پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
اقتصاد اسلامی
1735-3262
20
79
2020
11
21
بررسی فقهی گواهی سپرده کالایی به روش اجتهاد چندمرحلهای
5
36
FA
سید عباس
موسویان
استاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
samosavian@yahoo.com
داور
ماهی کار
دانشجوی دکتری مهندسی مالی ، واحد قم ، دانشگاه آزاد اسلامی ، قم ، ایران
davarmahikar@gmail.com
رضا
غلامی جمکرانی
دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم
accountghom@gmail.com
<em>بخش کشاورزی در کشور اساس توسعه بوده و از بخشهای مهم اقتصادی است و برای رشد بیشتر آن نیازمند تأمین مالی است. ازآنجاکه بازار پولی و بانکی بهتنهایی پاسخگو نیست، باید به منظور رشد پایدار از امکانات بازار سرمایه و از جمله گواهی سپرده کالایی استفاده شود. در این پژوهش، ضمن اشاره به مطلوب نبودن سهم گروه کالاهای کشاورزی از معاملات بورس کالا و انواع ابزارهای مالی، گواهی سپرده کالایی تعریف و مزایای آن مطرح گردیده است و در ادامه با توضیح ابعاد فقهی ابزار فوق، امکانسنجی فقهی آن، به روش تحقیق اجتهاد چندمرحلهای مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج این پژوهش بیانگر آن است که ابزار مذکور مصداق عقد بیع بوده و ضوابط عمومی و اختصاصی مربوط به آن حسب نظر خبرگان فقه مالی و آراء مراجع عظام تقلید رعایت گردیده است</em><em>.</em>
ابزار مالی,گواهی سپرده کالایی,اجتهاد چندمرحلهای,ضوابط عام,ضوابط خاص
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_240003.html
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_240003_6d2c065591dd7a3d15d7f14574a0c389.pdf
پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
اقتصاد اسلامی
1735-3262
20
79
2020
11
21
ضابطه مال بودن در مباحث فقهی
37
64
FA
احمد علی
یوسفی
دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
economy.islamic@gmail.com
<em>احکام فقهی فراوانی بر عنوان مال مترتب میشود. بسیاری از اشیای موجود در جامعه که مورد ابتلای مردم در روابط مالی و اقتصادی آنان هستند، در تطبیق عنوان مال بر آنها مورد تردید میباشند؛ بنابراین تعیین ضابطه مال در روابط اقتصادی و فقهی مردم، امر مهمی است. با توجه به ابهام مطرحشده، پرسش اصلی تحقیق عبارت است از: «مفهوم (تعریف) مال چیست و آثار فقهی مترتب بر آن کدام است؟» این پرسش از منظر اقتصاددانان و فقیهان بررسی شده است. سرانجام به روش تحلیلی- توصیفی این تحقیق به این نتیجه رسید که تنها راه تشخیص اینکه </em><em>شیئی</em><em> مال است، وقوع معاوضات عرفیه روی آن</em><em>شیء</em><em>است. این نتیجه نشان داد که بسیاری از مطالب مطرحشده در منابع فقهی در موضوع مال اشتباه است و باید بازنگری لازم در آنها صورت گیرد. </em>
مال,مالیت,ارزش مبادله,آثار فقهی,معاوضه عرفیه
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_240004.html
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_240004_b01183a8bb3adb90647573497c253fbc.pdf
پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
اقتصاد اسلامی
1735-3262
20
79
2020
11
21
حکم فقهی بازخرید شرط شده در ضمن عقد بیع؛ مطالعه موردی قرارداد ریپو (Repo)
65
85
FA
محمد
عشایری منفرد
عضو هیأت علمی جامعه المصطفی
m.ashaiery@gmail.com
<em>یکی از صورتهای قرارداد که در بازارهای مختلف سرمایه به ویژه بازارهای بین بانکی جدید رایج است، قرارداد فروش به شرط بازخرید است. این قرارداد که امروزه در قالبهای جدیدی از قبیل قرارداد ریپو (</em><em>Repo</em><em>) نیز تجلی یافته است، یکی از قراردادهای کارگشا در مناسبات اقتصادی بینبانکی شمرده میشود. در این قرارداد فروشنده اوراق بهادار شرط میکند که در سررسید معینی اوراق فروخته شده را بازخرید کند. سه چالش فقهی مهمی که در برابر این قرارداد وجود دارد عبارتاند از: احتمال مخالفت با روایات حرمت بیعالعینه مشروط، احتمال مخالفت با روایات نهی از انجام دو بیع در بیع واحد و احتمال منافات شرط با مقتضای عقد بیع. این تحقیق با روشهای فقهی امامیه و با تکیه بر منابع فقهی فریقین، کوشش کرده است چالش مشروعیت توافق بازخرید را ابتدا به صورت عام برطرف کند؛ سپس با تطبیق بر روی قرارداد ریپو نشان دهد قرارداد ریپو از جهت شرط ضمن عقد هیچ مشکل شرعی ندارد.</em>
