
شهید اول، محمدبنمکی؛ الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة؛ چ2، قم: انتشارات اسلامی، 1417ق.
16
شهید ثانی، زینالدین؛ مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام؛ چ1، قم: مؤسسة المعارف الاسلامیة، 1413ق.
17
صافی، گلپایگانی، لطفالله؛ جامع الاحکام؛ چ4، قم: انتشارات حضرت معصومه3، 1417ق.
18
طوسى، ابوجعفر محمدبنحسن؛ الخلاف؛ چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین، 1407ق.
19
شهید اول، محمدبنمکی؛ اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة؛ بیروت: دار التراث ـ الدار الإسلامیة، 1410ق.
20
علامه حلّى، حسنبنیوسفبنمطهر اسدى؛ تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الامامیة (ط- القدیمه)؛ چ1، قم: مؤسسه آلالبیت:، [بیتا].
21
ــــــــ؛ تذکرة الفقهاء (ط - الحدیثة)؛ قم: مؤسسة آلالبیت:، [بیتا].
22
ــــــــ؛ مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة؛ چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین، 1413ق.
23
فیومى، احمدبنمحمد مقرى؛ المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی؛ چ1، قم: منشورات دار الرضی، [بیتا].
24
کلینی، ابوجعفر محمدبنیعقوب؛ الکافی؛ چ4، تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1407ق.
25
مراغی، سیدمیرعبدالفتاحبنعلی؛ العناوین الفقهیة؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعة مدرسین، 1417ق.
26
مصطفوى، سیدمحمدکاظم؛ القواعد- مائة قاعدة فقهیة؛ چ4، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین، 1421ق.
27
مکارم شیرازى، ناصر؛ استفتائات جدید؛ چ2، قم: انتشارات مدرسة امام علیبنابیطالب7، 1427ق.
28
ــــــــ؛ القواعد الفقهیة؛ چ3، قم: مدرسه امام امیرالمؤمنین7، 1411ق.
29
ــــــــ؛ بحوث فقهیة هامة؛ قم: انتشارات مدرسة الإمام علیبنأبیطالب7، 1422ق.
30
میرزای رشتی، حبیبالله؛ کتاب الإجارة؛ قم: نرمافزار جامع فقه اهلبیت 2، [بیتا].
31
نائینى، محمدحسین؛ منیة الطالب فی حاشیة المکاسب؛ چ1، تهران: المکتبة المحمدیة، 1373ق.
32
نجفی، محمدحسن؛ جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام؛ چ7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، [بیتا].
33
نراقی، مولی احمدبنمحمدمهدی؛ عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام؛ قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزة علمیة قم، 1417ق.
34
نظرپور، محمدنقی، یوسفی شیخ رباط، محمدرضا و میمنت ابراهیمی؛ «شاخصهای صوریشدن معاملات در عملکرد بانکداری بدون ربا در ایران، بررسی موردی: تسهیلات اعطایی شعب بانک تجارت مشهد مقدس»؛ پژوهشهای اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، س14، ش3، 1393.
35
یزدى، سیدمحمدکاظم طباطبایى؛ حاشیة المکاسب؛ چ1، قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1410ق.
36
ORIGINAL_ARTICLE
بررسی فقهی و حقوقی فعالیت باینری آپشن
باینری آپشن یک ابزار جدید در بازار مالی مشتقه و فضای مجازی است. با این ابزار فرد روند قیمت دارایی پایه را پیشبینی و برای یک دوره کوتاه مشخص به ظاهر آن را خریده یا میفروشد. اگر پیشبینی درست باشد برنده میشود؛ اما در صورت اشتباه، کل سرمایهاش را از دست میدهد. این پژوهش از نوع کاربردی و در موضوعشناسی، توصیفی و در مسائل فقهی از صنف تحلیلی است و به روش کتابخانهای در جمعآوری اسناد پرداخته و در صدد اثبات ممنوعیت شرعی و قانونی باینری آپشن بر مبنای مشهور فقیهان است. در مقاله ضمن بررسی اجمالی قمار، اثبات شد که باینری آپشن یا قمار و حرام است و یا مصداق بازی با رهان بوده که طبق فتوای بیشتر فقیهان حرام است. البته بنا به نظر برخی تنها حرمت وضعی دارد. در هر صورت برنده مالک اموال نمیشود. همچنین باینری آپشن مصداق أکل مال به باطل و لاضرر بوده و شرعاً و عقلا ًحرام است و به دلیل خروج ارز و زیانهای اجتماعی نیز با مصالح ملی متناسب نیست. وبگاههای باینری آپشن نیز آلت قمار یا در حکم قمارخانه مجازی است. مشارکت در این وبگاهها بدون شرطبندی نیز حکم بازی با آلت قمار بدون رهان را داشته و جایز نیست. بر همین اساس هرگونه فعالیت کارگزاری، طراحی و مدیریت وبگاههای باینری آپشن نیز از باب اعانه بر اثم، حرام و غیرقانونی است.
