بررسی فقهی – مالی اوراق اجاره مصون از تورم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.

2 دانشجوی دکترای مدیریت مالی دانشگاه امام صادق

3 دانشجوی دکترای فقه‎الإقتصاد دانشگاه امام صادق

4 دانشجوی دکترای اقتصاد دانشگاه امام صادق

چکیده

یکی از ابزارهای مالی که امروزه در بازارهای مالی دنیا استفاده می‌شود، اوراق با بازدهی متغیر یا اوراق مصون از تورم است. بازدهی این اوراق به‌علت آنکه افزون بر نرخ بهره واقعی از انتظارهای  تورمی نیز متأثر است، در کشورهایی که با تورم بالا و متغیر روبه‌رو هستند برای سرمایه‎گذاران و ناشران جذابیت دوچندان دارد. ایران به‎عنوان کشوری که نرخ تورم بالایی نسبت به مبه‌وسیله دنیا دارد، می‎تواند از این اوراق برای تأمین مالی استفاده کند.
مقاله پیش رو با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی به‎دنبال پاسخ‌گویی به این پرسش‎ها است که آیا با توجه به موازین فقه امامیه امکان انتشار اوراق اجاره با بازدهی شناور و مصون از تورم وجود دارد؟ راه‎کارهای تصحیح این اوراق با توجه به قرارداد اجاره چیست؟ نتیجه‌های پژوهش نشان می‎دهد که امکان انتشار اوراق مصون از تورم با نرخ شناور در قالب اوراق اجاره وجود دارد. برای شناورکردن نرخ اجاره بها می‎توان از راهکارهای گوناگون مانند شرط تعدیل قرارداد بر اساس یک فرمول نرخ‌گذاری، تصویب قانون تغییر اجاره‎بها به میزان کاهش ارزش پول و تبدیل اوراق اجاره با نرخ شناور به اجاره‌های متعدد با اجاره‌بهاهای متعدد مستند به  فرمول تورم به اضافه درصدی مشخص  استفاده کرد.
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Juridical-financial study of Inflation-Protected Ijarah Sukuk

نویسندگان [English]

  • Sayyed Abbas Mousavian 1
  • Mojtaba Kavand 2
  • Reza MIrzakhani 3
  • Seyyed Amirhossein Etesami 4
چکیده [English]