توافق بازخرید,قرارداد ریپو,شرط,بیع العینه,مقتضای عقد,بازار سرمایه
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_240005.html
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_240005_9e6c9274d5ce8c89769fbf949bf9a822.pdf
پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
اقتصاد اسلامی
1735-3262
20
79
2020
11
21
قرارداد استصناع بانکی در ترازوی تحلیل و نقد فقهی
87
113
FA
صادق
الهام
گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده الهیات، معارف اسلامی و ارشاد، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران
s.elham@isu.ac.ir
یونس
عباسی
دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد، دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران
y.abbasi@isu.ac.ir
<em>عقد استصناع از عقودی است که </em><em>میتواند</em><em> در بازار پول و سرمایه مفید واقع گردد. اصل صحت آن در بین فقها مورد اختلاف است. برخی از قدما قائل به عدم صحت هستند و برخی از متأخرین صحت آن را </em><em>برگزیدهاند</em><em>. مهم آن است که این عقد امروزه مورد تأیید واقع گردیده. گرچه در ماهیت آن به عنوان عقدی مستقل و یا قرار گرفتن ذیل یکی از عقود متعارف نیز اختلاف بوده و تفاوت ماهوی آن میتواند احکام آن را تغییر دهد، اما در این تحقیق با مفروض دانستن صحت آن به عنوان عقدی مستقل، قرارداد استصناع بانکی به عنوان یکی از راهکارهای نظام بانکداری اسلامی بررسی شده است. مواد چالشبرانگیز قرارداد، تحلیل و نقد شده و برخی از شبهات مطرحشده در مورد عدم صحت برخی از آنها تبیین و نقد گردیده و با بیان اشکالات نسبت به برخی از بندهای قرارداد، برای حل آنها پیشنهادهایی ارائه گردیده است.</em>
استصناع,قرارداد بانکی,پیشپرداخت,صنعتگر,عقد مستقل,صحت
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_240006.html
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_240006_dc49d048ea6232eacd0698586ccf13ae.pdf
پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
اقتصاد اسلامی
1735-3262
20
79
2020
11
21
سهمبری ابزار تولید از محصول؛ رویکردی فقهی- اقتصادی: با تأکید بر اندیشههای شهید صدر
115
137
FA
علی
زاهد
دانشگاه فردوسی. دانشکده الهیات
alizahed@mail.um.ac.ir
محمد
سلیمانی
عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه امام صادق علیه السلام
soleiman.mo@gmail.com
محمدصادق
ذوقی
دانشگاه امام صادق علیه اسلام
zoghims.313@gmail.com
<em>در طول فرآیند تولید، عوامل مختلف انسانی و غیر انسانی دخالت داشته و بدون وجود آنها، شکلگیری و به ثمر نشستن تلاشهایی که در این راستا انجام میگیرد، ممکن نخواهد بود؛ اما مسئلة قابل توجّهی که در این زمینه وجود دارد، میزان اختصاص سود عملیات تولید به هر یک از این عوامل است. در آثار فقهای مذهب تشیع و همچنین در لسان اصحاب اقتصاد، نظرات متفاوت و یا متناقضی در مورد مشارکت یا عدم مشارکت ابزار تولید در سود محصول یافت میگردد که هرکدام از آن آراء، مستند به ادلهای قابلتأمل میباشند. بعضی فقها و متفکرین مانند شهید صدر و امام موسی صدر سهم ابزار تولید را تنها در اجارهبها میدانند. در مقابل عدهای دیگر، قائل به مشارکت ابزار تولید در سود محصول نیز میباشند</em><em>و سهم ابزار تولید را در محصول تولیدشده میدانند. این مقاله به دنبال پاسخگویی به این سؤال با تکیه بر آراء فقها به ویژه شهید صدر است که بیش از سایرین از منظر فقهی به این مسئله پرداخته و نشان میدهد که میتوان برای ابزار تولید، علاوه بر اجاره آنها، سهمی از سود محصول را در نظر گرفت.</em>
ابزار تولید,اجاره,مزارعه,سود ثابت,شهید صدر