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_245978_07be9082a3522da06247a00463002a90.pdf
2021-08-23
129
157
باینری آپشن
قمار
بازار مالی
غرر
ابزار مشتقه
احمدرضا
صفا
ahmadrsafa@yahoo.com
1
مدرس سطوح عالی حوزه علمیه و دانشگاه و دکتری علوم اقتصادی
LEAD_AUTHOR
مهدی
افشار
afshar@yahoo.com
2
دانشجوی دکتری قرآن و مدیریت، دانشگاه المصطفی، قم، ایران.
AUTHOR
قرآن کریم.
1
ابنشعبه حرانی، حسن؛ تحف العقول؛ چ2، قم: انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1380.
2
ابنمنظور، محمد؛ لسان العرب؛ ج5، چ3، بیروت: دار صادر، 1414ق.
3
افشار، مهدی؛ «بررسی تطبیقی قمار در معاملات جدید با تأکید بر فعالیت باینری آپشن»؛ پایاننامه سطح 3، قم: حوزه علمیه قم، 1399.
4
امام خمینی، سیدروحالله؛ کتاب البیع؛ تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی1، 1379.
5
ــــــــ؛ صحیفه نور؛ ج20، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی1، 1386.
6
بجنوردى، سیدمحمد؛ قواعد الفقهیه؛ قم: نشر الهادی، 1419ق.
7
چگنی، مهدی و سیداحمد موسوی؛ «قماربازی در فضای مجازی ازنظر حقوق کیفری»؛ فصلنامه مجلس و راهبرد، ش100، 1398.
8
حاجیغیاثیفرد، محمدحسین و هاشم نیکومرام؛ «آسیبشناسی مکانیزم انجام معاملات در بازار ارز جهانی (فارکس) و ارائه مدل پیشنهادی بازار متشکل ارزی مبتنی بر واقعیت اقتصادی کشور»؛ فصلنامه مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، س10، ش39، 1398.
9
حکمتنیا، محمود و میثم نظری علوم؛ «واکاوی مفهوم مخاطره در قراردادها با تأکید بر مفاهیم قمار و غرر»؛ پژوهشنامه حقوق اسلامی، س18، ش3، 1396.
10
شیخ انصاری، مرتضی؛ المکاسب المحرمه و البیع و الخیارات؛ ج1، قم: منشورات دارالذخائر، 1411ق.
11
شهید ثانی، زینالدین؛ الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (کلانتر)؛ ج3، قم: کتابفروشی داوری، 1410ق.
12
صفا، احمدرضا؛ «تحلیل نظام مالی در اقتصاد متعارف و ضوابط نظام مالی اسلام»؛ رساله دکتری، تهران: دانشگاه عدالت، 1398.
13
ــــــــ؛ «بررسی فقهی قراردادهای آتی، اختیار معامله و فروش استقراضی»؛ پایاننامه سطح 3، قم: حوزه علمیه قم، 1391.
14
صرامی، سیفالله؛ «درآمدی بر جایگاه مصلحت در فقه»؛ مجله قبسات، دوره 9، ش32، قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1383.
15
طیبی، کمیل، معینی، شهرام و زهرا زمانی؛ «مدلسازی اجتنابناپذیری زیان اکثریت معاملهگران در بازار فارکس»؛ تحقیقات مدلسازی اقتصادی، س3، ش11، 1391.
16
طریحی، فخرالدین؛ مجمع البحرین؛ ج3، تهران: کتابفروشی مرتضوى، 1416ق.
17
علیدوست، ابوالقاسم؛ «مصلحت در فقه امامیه»؛ مجله فقه و حقوق، ش18، 1387.
18
فاضل لنکرانی، محمد؛ القواعد الفقهیه؛ قم: نشر مرکز فقهی ائمه اطهار:، 1392.
19
فیومى، احمد؛ المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی؛ ج2، قم: منشورات دار الرضی، 1425ق.
