unavailable
unavailable
امنیت اقتصادی مبتنی بر سلسلهای از اصول و ارزشهای اخلاقی است که بدون آنها این هدف مهم اقتصادی اسلام تحقق نمییابد. وجود خطاها، جرائم و گناهان اخلاقی بهنسبت فراوان در رفتارهای اقتصادی افراد، بنگاههای خصوصی، سازمانهای دولتی و شبهدولتی، سازمانهای مردمنهاد و حتی خیرخواه، مطالعه مبانی اخلاقی امنیت اقتصادی را ضروری میکند. تحقیق پیشرو از نوع اکتشافی و روش تحقیق تحلیلی ـ استنتاجی است. پرسش اصلی این است که چه اصول و ارزشهای اخلاقی مستقیم بر امنیت اقتصادی اثرگذار هستند؟ نتیجه تحقیق نشان میدهد که امنیت اقتصادی پایدار، عادلانه و همدلانه در صورتی تحقق مییابد که مجموعه ظرفیتها و نظارتهای درونی افراد، سنتهای اخلاقی اسلامی درون جامعه و بازار، قوانین اساسی، تفصیلی و مقررات دولتی و سیاستهای اخلاقی استنباطشده عملیاتی شوند.
یکی از خلأهای جدی قانون عملیات بانکی بدون ربا، نادیدهگرفتن مسئله مطالبههای غیرجاری و عدم ارائه شیوههای شرعی جهت مدیریت این مسئله است. در حالی که میتوان براساس فقه غنی اسلام در کنار راهکارهای انگیزشی و اخلاقی، راهکارهای الزامی متعددی برای پیشگیری و معالجه مشکل مطالبههای غیرجاری بانکی پیشنهاد کرد. تحقیق پیشرو میکوشد موضوع خلأ قانونی موجود دربارة مطالبههای غیرجاری را مورد بررسی قرار داده و با آسیبشناسی وضع موجود، پیشنهادهای مشخصی جهت اضافهشدن فصلی جدید به قانون عملیات بانکی بدون ربا ارائه دهد. بهنظر میرسد واردکردن یافتههای این پژوهش بهصورت مواد و تبصرههای قانونی الزامی و تشویقی به قانون عملیات بانکی بدون ربا میتواند؛ اولاً، به تقویت قانون بیانجامد؛ ثانیاً، میزان مشروعیت شیوههای مورد استفاده در نظام بانکی کشور در رویارویی با مسئله مطالبههای غیرجاری را تقویت کند؛ ثالثاً، راهکارهای نظارتی بانک مرکزی را بهبود بخشد؛ رابعاً، مانع دخالتهای نهادهای غیرتخصصی در فعالیتهای بانکداری شود و تمام اینها سرانجام زمینه کاهش مطالبههای غیرجاری را فراهم میآورد.
اهمیت طرح بحث اقتصاد مقاومتی و طراحی نظام اقتصادی پویایی که بتواند ایران اسلامی را از این دوره حساس تاریخی عبور دهد، به وضوح در بیانهای رهبر معظم انقلاب نمایان است. با توجه به لزوم نگاه نظاممند به مقوله اقتصاد در اندیشههای رهبر انقلاب، مقاله پیشرو در پی آن است تا نسبتی منطقی و نظاممند بین مقولههای گوناگون و نقش آن در بین شاخصههای اقتصاد مقاومتی و اقتصاد بدون نفت برقرار سازد. در مقاله پیشرو ابتدا با مروری بر ادبیات پژوهشهای انجامشده مرتبط با این حوزه و معرفی بحث اقتصاد مقاومتی به بدنه اصلی مقاله که روششناسی پژوهش است، پرداخته میشود. در این جهت ابتدا با استفاده از روش دادهبنیاد به استخراج مقولههای اقتصاد مقاومتی از دل بیانهای رهبری که اهمیت و ارتباط بیشتری با این موضوع دارد، پرداخته و در ادامه با استفاده از روش دیماتل خاکستری به بررسی چگونگی تأثیر و نقش هر شاخصه در فرایند اثرگذاری بین عوامل پرداختهشده و سرانجام مدلی مفهومی برای این منظور ارائه شده است.