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_240007.html
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_240007_6b8ab240650c8a392a3b3e10ec90da97.pdf
پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
اقتصاد اسلامی
1735-3262
20
79
2020
11
21
بررسی ارتباط متقابل بین عقود مشارکتی، قرضالحسنه و سرمایه اجتماعی در ایران
139
169
FA
حمید
عزیزمحمدلو
عضو هیئت علمی دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)
azizmohammadlou@soc.ikiu.ac.ir
<em>در این تحقیق تعامل و رابطه علّی موجود بین عقود مشارکتی و عقد قرضالحسنه از یکسو و سرمایه اجتماعی از سوی دیگر با استفاده از رویکرد علیت تودا- یاماتو و با بهرهگیری از دادههای آماری سالهای 1363 تا 1396 آزمون و تحلیل شده است. نتایج آزمون علیت تودا-یاماتو گویای آن است که با وجود آنکه بین کل تسهیلات اعطایی در قالب عقود اسلامی و سرمایه اجتماعی رابطه علّی دوسویهای وجود دارد، بین عقود مشارکتی و سپردههای قرضالحسنه از یکسو و سرمایه اجتماعی از سوی دیگر یک رابطه علّی یکسویه برقرار است؛ به عبارت روشنتر، طی دوره مورد مطالعه، تغییر سرمایه اجتماعی از طریق متأثرساختن فضای اعتماد و اطمینان، تغییر شبکههای اطلاعاتی، تغییر عدم تقارن اطلاعاتی و ریسک مربوط به سپردههای عقود مشارکتی و قرضالحسنه، بر شرایط توسعه این عقود اثر گذاشته است؛ اما برایند تأثیرات این عقود بر توزیع درآمد، فقر، تورم، امنیت اقتصادی و سرمایه انسانی بهگونهای نبوده است که زمینهساز تغییرات معنیدار سرمایه اجتماعی در کشور از طریق مکانیسمهای مذکور گردد. برآورد روابط بلندمدت بین متغیرها در چارچوب تحلیل همگرایی نیز حاکی از اثر مثبت و معنیدار سرمایه اجتماعی بر عقود مشارکتی و سپردههای قرضالحسنه است.</em>
عقود مشارکتی,عقد قرضالحسنه,سرمایه اجتماعی,علیت تودا- یاماتو
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_240008.html
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_240008_9314a91da7b79974512e7cfad0201b40.pdf
پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
اقتصاد اسلامی
1735-3262
20
79
2020
11
21
ارزیابی تطبیقی درآمد پایه همگانی در اقتصاد متعارف و تضمین حد معیشت در اقتصاد اسلامی
171
206
FA
محمدجواد
شریف زاده
دانشیار دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق علیه السلام
sharifzadeh@isu.ac.ir
حمیدرضا
بهرمن
0000-0002-1792-0386
دانشجوی دکترای اقتصاد نفت و گاز دانشگاه امام صادق علیه السلام
bahreman@isu.ac.ir
<em>درآمد پایه همگانی نوعی پرداخت انتقالی نامشروط است که به همه شهروندان پرداخت می</em><em></em><em>شود و مقدار آن برای پوشش حداقل مخارج زندگی کافی است. ایده درآمد پایه همگانی یکی از سازوکارهای پیشنهادی تضمین حداقل درآمد در اقتصاد متعارف است که به عنوان جایگزینی برای نظام تأمین اجتماعی موجود شناخته میشد و مزایا و معایب آن همچنان مورد مناقشه است. به طور مشابه در اقتصاد اسلامی نیز بر تضمین حد معیشت برای همگان تأکید شده است. در این مقاله ابتدا درآمد پایه همگانی و طرحهای مشابه آن در اقتصاد متعارف (سود سهام اجتماعی، درآمد مشارکت، مالیات بر درآمد منفی و پیشنهاد اتکینسون مبنی بر برقراری نظام مالیات هموار/ درآمد پایه) مطرح و سپس سازوکار تضمین حد معیشت در اقتصاد اسلامی تبیین شده است. یافته</em><em></em><em>های مقاله نشان می</em><em></em><em>دهد که اعطای درآمد پایه همگانی</em><em>–</em><em> به عنوان اعتبار مالیاتی برگشت</em><em></em><em>پذیر- در چارچوب نظام مالیات بر مجموع درآمد با موازین اقتصاد اسلامی انطباق دارد. ثانیاً با توجه به محدودیت</em><em></em><em>های مالی کنونی دولت، بهتر از سایر مدلهای متعارف تضمین حداقل درآمد قابلاجرا است و ثالثاً انتظار میرود با اجرای آن حداقل درآمد برای همه شهروندان (نه فقط افراد تحت پوشش سازمانهای حمایتی) با کمترین هزینه تضمین شود.</em>