20
کرکى، على؛ جامع المقاصد فی شرح القواعد؛ ج4، چ2، قم: مؤسسه آل البیت:، 1414ق.
21
محقق اردبیلی، احمد؛ مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان؛ قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1403ق.
22
معصومینیا، غلامعلی؛ ابزارهای مشتقه بررسی فقهی و اقتصادی؛ تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1387.
23
موسویان، سیدعباس؛ بازار سرمایه اسلامی(1)؛ تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1391.
24
نجفی، محمدحسن؛ جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام؛ ج22، چ7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1404ق.
25
نراقى، احمد؛ عوائد الایام؛ قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، 1417ق.
26
ــــــــ؛ مستند الشیعة فی أحکام الشریعة؛ ج14، بیروت: مؤسسه آل البیت:، 1415ق.
27
نوری، میرزاحسین؛ مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل؛ ج13، بیروت: مؤسسه آل البیت:، 1408ق.
28
هاشمى شاهرودی، سیدمحمود و جمعى از پژوهشگران؛ قراءات فقهیه معاصر؛ ج2، قم: مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامى بر مذهب اهلبیت:، 1423ق.
29
Hermans, D. & Alessio M Pacces; Regulation of Banking and Financial Markets; Encyclopedia of Law and Economics: Regulation and Economics, 2nd Edition, A.M. Pacces and R.J. Van den Bergh, eds., Elgar, 2017.
30
Merriam Webster dictionary; (merriam-webster.com/dictionary/binary).
31
(SEC); Securities and Exchange Commission; (https://www.investor.gov).
32
https://bookauthority.org/books/new-binary-options-ebooks.
33
https://www.bestfxbrokers.com.
34
https://www.top10binary.com.
35
https://www.tradingpedia.com.
36
ORIGINAL_ARTICLE
واکاوی حجیت نشان تجاری حلال روی محصولات مصرفی از نگاه آموزههای اصول فقه و فقه شیعه
نشان تجاری حلال از مسائل مستحدثه است که در این مقاله برای نخستین بار با روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی ـ انتقادی و اسناد کتابخانهای و میدانی بررسی فقهی میشود. نشان حلال استاندارد، برند و گواهی تجاری است که جهت تضمین حلیت محصولات مصرفی برای مراکز تجاری و صنعتی از سوی برخی مراکز معتبر ـ مانند مؤسسه جهانی حلال ـ صادر میشود. نشان تجاری حلال دلالت وضعی لفظی بر نظر کارشناسانه مرکز صادرکننده آن دارد و از امارات است که در صورت معتبربودن مرکز صادرکننده آن و عدم احراز جعلیبودن آن روی محصولات و عدم تعارض آن با ادله دیگر حجیت دارد. این حجیت عمومیت داشته و فرقی ندارد که مرکز تولیدکننده محصولات مسلمان یا کافر باشد و فروشنده محصولات مسلمان یا کافر باشد و بازار فروش آن متعلق به مسلمانان یا کافران باشد. این نشان بر قاعده اصالت عدم تذکیه و استصحاب عدم تذکیه مقدم است. در صورت تعارض علم مصرفکننده با این نشان، علم مصرفکننده مقدم است؛ زیرا قطع بر ظن برتری دارد. در فرض تعارض بینه با این نشان، بینه مقدم است؛ زیرا در کشف از واقع قویتر از این نشان است. در هنگام تعارض خبر واحد با این نشان، بنا بر قول به حجیت خبر واحد در موضوعات خارجی، هر دو از حجیت ساقط شده و باید بر اساس اصول عملی اقدام کرد.
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_245979_9b6bec272eff1f48706def00ffe8220c.pdf
2021-08-23
159
182
نشان تجاری حلال
نشان حلال
مؤسسه جهانی حلال
کالای حلال
طهارت کالا
تذکیه
اکبر
محمودی
mahmoodiakbar24@gmail.com
1
استاد دانشگاه بین المللی مصطفی
LEAD_AUTHOR
* قرآن کریم.
1
اصفهانی، محمدحسین؛ الفصول الغرویه؛ چ1، قم: دارإحیاء العلوم الإسلامیه، 1404ق.
2
اندلسی، محمد؛ لسان العرب؛ چ1، بیروت: داراحیاء التراث العربی، 1408ق.
3
انصاری، مرتضی؛ فرائد الأصول؛ چ1، قم: مجمع الفکر الإسلامی، 1419ق.
4
ــــــــ؛ کتاب المکاسب؛ چ2، قم: مجمع الفکر الإسلامی، 1420ق.
