صکوک سلف بانک مرکزی، ابزاری نوین برای سیاست‌گذاری پولی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیئت‌علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی.

2 دانشجوی دکترای دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی و کارشناس پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی.

چکیده

محدودیت‌های ابزارهای سیاست پولی در اقتصاد کشور باعث شده است که سیاست‌گذاران در اعمال سیاست‌های اقتصاد کلان با مشکل‌هایی روبه‌رو باشند. صکوک سلف یکی از ابزارهایی است که کمتر در جایگاه ابزار سیاست‌گذاری کلان به آن توجه شده است. پرسش اصلی تحقیق آن است که آیا می‌توان با استفاده از این اوراق دست به اعمال سیاست پولی زد.
 تحقیق پیش‌ رو که با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و به روش توصیفی ـ تحلیلی تهیه شده است، با بررسی فرضیه «کاربرد داشتن صکوک سلف بانک مرکزی در جایگاه ابزار سیاست پولی» نتیجه می‌گیرد که این بانک می‌تواند با استفاده از این ابزار در زمان‌هایی که احساس می‌کند لازم است حجم پول در بازار کاهش یابد، طی سیاست انقباضی به جمع‌آوری و حبس پول ‌بپردازد. همچنین تحقیق پیش‌ رو به چالش‌های صکوک سلف در بازار ثانویه پرداخته و ضمن نقد و بررسی راهکارهای گوناگون، روش «قرارداد مرکب از سلف موازی و حواله با حضور نماینده ناشر» را پیشنهاد می‌کند.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Central Bank's Salam Sukuk, a Novel Instrument for Monetary Policy

نویسندگان [English]

  • Mahmood Issawi 1
  • Wahab Ghelich 2
چکیده [English]