اقتصاد بینالملل جزو انکارناپذیری از اقتصاد است و اهمیت بسیار فراوانی در تمام نظامهای اقتصادی از جمله نظام اقتصادی اسلام دارد. با این وجود درباره این موضوع از دید اقتصاد اسلامی، مطالعههای فراوانی صورت نگرفته است. در مقاله پیشرو با بررسی روابط اقتصادی کشورهای مسلمان با یکدیگر، تراز پرداختهای خارجی را در این کشورها مطالعه کرده، منحنی تعادل تراز پرداختها (BP) را استخراج کردهایم. براساس فرضیه تحقیق یعنی حذف نرخ بهره باعث رکود در تبادلهای بینالمللی مسلمانان نمیشود و نرخ بازده انتظاری میتواند بهعنوان جایگزینی کارا برای نرخ بهره نقشآفرینی کند و با استفاده از روش مطالعه کتابخانهای و استفاده از نظرهای خبرگان اقتصاد اسلامی و روابط ریاضی به نتیجه رسیدهایم که در روابط اقتصادی بین کشورهای اسلامی قابل تعریف بوده و حذف نرخ بهره از مبادلههای مسلمانان اثر منفی بر مبادلههای آنان ندارد و جایگزینهایی مانند نرخ بازده انتظاری میتوانند جایگزین خوبی برای نرخ بهره باشد. روابط کشورهای اسلامی با دیگر کشورها با مفروضهایی قابل طرح است که در مقاله پیشرو به آن نپرداختهایم.
جایگاه و اهمیت تحریم ربا در اقتصاد اسلامی بر کسی پوشیده نیست. در مقاله پیشرو، پرسش اصلی این است که چه چیز سبب شده است که قرآن کریم ربا را بهعنوان یک رفتار اقتصادی غیرمجاز و حرام معرفی کند؟ از پاسخهایی که به این پرسش داده میشود گاه با عنوان فلسفه حرمت ربا و گاه تحت عنوان حکمت تحریم ربا یاد میشود. راهی که در مقاله پیش رو برای پاسخدادن به این پرسش پیموده شده، با تکیه بر رویکرد شناختی بر اقتصاد است. در حقیقت با تحلیل شناختی از ماهیت ربا میتوان پاسخی نوین به این پرسش داد. فرضیه مقاله این است که با توجه به آیههای قرآنی ماهیت ربا به یک اختلال شناختی باز میگردد. چگونگی پاسخ به پرسش پیشگفته، اثرهای قابل توجهی به لحاظ انگیزشی در شکلگیری و پیشگیری از این رفتار خواهد داشت.
امروزه با توسعه نهادهای مالی و گسترش دامنه تجارت، مدیریت ریسک اهمیت ویژهای در مطالعههای اقتصادی دارد. رویکردها و ابزارهای متنوعی جهت مدیریت و کاهش انواع ریسک پدید آمده است. یکی از ابزارهای پراستفاده در گستره مدیریت ریسک، سوآپ است که در آن مجموعهای از جریانهای نقدی ثابت با مجموعهای از جریانهای نقدی شناور مبادله میشود. قراردادهای سوآپ نرخ بهره در جایگاه یکی از انواع قراردادهای سوآپ، نقش مهمی در مدیریت و پوشش ریسک نرخ بهره دارد. مقاله پیشرو ضمن معرفی این ابزار مالی با رویکردی فقهی بهدنبال بررسی امکان استفاده از این قرارداد از منظر فقه امامیه بوده و امکان انطباق آن با عقدهای رایج اسلامی را مورد بررسی قرار داده است. در تحقیق پیشرو، امکان انطباق قرارداد پیشگفته با قراردادهای بیع دین به دین، بیع کالی به کالی و صلح دین به دین مورد بررسی قرار گرفته و امکان استفاده از این قرارداد در قالب صلح دین به دین مورد تأیید قرار گرفت. در قراردادهای سوآپ نرخ بهره بهعلت شبهه غرریبودن و ربویبودن آنها این نتیجه حاصل شد که قراردادهای سوآپ نرخِ بهرهِ متعارفِ غرب با اصول قراردادهای اسلامی و فقه شیعه منطبق نیست و امکان استفاده از این ابزار در بازارهای کشور وجود ندارد.
unavailable
unavailable