2024-03-29T18:34:55Z
https://eghtesad.iict.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=3155
اقتصاد اسلامی
1735-3262
1735-3262
1394
15
60
اثر تحقق عدالت بیننسلی بر میزان انباشت داراییهای سرمایه ای کشور
ابوالقاسم
توحیدی نیا
در دهه هفتاد میلادی واژههایی مانند «برابری بیننسلی»، «عدالت بیننسلی» و «انصاف بیننسلی» در عنوانهای آثار پژوهشی گوناگون و در محتوای متون تحقیقهای نظری و کاربردی شایع شد. در این جهت، مهمترین نظرها مربوط میشود به کار هارتویک(Hartwick) که به مسئله کیفیت بهرهمندی از درآمد منابع طبیعی پایانپذیر با برگزیدن رویکردی عدالتمحور پاسخ گفت و نتیجه آن تحت عنوان قاعده هارتویک شهرت پیدا کرد.
بر این اساس، تحقیق پیش رو فارغ از مناقشههای مفهومی حوزه «عدالت بیننسلی» قاعده هارتویک را به عنوان مبنایی برای تحقق عدالت بیننسلی در نظر گرفته و میکوشد با مدلسازی وضعیت اقتصاد کلان ایران به تحلیل اثر سرمایهگذاری درآمدهای حاصل از صادرات نفت خام و گاز طبیعی به عنوان استراتژی تحقق عدالت بیننسلی بر سطح انباشت بینزمانی و بلندمدت داراییهای سرمایهای به عنوان یکی از مهمترین عاملهای رشد و توسعه پایدار بپردازد.
نتیجههای تحقیق نشان میدهد که کوشش برای تحقق عدالت بیننسلی در بهرهبرداری از منابع نفت و گاز کشور باعث بهبود قابل ملاحظه روند انباشت سرمایه در بلندمدت شده که این امر هم به نوبه خود رشد و توسعه اقتصادی را برای سالهای متمادی نوید میدهد.
عدالت بیننسلی
منابع طبیعی پایانپذیر
مدل کلان اقتصاد ایران
انباشت سرمایه
2017
01
01
5
26
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_19042_e22fd4db330d773282365c6ad6c9a551.pdf
اقتصاد اسلامی
1735-3262
1735-3262
1394
15
60
معیار اخلاقی فعالیتهای اقتصادی از دید آیههای اقتصادی قرآن کریم
حسین
غفورزاده
اخلاق هنجاری به عنوان یکی از شاخههای فلسفه اخلاق به دنبال دستیابی به ملاکهای اخلاقی برای تنظیم رفتار درست و نادرست انسان است. درباره عاملهای دخیل در درستی و نادرستی عموم رفتار انسانها، دیدگاههای فضیلتگرایی ـ که عملی را روا میدانند که برگر فته از فضیلت باشد ـ، نتیجهگرایی ـ که معیار درستی عمل را خوبی نتیجههای آن میدانند ـ و وظیفهگرایی ـ که معیار درستی عمل را ذات عمل بیان میکنند، نه نتیجه ـ و سرانجام وظیفهگرایی نتیجهگرا مطرح شدهاند.
هدف نوشتار پیش رو بررسی تطبیقی معیار اخلاقی فعالیتهای انسان درباره رفتارهای اقتصادی با عنایت به آیههای اقتصادی قرآن کریم است؛ از این رو ابتدا به توضیح مختصری از نظریههای اخلاق هنجاری پرداخته؛ سپس با بررسی آیههای اقتصادی قرآن کریم در قالب گزارههای اخباری و انشایی، مصداقهایی برای هر یک از این نظریهها بیان شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد با مصداقهایی که قرآن کریم در آیههای اقتصادی آورده، روح حاکم بر فعالیتهای اقتصادی باید فضیلتگرایی به معنای داشتن حُسن فاعلی و رعایت اعتدال در امور اقتصادی قرار گیرد و باید وظیفهگرایی نتیجهگرا به معنای ملتزمبودن به دستورهای الاهی در زمینه اقتصادی و در عین حال توجهداشتن به نتیجههای سنتهای اقتصادی قرآنی مد نظر فعالان اقتصادی قرار گیرد.