5
انوری، حسن؛ فرهنگ بزرگ سخن؛ چ1، تهران: انتشارات سخن، 1381.
6
بجنوردی، سیدمحمدحسن؛ القواعد الفقهیه؛ چ1، قم: دفتر نشر الهادی، 1419ق.
7
بهایی، محمد؛ زبدة الأصول؛ چ1، قم: دارالبشیر، 1425ق.
8
بهجت، محمدتقی؛ جامع المسائل؛ چ1، قم: دفتر آیتالله بهجت، 1426ق.
9
رازی، احمد؛ مقاییس اللغه؛ چ1، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1387.
10
رسولی شربیانی، رضا، رحمانزاده، سیدعلی و پریا مشایخی؛ «بررسی اهمیت برند و گواهی حلال»؛ پژوهشهای جدید در مدیریت و حسابداری، ش4،
11
جزری، محمد؛ معراج المنهاج فی شرح منهاج الوصول؛ چ1، قاهره: مطبعة الحسین الإسلامیه، 1413ق.
12
جعفری، محمدتقی؛ رسائل فقهی؛ چ1، تهران: مؤسسه منشورات کرامت، 1419ق.
13
جناجی، جعفر؛ کشف الغطاء؛ چ1، قم: بوستان کتاب، 1430ق.
14
جوهری، اسماعیل؛ الصحاح؛ چ3، بیروت: دارالمعرفه، 1429ق.
15
حکیم، سیدمحسن؛ مستمسک العروة الوثقی؛ چ4، بیروت: دارإحیاءالتراث العربی، 1391ق.
16
حکیم، سیدمحمدسعید؛ الکافی فی أصولالفقه؛ چ4، بیروت: دارالهلال، 1428ق.
17
حلبی، تقی؛ تقریب المعارف؛ چ1، قم: فارس حسون، 1417ق.
18
حلبی، سید حمزه؛ غنیة النزوع (قسم الأصول)؛ چ1، قم: مؤسسه امام صادق7، 1417ق.
19
حلی، جعفر؛ معارج الأصول؛ چ1، قم: مؤسسه آلالبیت:، 1403ق.
20
حلی، حسن؛ تلخیص المرام فی معرفة الأحکام؛ چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1421ق.
21
حلی، حسن؛ مبادی الوصول إلی علم الأصول؛ چ2، بیروت: دارالأضواء، 1406ق.
22
ــــــــ؛ نهایة الوصول إلی علم الأصول؛ چ1، قم: مؤسسه امام صادق7، 1425ق.
23
حلی، محمد؛ السرائر؛ چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1414ق.
24
حیدری، سید علینقی؛ أصول الإستنباط؛ چ1، بیروت: دارالسیره، 1418ق.
25
خراسانی، محمدکاظم؛ کفایة الأصول؛ چ1، قم: مؤسسه آلالبیت:، 1409ق.
26
خمینی، سیدروحالله؛ استفتائات امام خمینی؛ چ1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1392.
27
ــــــــ؛ تهذیب الأصول؛ چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1405ق.
28
ــــــــ؛ کتاب الطهاره؛ چ1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1422ق.
29
خوانساری، سیداحمد؛ جامع المدارک؛ چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1405ق.
30
خویی، سیدابوالقاسم؛ التنقیح فی شرح العروة الوثقی؛ چ4، قم: مؤسسه إحیای آثار امام خویی، 1430ق.
31
ــــــــ؛ دراسات فی علم الأصول؛ چ1، قم: مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی، 1419ق.
32
ــــــــ؛ المستند فی شرح العروة الوثقی؛ چ1، قم: مؤسسه احیای آثار امام خویی، 1384.
33
ــــــــ؛ مصباح الأصول؛ چ1، قم: کتابفروشی داوری، 1420ق.
34
ــــــــ؛ مصباح الفقاهه؛ چ1، قم: کتابفروشی داوری، 1377ق.
35
ــــــــ؛ معجم رجال الحدیث؛ چ1، قم: مرکز نشر فرهنگ اسلامی، 1372.
36
سبحانی، جعفر؛ المحصول فی علم الأصول؛ چ1، قم: مؤسسه امام صادق7، 1419ق.
37
ــــــــ؛ الموجز فی أصول الفقه؛ چ1، قم: مؤسسه امام صادق7، 1423ق.
38
سبزواری، سیدعبدالأعلی؛ تهذیب الأصول؛ چ1، بیروت: مؤسسه المنار، 1417ق.
