تحلیل مقایسه‌ای غرر بر اساس نظریه بازی‌ها و نظریه قراردادها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای اقتصاد دانشگاه اصفهان.

2 دانشیار دانشکده اقتصاد دانشگاه اصفهان.

چکیده

پژوهش پیش ‌رو بر آن است تا غرر را به عنوان یکی از مهم‌ترین منهیات در شرع اسلام و قواعد اصولی اقتصادی اسلامی به طور دقیق مورد تحلیل قرار دهد. برای این منظور، ابتدا با استفاده از روش کتابخانه‌ای در منابع فقه شیعه و مطالعه‌های انجام‌شده در این باره، غرر را تفسیر کرده و با روش تحقیق توصیفی و استفاده از استدلال ریاضی، با استفاده از نظریه بازی‌ها و نظریه‌ قراردادها به طور موازی این قاعده‌ مهم اقتصادی را تحلیل و مطالعه می‌کند. در این جهت ابتدا با استفاده از انواع و ویژگی‌های تعریف‌شده برای غرر و مبانی نظری نظریه‌ بازی‌ها‌ در اطلاعات نامتقارن و نظریه‌ قراردادها، مدل‌سازی نظری غرر انجام می‌شود؛ سپس اجرای قراردادها و نیز تعامل‌های اقتصادی در فضای غرر به لحاظ رفاه طرفین معامله و رفاه اجتماعی تحلیل می‌شود. نتیجه‌های این تحلیل‌ها نشان می‌دهد هم در بستر نظریه‌ قراردادها و هم در فضای نظریه‌ بازی‌ها با ساختار توسعه‌یافته، وجود غرر سبب کاهش رفاه اجتماعی می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Comparative Analysis of Gharar on the Basis of Game and Contract Theories

نویسندگان [English]

  • Morteza Derakhshan 1
  • Mohammad Vaez Barzani 2
چکیده [English]

The present article tries to closely examine Gharar as one of the most important forbidden trades in Islamic canon and the foundational Islamic economic rules. In order to do so, at first, using library method and examining Shiite jurisprudential resources and the researches fulfilled in this area, it interprets Gharar, and then, adopting descriptive research method, utilizing mathematical argumentation, and simultaneously using game and contract theories, analyzes and studies this important economic rule. In order for this analysis to be performed, at first, investigating the literature on the kinds and defined features of Gharar and the theoretical foundations of game and contract theories, the article performs the theoretical modelling, and then examines the economic interactions and the enforcement of contracts in terms of social welfare and the well-being of the parties to the exchange. The results show that, on the basis of contract theory and game theory with developed structure as well, existence of Gharar reduces social well-being..

Islamic Economics, Asymmetric Information, Gharar, Game Theory, Contract Theory.

  1. ابولحسنی، اصغر و رفیع حسنی‌مقدم؛ «کاربردهای بحث تصمیم‌گیری در شرایط نااطمینانی و نظریه بازی‌ها در مدل‌دار کردن اقتصاد اسلامی»؛ دوفصلنامه جستارهای اقتصادی، س7، ش13، 1389.
  2. انصاری، شیخ مرتضی؛ مکاسب؛ قم: مجمع الفکر الاسلامی، 1390.
  3. خلیلی عراقی، منصور و قهرمان عبدولی؛ «مشکل اطلاعات نامتقارن در کالاهای اعتباری و تقش آموزه‌های دینی در آن»؛ فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، س5، ش3، 1384.
  4. خلیلی عراقی، منصور، الهام نوبهار و آمنه قائمی دیزجی؛ «کاربردی از نظریه بازی‌ها در اقتصاد اسلامی»؛ فصلنامه علمی پژوهش‌های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، س13، ش3، 1391.
  5. دهخدا، علی‌اکبر؛ لغت‌نامه دهخدا؛ تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1377.
  6. مسجدسرایی، حمید؛ «تحلیلفقهی حقوقی مبنای غرر در بیمه»؛ فصلنامه فقه و حقوق اسلامی، س9، ش33، 1392.
  7. مصباحی‌مقدم، غلام‌رضا و اسماعیل رستم‌زاده گنجی؛ «غرر در معاملات اختیارات بر روی سهام از دیدگاه فقه امامیه»؛ دوفصلنامه جستارهای اقتصادی، س4، ش8، 1386.
  8. نظرپور، محمدتقی، محمدرضا یوسفی شیخ‌رباط و میمنیت ابراهیمی؛ «بررسی شاخص‌های ممنوعیت غرر در عملکرد بانکداری بدون ربا در ایران (مطالعه‌ موردی بانک تجارت مشهد)»؛ فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، ش43، 1392.
    1. Borgers, Tilman; An Introduction to the Theory of Mechanism Design; Preliminary draft, 2008.
    2. Brousseau E._ Glachant J.-M. eds; The economics of contracts Theory and applications; Cambridge, Cambridge University Press, 2002.
    3. Jean-Jacques Laffont and David Martimort; The Theory of Incentives- The Principal-Agent Model; Princeton University Press, 2002.
    4. Patric Bolton and Mathias Dewatripont; Contract Theory; MIT University Press, 2005.