اخلاق هنجاری
فضیلتگرایی
وظیفهگرایی
غایتگرایی
آیههای اقتصادی قرآن
2017
01
01
27
54
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_19043_fa3bce520c05ca8fc5d85e65ea4aca65.pdf
اقتصاد اسلامی
1735-3262
1735-3262
1394
15
60
بررسی رفتار تولیدکننده مسلمان (مطالعه موردی شهر کرمانشاه)
سیدضیاءالدین
کیاالحسینی
محمدرضا
یوسفی شیخرباط
الهه
کشتکار
تولید، یکی از محورهای اساسی اقتصاد است و بر اساس این اهمیت، رفتار تولیدکنندگان و بررسی تابع هدف تولیدکننده مسلمان همواره بخشی از چالشهای نظری مهم نزد اقتصاددانان مسلمان بوده است.
پژوهش پیش رو با توجه به نظریههای مطرحشده درباره رفتار تولیدکننده مسلمان و با این فرضیه که حداکثرسازی منفعت شخصی به وسیله تولیدکننده مسلمان ضمن رعایت موازین شرعی و در نظر داشتن منافع عمومی انجام میشود، در صدد پاسخ به این پرسش است که اهداف تولیدکننده مسلمان چیست؟
بر این اساس با مطالعه تجربی رفتار تولیدکنندگان شهر کرمانشاه و با استفاده از ابزار پرسشنامه و بهکارگیری روش AHP، به رتبهبندی معیارهای مترتب بر شاخص تصمیمگیری تولیدکنندگان این شهر پرداخته است. نتیجههای مقاله نشان میدهد که شاخص منفعت خصوصی سهم بیشتری نسبت به شاخص رضای خداوند متعالY و منفعت عمومی در تصمیمگیری تولیدکنندگان داشته و از طرفی معیارهای کاهش سود رقیبان، تولید کاربر و شرایط کمبود منابع تولیدی، نسبت به معیارهای پرداخت مالیات، ارائه اطلاعات کامل، عدم اتلاف منابع تولید، افزایش دستمزد نیروی کار و هزینههای تولید، بیشترین شدت اثرگذاری را بر رفتار و تصمیم تولیدکنندگان داراست. از نتیجههای حائز اهمیت اینکه تولیدکنندگان، کارایی تخصیصی را مد نظر داشته و با در نظر گرفتن منفعت خصوصی، چنانکه منفعت عموم به خطر بیفتد همواره بخشی از منفعت خود را فدای رفاه جامعه میکنند.
2017
01
01
55
80
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_19045_761db1968cd310074e2846a2f7a6d786.pdf
اقتصاد اسلامی
1735-3262
1735-3262
1394
15
60
توافقنامه بازخرید (ریپو) در بازار بینبانکی اسلامی
سیدعباس
موسویان
محمدرضا
کاتوزیان
محمد
طالبی
محمدرضا
حاجیان
بازار بینبانکی، فرعی اساسی از بازار پول است که محل عرضه و تقاضای وجوه اضافه بانکها و مؤسسههای مالی برای یکدیگر است. در این بازار که بهطورمعمول ابزارها با هدف تأمین مالی کوتاهمدت بانکها جهت مدیریت نقدینگی استفاده میشوند، ابزار توافقنامه بازخرید (ریپو) اهمیت بالایی دارد. در ایران، دستورالعمل اجرایی تشکیل بازار بینبانکی ریالی در سال 1383 از سوی بانک مرکزی ابلاغ شد و این بازار از سال 1387 فعالیت رسمی خود را آغاز کرد. از آنجا که ابزارهای این بازار محدود بوده، حجم قراردادها در این بازار پایین است. در این نوشتار با هدف معرفی ابزاری جدید برای این بازار به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که آیا توافقنامه بازخرید (ریپو) به عنوان ابزار پولی میتواند با توجه به فقه امامیه و قانون بانکداری بدون ربا در بازار بینبانکی ایران استفاده شود؟ پژوهش پیش رو از نوع پژوهشهای کیفی است و با استفاده از روش مطالعههای تلفیقی فقهی ـ مالی و با استفاده از نظر نخبگان و تطبیق جزءبهجزء به بررسی توافقنامه بازخرید با ارکان عمومی صحت قراردادها در فقه امامیه میپردازد. نتیجه پژوهش نشان میدهد که توافقنامه بازخرید رایج با اصلاحهایی در موضوع و شرطهای قرارداد و تحت عنوان توافقنامه بازخرید اسلامی میتواند در بازار بینبانکی اسلامی استفاده شود.