39
ــــــــ؛ مهذب الأحکام؛ چ1، قم: دارالتفسیر، 1388.
40
صدر، سید محمدباقر؛ بحوث فی شرح العروة الوثقی؛ چ1، نجف: چاپخانه آداب، 1391ق.
41
ــــــــ؛ بحوث فی علم الأصول؛ چ4، قم: مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی، 1431ق.
42
ــــــــ؛ دروس فی علم الأصول؛ چ1، بیروت: دارالتعارف، 1410ق.
43
صدوق، محمد؛ الخصال؛ چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1403ق.
44
ــــــــ؛ علل الشرائع؛ چ1، قم: کتابفروشی داوری، 1385.
45
طباطبایی، سیدمحمدکاظم؛ العروة الوثقی؛ چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1419ق.
46
طرابلسی، عبدالعزیز؛ المهذب؛ چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1406ق.
47
طوسی، محمد؛ تهذیب الأحکام؛ چ4، تهران: دارالکتب الإسلامیه، 1407ق.
48
ــــــــ؛ العدة فی أصول الفقه؛ چ1، قم: محمدرضا انصاری، 1417ق.
49
عاملی، حسن؛ معالم الأصول؛ چ1، قم: دارالفکر، 1374ق.
50
عربیان، اصغر؛ «تحلیل مبانی اعتبار بینه و محذور حاصل از قول سببیت با نگاهی به نظرات امام خمینی»؛ فصلنامه پژوهشنامه متین، س19، ش74، 1396.
51
عمید، حسن؛ فرهنگ فارسی؛ چ10، تهران: انتشارات امیرکبیر، 1374.
52
فقیه، محمدتقی؛ البدایة و الکفایة و مبانی الفقیه؛ چ1، بیروت: دارالأضواء، 1418ق.
53
ــــــــ؛ قواعد الفقیه؛ چ2، بیروت: دارالأضواء، 1407ق.
54
فیروزآبادی، محمد؛ معجم القاموس المحیط؛ چ1، بیروت: شرکت اعلمی، 1433ق.
55
قمی، ابوالقاسم؛ جامع الشتات؛ چ1، تهران: مؤسسه کیهان، 1413ق.
56
ــــــــ؛ غنائم الأیام؛ چ1، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، 1417ق.
57
ــــــــ؛ القوانین المحکمه؛ چ1، قم: مؤسسه إحیاء الکتب الإسلامیه، 1431ق.
58
کلینی، محمد؛ الکافی؛ چ4، تهران: دارالکتب الإسلامیه، 1407ق.
59
کمپانی، محمدحسین؛ نهایة الدرایه؛ چ1، قم: مؤسسه آلالبیت:، 1414ق.
60
گلپایگانی، سیدمحمدرضا؛ مجمع المسائل؛ چ2، قم: دارالقرآن الکریم، 1409ق.
61
محقق داماد، سیدمصطفی؛ قواعد فقه؛ چ12، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی، 1406ق.
62
مراغی، سیدعبدالفتاح؛ العناوین؛ چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1425ق.
63
مشکینی، علی؛ اصطلاحات الأصول و معظم أبحاثها؛ چ4، قم: دفتر نشر الهادی، 1409ق.
64
ــــــــ؛ تحریر المعالم؛ چ4، قم: دفتر نشر الهادی، 1406ق.
65
ــــــــ؛ مصطلحات الفقه؛ چ4، قم: دفتر نشر الهادی، 1384.
66
مصطفوی، محمدکاظم؛ القواعد؛ چ3، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1417ق.
67
مظفر، محمدرضا؛ أصول الفقه؛ چ2، قم: مرکز نشر دفتر تبلیغات اسلامی، 1415ق.
68
معین، محمد؛ فرهنگ فارسی؛ چ8، تهران: انتشارات امیرکبیر، 1371.
69
مغنیه، محمدجواد؛ علم أصول الفقه فی ثوبه الجدید؛ چ2، بیروت: دارالعلم للملایین، 1980م.
70
مقدس، احمد؛ مجمع الفائدة و البرهان؛ چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1403ق.
71
مکارم، ناصر؛ أنوار الأصول؛ چ1، قم: مدرسه امام امیرالمؤمنین7، 1424ق.
72
ــــــــ؛ القواعد الفقهیه؛ چ2، قم: مدرسه امام امیرالمؤمنین7، 1411ق.