Nowadays, a financial instrument used in global financial markets, is Inflation-Protected Securities or (float rate) variable income securities. The return of the securities for both issuer and investors is more attractive since in addition of real interest rate they are affected by inflation expectations. Iran`s securities markets may apply such securities as financing instrument because of its high inflation rate rather than global average.
This Article by applying descriptive- analytical method answers following questions: Based on Imamiyah juridical School, Is it possible to issue float rate & inflation-protected Ijarah Sukuk with? What are correcting solutions due to Ijarah contract? Results of the study show that it is possible to issue inflation-protected Ijarah Sukuk with floating rate. In order to float rate of return, difficult solutions may be applied such as contract modification condition based on a pre-determined formula, enactment of Ijarah rate adjustment based on amount money is devaluated and finally transforming float rate Ijarah securities to multiple Ijarah contracts with different rates relative to inflation formula plus a fixed rate.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • variable income Securities
  • Ijarah Contract
  • Inflation-Protected Ijarah Sukuk
  • inflation rate
  1. ابن منظور، محمدبن‌مکرم؛ لسان العرب؛ قم: نشر أدب الحوزه، 1405ق.
  2. آخوند خراسانى، محمدکاظم؛ کفایة الأصول؛ چ6، قم: موسسه نشر اسلامی، 1430ق.
  3. انصارى، مرتضی؛ فرائد الاصول؛ چ1، قم: مؤسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان، 1387.
  4. ــــــــ؛ کتاب المکاسب، چ1، قم: کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری،‏ 1415ق.
  5. بحرانى، یوسف‌بن‌احمدبن‌ابراهیم؛ الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة؛ چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1405ق.
  6. جوهری، اسماعیل‌بن‌حمّاد؛ صحاح: تاج اللغة و صحاح العربیة؛ چ4، بیروت: دارالعلم للملایین، 1407ق.
  7. حائرى طباطبایی، سیدعلى‌بن‌محمد؛ ریاض المسائل؛ چ1، قم: مؤسسه آل‌البیت:، 1418ق.
  8. حرّ عاملی، محمدبن‌حسن؛ وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة؛ ج17، چ1، قم: مؤسسه آل‌البیت:، 1409ق.
  9. حکیم، سیدمحمدسعید طباطبایى؛ منهاج الصالحین؛ چ1، بیروت: دار الصفوة، 1415ق.
  10. حلّى، نجم‌الدین جعفربن‌حسن؛ شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام؛ چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1408ق.
  11. راغب اصفهانی، حسین‌بن‌محمد؛ المفردات فی غریب القرآن؛ چ1، بیروت و سوریه: دار العلم، الدار الشامیة، 1412ق.
  12. زبیدی، محمدمرتضی؛ شرح تاج العروس من جواهر القاموس؛ چ1، مصر: دار احیاء التراث العربی، 1306ق.
  13. شهید اول، محمدبن‌مکی‌عاملی؛ القواعد و الفوائد؛ چ1، قم: کتاب‌فروشی مفید، ]بی‌تا[.
  14. شهید ثانى، زین‌الدین‌بن‌على؛ الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة؛ چ1، قم: کتاب‌فروشى داورى، 1410ق.
  15. طاهرى، حبیب‌الله؛ حقوق مدنى؛ چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1418ق.
  16. طریحی، فخرالدین؛ مجمع البحرین؛ چ3، تهران: کتابفروشی مرتضوی، 1416ق.
  17. طوسی، محمدبن‌حسن، قاعده لا ضرر ولا ضرار؛ قم: مؤسّسه آل‌البیت:، ]بی‌تا[.
  18. محقق داماد، سیدمصطفى؛ قواعد فقه، چ12، تهران: مرکز نشر علوم اسلامى، 1406ق.
  19. محقق کرکى، على‌بن‌حسین؛ جامع المقاصد فی شرح القواعد، چ2، قم: مؤسسه آل‌البیت:، 1414ق.
  20. مراغى، سیدمیرعبدالفتاح‌بن‌على‌حسینى؛ العناوین الفقهیة؛ چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1417ق.
  21. مکارم شیرازی، ناصر؛ پاسخ به نامه شماره 5/619/56/د مورخ 18/7/1375 کمیسیون امور قضایى و حقوقى مجلس شوراى اسلامى.
  22. منتظرى، حسین‌علی؛ پاسخ به نامه شماره 9/619/56/د، کمیسیون امور قضایى و حقوقى مجلس شوراى اسلامى، مورخه 18/7/1375.
  23. موسوی بجنوردى، سیدمحمدبن‌حسن؛ قواعد فقهیة؛ چ3، تهران: مؤسسه عروج، 1401ق.
  24. موسوی خمینى، سیدروح‌اللّه؛ تحریر الوسیلة؛ چ1، قم: مؤسسه مطبوعات دار العلم، ]بی‌تا[.
  25. ــــــــ؛ کتاب البیع؛ تهران: ‏مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی1، ]بی‌تا[.
  26. موسوی خویى، سیدابوالقاسم؛ المستند فی شرح العروة الوثقى؛ ]بی‌جا[، ]بی‌نا[، ]بی‌تا[.
  27. ــــــــ؛ مصباح الفقاهه؛ ج5، ]بی‌جا[، ]بی‌نا[، ]بی‌تا[.
  28. موسویان، سیدعباس؛ بازار سرمایه اسلامی(1)؛ چ1، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1391.
  29. ــــــــ؛ ابزارهای مالی اسلامی (صکوک)؛ تهران پژوهشگاه فرهنگ اندیشه اسلامی، 1386.
  30. میرزای قمی، ابوالقاسم‌بن‌محمدحسن؛ جامع الشتات فی أجوبة السؤالات؛ چ1، تهران: مؤسسه کیهان‏، 1413ق.
  31. نجفى، محمدحسن؛ جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام؛ چ7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1404ق.
  32. نراقی، مولا احمد؛ عوائد الأیام فی بیان قواعد الأحکام و مهمات مسائل الحلال و الحرام؛ تهران: مرکز نشر تابع مکتب الاعلام الاسلامی، 1417ق.
  33. نوری همدانی، حسین؛ پاسخ به نامه شماره 8/619/56/د، کمیسیون امور قضایى و حقوقى مجلس شوراى اسلامى.
  34. وحدتی شبیری، حسن؛ مجهول بودن مورد معامله؛ چ1، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1379.
  35. یزدى، سیدمحمدکاظم؛ العروة الوثقى؛ چ2، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1409ق.
    1. Hammond, P. Brett, “Understanding & Using Inflation Bonds”; research dialogue, no. 73 september 2002, tIAA-CREF Institute.
    2.  Hendricks, John; The Case for Treasury Inflation-Protected Securities; Hartford Investment Management Company, 2014.
    3. Huber, Samuel; Inflation-Linked Bonds – Preserving Real Purchasing Power and Diversifying Risk; Trends, Credit Suisse Asset Management, 2014.
    4. Krämer, Werner, An Introduction to Inflation-Linked Bonds; Lazard Asset Management LLC, 2013.
    5. Lindner, Peter & Arora, Amitabh; Treasury Inflation- Protection Securities: Opportunities and Risks, Lehman Brothers Inc, 1997.
    6. Rinaldi, Ellen and etal; Investing in Treasury Inflation Protected Securities; The Vanguard Group, Inc, 2006.
    7. Rodriguez, Tony & Kung Wan-Chong; Fixed Income Perspective: Treasury Inflation Protected Securities; Nuveen Asset Management, LLC, 2014.
    8. Shen, Pu; “Features and Risks of Treasury Inflation Protection Securities”; Economic Review, First Quarter 1998, Federal Reserve Bank of Kansas City, 1998.