بازار پول بینبانکی
توافقنامه بازخرید
شرط بازخرید
بیع عینه و بیعالخیار
2017
01
01
81
111
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_19046_fa5091209c4ab7059282c92fd4035a65.pdf
اقتصاد اسلامی
1735-3262
1735-3262
1394
15
60
تبیین عاملهای پرکننده شکاف بین نظر و عمل در رفتار اقتصادی خانواده مسلمان
وحید
ارشدی
علی اکبر
ناجی میدانی
مصطفی
سلیمی فر
بهروز
مهرام
مطالعهها نشان میدهد که بهرغم آگاهی خانوادههای مسلمان نسبت به نهی از اسراف، تبذیر و پیامدهای آنها، یکی از مسائل درگیر بیشتر خانوادهها در جایگاه مصرفکننده، نداشتن اعتدال در تخصیص درآمد به مخارج مصرفی است. شناسایی علتها و عاملهای قابل مدیریت این عدم اعتدال، برای اقتصاددانان و متولیان ترویج فرهنگ دینی و نظام آموزشی و پرورشی رسمی و غیررسمی میتواند اهمیت داشته باشد.
در مقاله پیش رو با استفاده از روش تحقیق تلفیقی به شناسایی این عاملها و تعیین میزان همبستگی آنها و ارتباطشان با رفتار مسرفانه پرداخته شده است. ابزار روش کیفی، مصاحبه با تعدادی از صاحبنظران با شیوه گلولهبرفی و تا حد اشباع نظری و ابزار روش کمی، توزیع پرسشنامه بین والدین دانشآموزان دبستانی مشهد بود. یافتهها نشان میدهد سازگاری رفتار با آموزههای اقتصادی اسلام ـ عدم اسراف و تبذیر ـ با نظمپذیری جمعی درون خانواده، آیندهنگری و تقویت اراده، رابطه معنادار مستقیم دارد که تحت تأثیر عاملهای ساختاری و زمینهای قرار میگیرند. قاعدهمندشدن خانواده نیز تحت تأثیر کیفیت انتقال آموزههای اقتصادی اسلام، فرصتسازی و فرصتیابی تربیتی درون خانواده و کنش و واکنش درون خانواده نسبت به رعایت آموزه اقتصادی اسلام و کیفیت منبع تأمین معیشت درون خانواده است.
آموزههای اقتصادی اسلام
اعتدال
تخصیص درآمد به مخارج مصرفی
قاعدهمندی
اراده
2017
01
01
113
144
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_19047_35fef3c0fe540b90aac3d8fcf42e35b1.pdf
اقتصاد اسلامی
1735-3262
1735-3262
1394
15
60
تحلیل اثرهای رفاهی تابع تقاضای پول، مبتنی بر مبانی اخلاقی خانواده در اسلام
ایمان
باستانی فر
محمدرضا
حیدری
تابع تقاضای پول در اقتصاد متعارف، سه انگیزه مبادلاتی، احتیاطی و سفتهبازی را برای تقاضای پول در نظر میگیرد و علت آن، فرض عقلانیت ابزاری در طراحی و شکلگیری تابع تقاضای پول خانوار است. در صورتی که از نظر اسلام به علت آنکه عقلانیت حاکم بر خانوار، فراتر از عقلانیت ابزاری بوده و کارکرد آن ورود به حوزههای اخلاق و اجتماعی است، صفتهای اخلاقی مثبت مانند نوعدوستی و گذشت هم بر شکلگیری تابع تقاضای پول خانوار مؤثر خواهد بود. در تحقیق پیشرو با توجه به مبانی اخلاقی حاکم بر خانوار از دید دین اسلام، نشان داده میشود که تشکیل خانواده باعث تعالی ویژگیهای مثبت اخلاقی شده و با گسترش نهاد خانواده مبتنی بر مبانی ارزشی اسلام، صفتهای اخلاقی مانند ایثار، محبت و نوعدوستی در جامعه گسترش مییابد. با ارتقای این صفتها، تقاضا برای پول فقط بر اساس انگیزههای احتیاطی، مبادلاتی و سفتهبازی نبوده و انگیزههای مبتنی بر صفتهای اخلاقی مثبت ـ که در تحقیق پیش رو انگیزههای نوع چهارم نامیده میشود ـ نیز در آن اثر خواهند داشت؛ سپس در چارچوب الگوی سیدراسکی اثبات میشود که اثر خانواده به علت افزایش انگیزههای نوع چهارم از راه اثرگذاری بر نرخ ترجیح زمانی باعث افزایش رفاه بیشتری میشود.
تقاضای پول
اخلاق اسلامی
خانواده
انگیزه نوع چهارم
رفاه
2017
01
01
145
165
https://eghtesad.iict.ac.ir/article_19048_04144565ebd173e2f69bd1b80a61c4d1.pdf