73
موسوی، مرتضی؛ الذریعة إلی أصول الشریعه؛ چ1، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1376.
74
ــــــــ؛ رسائل الشریف المرتضی؛ چ1، قم: دارالقرآن الکریم، 1405ق.
75
نائینی، محمدحسین؛ أجود التقریرات؛ چ1، قم: مؤسسه صاحب الأمر، 1419ق.
76
ــــــــ؛ فوائد الأصول؛ چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1404ق.
77
نجفی، بشیر؛ مرقاة الأصول؛ چ1، قم: دارالفقه، 1383.
78
نجفی، محمدحسن؛ جواهر الکلام؛ چ1، تهران: دارالکتب الإسلامیه، 1366ق.
79
ــــــــ؛ مجمع الرسائل؛ چ1، مشهد: مؤسسه صاحبالزمان، 1373.
80
نراقی، احمد؛ عوائد الأیام؛ چ1، قم: مرکز نشر دفتر تبلیغات اسلامی، 1417ق.
81
ــــــــ؛ مستند الشیعه؛ چ1، مشهد: مؤسسه آلالبیت:، 1415ق.
82
نراقی، محمدمهدی؛ لوامع الأحکام؛ چ1، قم: مؤسسه آلالبیت:، [بیتا].
83
هاشمی، محمود و همکاران؛ فرهنگ فقه؛ چ1، قم: مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی، 1383.
84
همدانی، رضا؛ مصباح الفقیه؛ چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1416ق.
85
وزیر، احمد؛ المصفی فی أصول الفقه؛ چ1، بیروت: دارالفکر المعاصر، دمشق: دارالفکر، 1417ق.
86
ORIGINAL_ARTICLE
رهیافتی فقهی و حقوقی بر شروط تحمیلی در قراردادهای مشارکت مدنی بانکی
قرارداد مشارکت مدنی، یکی از شیوههای رایج تخصیص منابع و اعطای تسهیلات در نظام بانکی کشور است که بر مبنای شرکت عقدی مالکان سرمایه صورت میگیرد. استانداردبودن فرم مذکور سبب شده شروطی در ضمن آن گنجانده شود که بهطور یکجانبه تأمینکننده منافع بانک است و حقوق مشتری در آن نادیده گرفته شده است. شروط مزبور که با عنوان «شروط تحمیلی» شناخته میشود، موضوع نوشتار حاضر را تشکیل میدهد و در آن کوشیده شده است مفهوم و مصادیق این شروط در قراردادهای مشارکت مدنی بانکی، شناسایی شده و بر اساس مبانی فقهی و حقوقی، تحلیل و ارزیابی شود. نتایج پژوهش حاضر که به روش توصیفی ـ تحلیلی انجام یافته، نشان میدهد این شروط بدون بهرهگیری از نتایج واقعی اصل حاکمیت اراده تدوین شدهاند و در آنها برای اراده آزاد متقاضی تسهیلات، جایگاهی در نظر گرفته نشده است. علاوه بر این، شروط مذکور، اصل عدالت و انصاف را که از اصول بنیادین احکام فقهی و مبنای وجدانی و غیرمصرح عقود معاوضی است، نقض کرده است.
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_245980_3ed14478e5192e0492aa0947d8be960b.pdf
2021-08-23
183
211
شروط تحمیلی
قرارداد مشارکت مدنی
آزادی قراردادی
عدالت معاوضی
عقد شرکت
سیده مریم
عطار شهرکی
m_attar63@hotmail.com
1
گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکده ادبیات، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
AUTHOR
سید مهدی
قریشی
sm.ghoreishi@urmia.ac.ir
2
عضو هیئت علمی دانشگاه ارومیه
LEAD_AUTHOR
محمد حسن
جوادی
mh.javadi@urmia.ac.ir
3
گروه فقه و حقوق اسلامی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران
AUTHOR
اردبیلى، احمدبنمحمد؛ مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان؛ ج10، قم: انتشارات اسلامى، 1403ق.
1
امامى، سیدحسن؛ حقوق مدنى؛ ج2، تهران: انتشارات اسلامیة، 1373.
2
انصارى، مرتضى؛ کتاب المکاسب؛ ج3، قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى، 1415ق.
3
آئیننامه فصل سوم قانون عملیات بانکی بدون ربا (بهره)؛ تصویبنامه ش۸۸۶۲۰ هیئت وزیران، ۱۲/۱۰/۱۳۶۲.
4
باریکلو، علیرضا؛ عقود معین2: عقود مشارکتی، توثیقی و غیرلازم؛ چ3، تهران: مجد، 1394.