The limitations of monetary policy instruments in the Iranian economy have made the policymakers encounter with some problems in implementing macroeconomic policies. Salam Sukuk is one of those instruments that have been disregarded as an instrument for macroeconomic policymaking. Our main question here is that whether Sukuk can be used as a monetary policy instrument.
Using a descriptive–analytical method and utilizing the library resources, we examine the hypothesis of Salam Sukuk's being applicable as a monetary policy instrument. The findings show that the central bank, whenever judges it as necessary to decrease the money volume, may use this instrument in order to implement the proper contradicting policy. Also, we survey the challenges of Salam Sukuk in the secondary market, and, examining the different solutions, propose the solution of "the contract consisting of Hawalah and Parallel Salam in the presence of the issuer's agent".
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Salam Sukuk
  • Monetary policy
  • Central bank
  • Government
  1. ابن‌ادریس، محمد؛ السرائر؛ چ2، قم: مؤسسه نشر اسلامی، 1410ق.
  2. ابن‌زهره، حمزه؛ غنیة النزوع؛ قم: مؤسسه الامام الصادق7، 1417ق.
  3. احمد، خورشید؛ مطالعاتی در اقتصاد اسلامی؛ ترجمه محمدجواد مهدوی؛ مشهد: بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی، 1374.
  4. جزیری، عبدالرحمان؛ الفقه علی المذاهب الاربعة؛ استانبول: [بی‌نا]، 1404ق.
  5. حر عاملی، محمدبن‌حسن؛وسایل‌الشیعه؛ قم: مؤسسه آل‌البیت: لاحیاء التراث، 1409ق.
  6. حلّی، جعفربن‌حسن (محقق حلّی)؛ شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام؛ بیروت: دارالضواء، 1403ق.
  7. حلّی، جمال‌الدین حسن‌بن‌یوسف (علامه حلّی)؛ تذکرة الفقهاء؛ قم: مؤسسه آل‌البیت: لاحیاء التراث، 1374.
  8. سایت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران؛ بخش ابزارهای سیاست پولی در ایران.
  9. شعبانی، احمد و وهاب قلیچ؛ «قابلیت اوراق بهادار اسلامی در مهار تورم به‌عنوان ابزار سیاستی (مطالعه موردی: اوراق مشارکت، اجاره، مرابحه و استصناع)»؛ فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی؛ س11، ش43، 1390.
  10. شیخ طوسی، محمدبن‌حسن؛ المبسوط فی فقه الامامیه؛ چ3، تهران: المکتبه المرتضویه لاحیاء الآثار الجعفریه، 1387ق.
  11. صدر، سیدمحمدباقر؛ اقتصادنا؛ چ1؛ مشهد: انتشارات اعلام اسلامی، 1375.
  12. عاملی، زین‌الدین (شهید ثانی)؛ مسالک الافهام؛ چ1، قم: مؤسسه معارف اسلامی، 1413ق.
  13. عربی، سیدهادی و محسن معارفی؛ «بررسی مسائل گذار به ابزار غیرمستقیم پولی در کشورهای اسلامی (بررسی فقهی ـ اقتصادی)»؛ دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران، س7، ش13، 1389.
  14. فراهانی‌فرد، سعید؛ «صکوک سلف؛ ابزاری مناسب برای تأمین مالی و پوشش ریسک»؛ فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی،‌ س9، ش33، 1388.
  15. ــــــــــ؛ سیاست‌های اقتصادی در اسلام؛ تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1381.
  16. قحف، منذر؛ سندات القراض و ضمان الفریق الثالث و تطبیقاتهما فی تمویل التنمیه فی البلدان الاسلامیه؛ جده: جامعه الملک عبدالعزیز، 1989م.
  17. قضاوی، حسین و حسین بازمحمدی؛ «عملیات بازار باز در چارچوب بانکداری بدون ربا؛ مطالعه موردی: اسناد خزانه اسلامی»؛ تهران: پژوهشکده پولی و بانکی، گزارش پژوهشی، ش9، 1390.
  18. کلینی، محمدبن‌یعقوب؛ الکافی؛ تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1365.
  19. مراجع تقلید؛ توضیح المسائل؛ قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1382.
  20. موسویان، سیدعباس و ابوذر سروش؛ «آسیب‌شناسی فقهی، اقتصادی و مالی انتشار اوراق مشارکت در ایران»؛ فصلنامه بورس اوراق بهادار، س4، ش14، 1390.
  21. ــــــــــ؛ «اوراق سلف، ابزاری برای تأمین مالی پروژه‌های بالادستی صنعت نفت»؛ فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، س10، ش39، 1389.
  22. ــــــــــ؛ «بررسی فقهی اقتصادی ابزارهای جایگزین اوراق قرضه»؛ فصلنامه فقه و حقوق، س6، ش۲۳، 1379.
  23. ــــــــــ؛ ابزارهای مالی اسلامی (صکوک)؛ تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1386.
  24. ــــــــــ؛ بازار سرمایه اسلامی؛ تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1391.
  25. موسوی‌بجنوردی، حسن؛ القواعد الفقهیة؛ قم: مهدی مهریزی و محمدحسین درایتی، 1377.
  26. موسوی‌خویی، سیدابوالقاسم؛ مصباح الفقاهه؛ چ1؛ قم: نشر داوری، 1377.
  27. نجفی، محمدحسن‌بن‌باقر؛ جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام؛ چ7، بیروت: دار احیاء التراث العربی، [بی‌تا].
  28. نظرپور، محمدنقی؛ «اوراق بهادار استصناع (سفارش ساخت) ابزاری برای سیاست پولی»؛ فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، س5، ش20، 1384.
  29. نظرپور، محمدنقی؛ محمدرضا یوسفی و میثم حقیقی؛ «امکان‌سنجی اجرایی گواهی سپرده قابل معامله به‌عنوان ابزار عملیات بازار باز در نظام بانکداری بدون ربا»؛ فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، س17، ش53، 1391.
  30. نودهی، محسن؛ «بررسی امکان طراحی اوراق مناسب عملیات شبه بازار باز: با استفاده از تجربه‌های بانک‌های مرکزی ج.ا.ایران و سودان»؛ فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، س8، ش30، 1387.
  31. نوری، میرزاحسین؛ مستدرک‌الوسائل؛ بیروت: مؤسسه آل‌البیت: لاحیاء التراث، 1409ق.