چگونگی مصرف کالاها و خدمات موجود در جامعه و میزان مصرف آنها یکی از دغدغه‌های جوامع به لحاظ اقتصادی و ارزشی است. در جوامع مبتنی بر ارزش‌های اسلامی، مصرف بی‌رویه و آنچه اسراف و تبذیر نامیده می‌شود، از مسائل مهم اقتصادی تلقی می‌شود. مسئله مقاله این است که بعدهای گوناگون مذهب بر نگرش و رفتار مصرفی اثر می‌گذارد؛ از این رو با رویکردی جامعه‌شناختی و استفاده از مبانی نظری اقتصاد اسلامی به بررسی بعدهای چهارگانه مذهب (مناسکی، تجربی، پیامدی و شناختی) بر رفتار و نگرش مصرف‌کننده خانوارهای شهر اصفهان پرداخته می‌شود.
تحقیق پیش رو با روش پیمایشی و با به‌کارگیری پرسشنامه سامان یافته و داده‌های مورد نیاز از نمونه 383 نفری از زنان متأهل شهر اصفهان با روش نمونه‌گیری خوشه‌ای جمع‌آوری شده است. در پژوهش پیش رو برای بررسی اثر همزمان متغیرها از روش تحلیل مسیر در نرم‌افزار EQS 6.2 و برای تحلیل همبستگی از نرم‌افزار SPSS16 استفاده شد. فرضیه اصلی تحقیق وجود رابطه بین بعدهای گوناگون مذهبی‌بودن با نگرش به مصرف است که یافته‌های تحقیق نشان داد بعدهای گوناگون مذهبی‌بودن با نگرش به مصرف، رابطه منفی معناداری دارند. از سوی دیگر نگرش به مصرف با رفتار مصرفی رابطه معنادار مثبت دارد.
An Evaluation of Religion’s Impact on the Consumer Behavior (A Case Study of Isfahani Married Women)
نویسندگان [English]
Davoud Safie Das, Mohammadnaghi Nazarpoor
چکیده [English]
The quality and quantity of consumption of society’s goods and services are two of the societies’ major economic and value concerns. In the societies based on Islamic values, imprudential consumption and the so-called Israf and Tabdzir are viewed as important economic problems. Our topic here is that the religion’s different dimensions affect consumer behavior and attitude. Adopting a sociological approach and using Islamic economics’ theoretical foundations, thus, we have examined the impact of four different aspects of religion - ritual, empirical, consequential, and cognitive - on the consumer behaviors and attitudes of the households in Isfahan.
The research has been performed adopting survey method and using organized questionnaire, and the required data have been collected, using the cluster sampling method, from a 383-member sample of Isfahani married women. In order to examine the simultaneous effect of variables, the path analysis method in the software EQS 6.2 has been utilized, and in order to perform the correlation analysis, the software SPSS16 has been used. Our main hypothesis here is that there is some relation between different aspects of religiousness and the attitude towards consumption. The findings show that these aspects have a significant negative relation with the attitude towards consumption, and that there is a significant positive relation between the attitude towards consumption and the consumer behavior.
کلیدواژه ها [English]
Religion, Consumption, Attitude, Married women
مراجع
باقری تودشکی، مجتبی؛ «الگوی مصرف بر مبنای ارزش‌های اسلامی»؛ فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، س9، ش34، 1388.
توتونچیان، ایرج؛ «تئوری تقاضا و تحلیل اقتصادی انفاق»؛ تهران: مرکز اطلاعات فنی ایران، 1363.
جان‌بزرگی، مسعود؛ حمید رفیعی‌هنر؛ «رابطه جهت‌گیری مذهبی و خودمهارگری»؛ فصلنامه روان‌شناسی و دین، س3، ش1، 1389.
جهانیان، ناصر؛ «مصرف فراگیر و پایدار در سایه آموزه‌های توسعه اسلامی»؛ فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، س9، ش34، 1388.
ــــــــ؛ «الگوی مطلوب مصرف در چارچوب الگوی تخصیص درآمد اسلامی»؛ فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، س9، ش34، 1388.
دادگر، یدا... و مرتضی عزتی؛ «بررسی رابطه مذهب و رفتار مصرف‌کننده در سایر ادیان (غیر اسلام)»؛ مجله نامه مفید، س9، ش31، 1381.
زاهد، سعید و مریم سروش؛ «الگوی مصرف و هویت دختران جوان شهری: مطالعه‌ای درباره دختران اصفهان»؛ فصلنامه انجمن ایرانی مطالعه‌های فرهنگی و ارتباطات، س4، ش11، 1387.
سهیلی، کیومرث و سیدمیثم حسنیان؛ «الگوی مصرف اسلامی (محدودیت‌ها و مفروضات)»؛ دوفصلنامه علمی‌تخصصی مطالعات اقتصاد اسلامی، س3، ش1، 1389.
سهیلی، کیومرث و همکاران؛ «الگوی بررسی اصول موضوعه رفتار مصرف‌کننده در اقتصاد اسلامی و اقتصاد متعارف»؛ دوفصلنامه علمی‌تخصصی مطالعات اقتصاد اسلامی، س2، ش2، 1389.