درآمد پایه همگانی,پرداختهای انتقالی نامشروط,حداقل درآمد تضمینشده,مالیات بر درآمد منفی,تضمین حد معیشت,هدفمندی یارانهها
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_240009.html
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_240009_ba170d3a14c539d0897a80a25d5a5ff8.pdf
پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
اقتصاد اسلامی
1735-3262
20
79
2020
11
21
بازاریابی شبکهای و تأثیر آن در تحقق اقتصاد مقاومتی
207
238
FA
معصومه
آینه
کارشناس ارشد مدیریت بازرگانی، گرایش بازاریابی، دانشگاه پیام نور، کرمانشاه، ایران
masomehayneh@gmail.com
یعقوب
محمودیان
استادیار(عضو هیات علمی) گروه اقتصاد، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
mahmodian61@gmail.com
<em>هدف از پژوهش حاضر بررسی بازاریابی شبکهای و تأثیر آن بر تحقق اقتصاد مقاومتی از دیدگاه اساتید گروه مدیریت بازرگانی، اقتصاد و همچنین کارکنان شرکتهای دارای بازاریابی شبکهای</em><em>است. برای دستیابی به این هدف با استفاده از ابزار پرسشنامه در قالب یک پژوهش پیمایشی و توصیفی به بررسی متغیرهای حمایت از تولید ملی، اشتغالزایی، تثبیت نرخ ارز، توزیع درآمد، تثبیت سطوح عمومی قیمتها و کاهش هزینههای تمامشده، پرداخته شد. داده</em><em></em><em>های به دست آمده از طریق نرمافزار </em><em>SPSS 22</em><em> و لیزرل مورد تجزیهوتحلیل قرار گرفتند.یافته</em><em></em><em>ها نشان می</em><em></em><em>دهد که بازاریابی شبکه</em><em></em><em>ای بر متغیرهای مورد پژوهش، تأثیر مثبت و معناداری دارند. همچنین این متغیرها بر اقتصاد مقاومتی، اثر مثبت و معنی</em><em></em><em>داری را نشان دادند.همچنین بهطورکلی به نظر میرسد که بازاریابی شبکهای با کمک به اشتغالزایی بتواند در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی گام بردارد و نیاز است </em><em>برای تحقق اقتصاد مقاومتی، تعامل و همکاری سازندهای بین مردم و دولت صورت گیرد</em><em>.</em>
اقتصاد مقاومتی,بازاریابی شبکهای,اشتغالزایی
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_240010.html
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_240010_78025895dff2f643b47ad4c271f8f609.pdf
پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
اقتصاد اسلامی
1735-3262
20
79
2020
11
21
تأثیر ماه رمضان بر مصرف اقلام خوراکی (مطالعه موردی: مناطق شهری ایران 1384- 1394)
239
267
FA
سید ضیاءالدین
کیاالحسینی
استادیار و عضو هیئتعلمی دانشکده اقتصاد دانشگاه مفید
zkiaalhoseini@gmail.com
وحید
سلیمانی مطلق
دانشآموخته کارشناسی ارشد رشته اقتصاد اسلامی دانشگاه مفید
<em>شناخت اثرات تقویمی بر رفتار اقتصادی، یکی از موضوعات مهم در تحلیلهای اقتصادی است. ماه رمضان میتواند از راه ارزشها، باورها و اعتقادات مذهبی، الگوی مصرف خانوارها و افراد را تحت تأثیر قرار دهد. هدف این مقاله بررسی تأثیر ماه رمضان بر الگوی مصرف خوراک خانوارهای شهری در ایران است. برای بررسی از دادههای هزینههای خوراکی خانوارهای شهری برای گروههای یازدهگانه اقلام خوراکی برای سه سال در دوره زمانی 1384 تا 1394 و از روش </em><em>SUR</em><em> استفاده شد. نتایج تحقیق حاکی از این است که از بین یازده گروه عمده اقلام خوراکی، تنها گروه کالایی قند، شکر، انواع مربا و شیرینیها جهش افزایشی و معنیداری از اثر تقویمی ماه رمضان دارد و در بقیه اقلام خوراکی تغییر معنیداری دیده نمیشود. همچنین ماه رمضان روی شیب تابع مصرف این گروه کالایی بیتأثیر بوده و فقط عرض از مبدأ آن را به اندازه 238/0 افزایش میدهد. علاوه بر این 52 درصد رفتار این متغیر توسط متغیرهای مجازی مستقل در مدل تحقیق توضیح داده میشود</em><em>.</em>
الگوی مصرف,الگوی مصرف خوراک خانوار شهری,ماه رمضان,اثرات فصلی و اثرات تقویمی,مدل SUR
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_240011.html
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_240011_eae18770ba24604f4ba2a263b1678c7b.pdf