5
باقری، پرویز و مراد مقصودی؛ «وضعیت حقوقی معامله انتقال عین یا منافع مال مرهونه توسط راهن»؛ دوفصلنامه علمی پژوهشی دانش حقوق مدنی، س5، ش1، 1395.
6
توکلی، محمدمهدی؛ آموزش جامع حقوق مدنی؛ ج2، چ2، تهران: مکتوب آخر، 1399.
7
شهید ثانی، زینالدینبنعلى؛ الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة؛ ج4، قم: کتابفروشی داورى، 1410ق.
8
حائرى طباطبایى، سیدعلىبنمحمد؛ ریاض المسائل؛ ج9، قم: مؤسسه آلالبیت7، 1418ق.
9
حسینى عاملى، سیدجوادبنمحمد؛ مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة؛ ج20، قم: انتشارات اسلامى، 1419ق.
10
حسینى مراغى، سیدمیرعبدالفتاح؛ العناوین الفقهیة؛ ج2، قم: انتشارات اسلامى، 1417ق.
11
حکیم، سیدمحسن؛ مستمسک العروة الوثقى؛ ج12 و 13، قم: مؤسسة دار التفسیر، 1416ق.
12
حلّى، حسنبنیوسفبنمطهر اسدى؛ تحریر الأحکام الشرعیة على مذهب الإمامیة؛ ج3، قم: مؤسسه امام صادق7، 1420ق.
13
ــــــــ؛ تذکرة الفقهاء؛ ج13و17، قم: مؤسسه آلالبیت7، 1414ق.
14
ــــــــ؛ تلخیص المرام فی معرفة الأحکام؛ قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه، 1421ق.
15
حلّى، محمدبنمنصور؛ السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى؛ ج2، قم: انتشارات اسلامى، 1410ق.
16
حلّى، نجمالدین جعفربنحسن؛ شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام؛ ج2، قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1408ق.
17
راعی، مسعود و محمد مولاییان؛ «رویکرد فقه امامیه به عدالت معاوضی و تأثیر آن بر عقود الحاقی»؛ فصلنامه علمی پژوهشی حقوق اسلامی، د11، ش40، 1393.
18
ساردویینسب، محمد و سیدجعفر کاظمپور؛ «مؤلفههای غیرمنصفانهبودن قرارداد»؛ مجله حقوقی دادگستری، س75، ش75، 1390.
19
سبحانی، جعفر؛ رساله توضیح المسائل؛ چ3، قم: مؤسسه امام صادق7، 1429ق.
20
سبزوارى، محمدباقربنمحمد مؤمن؛ کفایة الأحکام؛ ج1، قم: انتشارات اسلامى، 1423ق.
21
سیفى مازندرانى، علیاکبر؛ دلیل تحریر الوسیلة - الشرکة و القسمة؛ تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى1، 1427ق.
22
شهیدی، مهدی؛ حقوق مدنی ـ شروط ضمن عقد؛ چ7، تهران: مجد، 1398.
23
شیروی، عبدالحسین؛ حقوق قراردادها؛ تهران: سمت، 1396.
24
طباطبایى یزدى، سیدمحمدکاظم؛ العروة الوثقى؛ ج2، چ2، بیروت – لبنان: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1409ق.
25
طبرسى، فضلبنحسن؛ المؤتلف من المختلف بین أئمة السلف؛ ج1، مشهد: مجمع البحوث الإسلامیة، 1410ق.
26
طرابلسى، عبدالعزیز؛ المهذب؛ ج2، قم: انتشارات اسلامى، 1406ق.
27
طوسى، ابوجعفر محمدبنحسن؛ الخلاف؛ ج3، قم: انتشارات اسلامى، 1407ق.
28
عادل، مرتضی و محسن شمسالهی؛ «شروط غیرمنصفانه در قراردادهای مصرفکننده»؛ فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، س7، ش25، 1397.
29
عاملی، سیدحسن؛ «تبعیت شرط از عقد در لزوم و جواز»؛ پژوهشنامه متین، ش15و16، 1381.
30
عاملى، محمدبنمکى؛ غایة المراد فی شرح نکت الإرشاد؛ ج2، قم: دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه، 1414ق.
31
عسکری، صادق و سعید منجزی؛ «بررسی شروط تحمیلی در قراردادهای بانکی»؛ شیروان: دومین کنفرانس ملی حقوق، علوم اجتماعی و انسانی، روانشناسی و مشاوره، 1399 (قابل دسترسی در: https://civilica.com/doc/1033866/).