صدر، سیدکاظم، اقتصاد صدر اسلام؛ تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، 1375.
صمدی، منصور؛ رفتار مصرف‌کننده؛ تهران: نشر آییژ، 1386.
عزتی، مرتضی؛ «اثر ایمان مذهبی بر تخصیص زمان افراد به فعالیت‌های مذهبی و تفریحی»؛ فصلنامه روان‌شناسی، ش26، 1382.
ــــــــ؛ «اثر ایمان مذهبی بر رفتار مصرف‌کننده»؛ فصلنامه علمی‌پژوهشی اقتصاد اسلامی، س3، ش11، 1382.
ــــــــ؛ «تخمین تابع مخارج مذهبی (مخارج در راه خدا) مسلمانان»؛ فصلنامه علمی‌پژوهشی اقتصاد اسلامی، س5، ش18، 1384.
علم‌الهدی، سیدسجاد و عبدالعظیم آق‌آتابای؛ «تخصیص درآمد و رفتار مصرفی»؛ نشریه اقتصاد تطبیقی، س1، ش1، 1389.
فراهانی‌فرد، سعید؛ «اصلاح الگوی مصرف و محیط زیست»؛ فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، س9، ش34، 1388.
کلانتری، خلیل؛ پردازش و تحلیل داده‌ها در تحقیقات اجتماعی-اقتصادی؛ تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1385.
کلانتری، علی‌اکبر؛ اسلام و الگوی مصرف؛ قم: نشر بوستان کتاب، 1387.
مهدوی کنی، محمدسعید؛ دین و سبک زندگی؛ تهران: نشر دانشگاه امام صادق7، 1387.
موسایی، میثم؛ «اعتقاد به منع اسراف در مخارج مصرفی (مطالعه موردی شهر یزد)»؛ فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، س7، ش26، 1386.
ــــــــ؛ «نقش فرهنگ بر الگوی مصرف»؛ فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، س9، ش34، 1388.
23. Ajzen, I; Consumer Attitudes and Behavior; In Curtis P. Haugtveddt, Paul M. Herr & Frank R.Kardes (Eds.) Handbook of Consumer Psychology; NewYork: Lawrence Erlbaum Association, 2008.
24. Anderson, L.R.; Mellor, J.M. & J. Milyo; Did The Devil Make Them To Do? The Effects of Religion and Religiosity in Public Goods and Trust Games; College of William and Mary, Department of economics, Working Paper Number 20, 2005.
25. Baker, Joseph & J.Z. Park; What Whoud Jesus Buy? American Consumption of Religious and Spiritual Material Goods; Journal for the Scientific Study of Religion; Vol. 46, No. 4, 2007.
26. Budiman, A. & A. O'Cassn; Studying the Effects of Materialism, Religiosity and Status Consumption on Subjective Well-Being: An Indonesian Perspective; The University of Newcastle, 2007. <http://conferences.anzmac.org/ANZMAC2007/papers/Arief_1.pdf >.
27. Kahle, L.R. Kau, A. Tambyah, S. Tan, S. & K. Jung; Religion, Religiosity, And Values: Implications For Consumer Behavior; in Haugtvedt, C.P., Merunka, D. and Warlop, L. (Eds), The La Londe Seminar, 32nd International Research Seminar in Marketing, La Londe-les-Maures, 2005.
28. Klaubert, A; Striving For Saving- Religion And Individual Economic Behavior; University of Luneburg, Working Paper Series in Economics; No. 162, 2010.
29. Lindsay, N. J.; Jordaan, A. & W. A. Lindsay; Values And Entrepreneurial Attitude as Pridictors of Nascent Entrepreneur Intentions; Centre for the Development of Entrepreneurs, School of Management, City West Campus, North Terrace, University of South Australia, Adelaide SA5001, Australia, <http://www.cbi.Misstate.edu/faculty/ warkentin/SecurityPapers/Merrill/LindsayJordaanLindsay2005_ICSB_Values.pdf> 2005.
30. Mc Cleary, M.R.; Salvation, Damnation and Economic Incentives; Journal of Contemporary Religion; Vol. 22, No. 1, 2007.
31. Muhamad, N. & D. Mizerski; The Constructs Mediating Religions’ Influence on Buyers and Consumers; Journal of Islamic Marketing; Vol. 1, No. 2, 2010.
32. Puffer, K.A. Pence, K.G. Graverson, T.M. Wolf, M.; Pate, E. & S. Clegg; Religious Doubt and Identity Formation: Salient Predictors of Adolescent Religious Doubt; Journal of Psychology and Theology; Vol. 36, No. 4, 2008.
33. Rao, K.; Ball, D.; & R. Hampton; Modes of Religious And Spiritual Orientation and Their Relationships To Consumer Behavior; Paper Presented at the American Association of Public Opinion Research, Montreal, <http://www.kumarrao.net/wp/wpcontent/uploads/2010/06/REFID9_AAPOR_ 2006_Paper_Final.pdf>, 2006.
34. Saroglou, V. Delpierre, V. & R. Dernelle; Values and religiosity: a meta-analysis of studies using Schwartz’s model;Personality and Individual Differences;Vol.37, 2004.
ابتدای صفحه