32
قادری، جعفر؛ «بانکداری اسلامی، توانمندیها و چالشها»؛ دومین همایش دوسالانه اقتصاد اسلامی، تهران: پژوهشکده اقتصاد دانشگاه تربیت مدرس، 1382.
33
قنواتی، جلیل؛ «اصل آزادی قراردادی: قراردادها و شروط غیرعادلانه»؛ مطالعات اسلامی: فقه و اصول، س42، ش1/85، 1389.
34
کاتوزیان، ناصر؛ حقوق مدنی ـ عقود معین (عقود اذنی، وثیقههای دین)؛ ج4، چ4، تهران: شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا، 1392.
35
ــــــــ؛ حقوق مدنی ـ عقود معین (مشارکتها و صلح)؛ ج2، چ12، تهران: گنج دانش، 1399.
36
ــــــــ؛ قواعد عمومی قراردادها؛ ج1و4، چ8، تهران: شرکت سهامی انتشار، 1393.
37
کریمی، عباس؛ «شروط تحمیلی از دیدگاه قواعد عمومی قراردادها»؛ مجله پژوهشهای حقوقی، س1، ش1، 1381.
38
کرکى عاملى، علىبنحسین؛ جامع المقاصد فی شرح القواعد؛ ج8، چ2، قم: مؤسسه آلالبیت:، 1414ق.
39
محقق داماد، سیدمصطفی و همکاران؛ حقوق قراردادها در فقه امامیه؛ ج1، چ7، تهران: سمت، 1394.
40
محقق داماد، سیدمصطفی؛ قواعد فقه (بخش مدنی)؛ ج2، چ7، تهران: سمت، 1385.
41
مرادی، حجتاله، جهانیان، مجتبی، براری چناری، یوسف(زیر نظر جعفر اخترنیا)؛ تبیین ماهیت و آثار عقود مشارکتی؛ تهران: کتاب آوا، 1393.
42
مصباحیمقدم، غلامرضا و محمدحسین نعمتی؛ «تحلیل فقهی ـ حقوقی برخی از مواد قرارداد مشارکت مدنی بانکی»؛ دوفصلنامه علمی ـ تخصصی پژوهشنامه میانرشتهای فقهی، س7، ش1، 1397.
43
مغنیه، محمدجواد؛ فقه الإمام الصادق7؛ ج4، چ2، قم: مؤسسه انصاریان، 1421ق.
44
مکارم شیرازى، ناصر؛ القواعد الفقهیة؛ ج2، چ3، قم: مدرسه امام امیرالمؤمنین7، 1411ق.
45
موسوى اردبیلى، سیدعبدالکریم؛ فقه الشرکة و کتاب التأمین؛ قم: منشورات مکتبة أمیرالمؤمنین7 – دارالعلم مفید، 1414ق.
46
موسوى بجنوردى، سیدحسنبن آقابزرگ؛ القواعد الفقهیة؛ ج5، قم: نشر الهادی، 1419ق.
47
موسوى خمینى، سیدروحالله؛ تحریر الوسیلة؛ ج1و2، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم، [بیتا].
48
ــــــــ؛ کتاب البیع؛ ج5، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى1، 1421ق.
49
موسوى خویى، سیدابوالقاسم؛ المستند فی شرح العروة الوثقى؛ ج4، [بیجا]: [بینا]، [بیتا].
50
نجفى، محمدحسن؛ جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام؛ ج25-26، چ7، بیروت – لبنان: دار إحیاء التراث العربی، 1404ق.
51
نصرآبادی، داوود و احمد شعبانی؛ «چالشهای بانک در اجرای قرارداد مشارکت در سود و زیان و راهکارهای آن»؛ مطالعات اقتصاد اسلامی، س1، ش1، 1387.
52
نظرپور، محمدنقی و فرشته ملاکریمی؛ «بررسی قرارداد مشارکت مدنی بانک مرکزی از دید قواعد فقهی»؛ فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، س15، ش57، 1394.
53
ــــــــ؛ کاربرد قواعد فقهی در نمونهای از قراردادهای بانکی؛ تهران: پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی ج.ا.ا، 1397.
54
والینژاد، مرتضی؛ مجموعه قوانین و مقررات بانکی؛ چ1، تهران: مرکز آموزش بانکداری بانک مرکزی ج.ا.ا، 1368.
55