تأثیر ماه رمضان بر مصرف اقلام خوراکی (مطالعه موردی: مناطق شهری ایران 1384- 1394)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیئت‌علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه مفید

2 دانش‌آموخته کارشناسی ارشد رشته اقتصاد اسلامی دانشگاه مفید

چکیده

شناخت اثرات تقویمی بر رفتار اقتصادی، یکی از موضوعات مهم در تحلیل‌های اقتصادی است. ماه رمضان می‌تواند از راه ارزش‌ها، باورها و اعتقادات مذهبی، الگوی مصرف خانوارها و افراد را تحت تأثیر قرار دهد. هدف این مقاله بررسی تأثیر ماه رمضان بر الگوی مصرف خوراک خانوارهای شهری در ایران است. برای بررسی از داده‌های هزینه‌های خوراکی خانوارهای شهری برای گروه­های یازده‌گانه اقلام خوراکی برای سه سال در دوره زمانی 1384 تا 1394 و از روش SUR استفاده شد. نتایج تحقیق حاکی از این است که از بین یازده گروه عمده اقلام خوراکی، تنها گروه کالایی قند، شکر، انواع مربا و شیرینی‌ها جهش افزایشی و معنی‌داری از اثر تقویمی ماه رمضان دارد و در بقیه اقلام خوراکی تغییر معنی‌داری دیده نمی‌شود. همچنین ماه رمضان روی شیب تابع مصرف این گروه کالایی بی‌تأثیر بوده و فقط عرض از مبدأ آن را به اندازه 238/0 افزایش می‌دهد. علاوه بر این 52 درصد رفتار این متغیر توسط متغیرهای مجازی مستقل در مدل تحقیق توضیح داده می­شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of Ramadan on the households’ food consumption pattern (Case study of urban areas of Iran, 2005- 2015)

نویسندگان [English]

  • Seyed Ziaaldin Kiaalhoseini 1
  • Vahid Soleymani 2
1 Assistant Professor and Faculty Member, Faculty of Economics, Mofid University
2 Graduate of Islamic Economics, Mofid University
چکیده [English]

The consumption pattern can be influenced by the calendar effects of Ramadan. Ramadan can effect on consumption pattern due to the spiritual effects of the community. The purpose of this study is to investigate the effect of Ramadan on the consumption patterns of urban households in Iran. We use SUR method using data processed in household budget. Of the 11 major food items segregated, the only variable in the X118 code (sugar, sugar, jam, and sweets) is a leap to increase and significantly affect the Ramadan calendar effect, and there is no significant change in the pattern of consumption of other edible items. Therefore, the putative theory of research, which explains the true relationship between the material and spiritual factors of the pattern of consumption and Ramadan, and the economic phenomenon of influencing the pattern of consumption from Ramadan, while at the same time relates to Islamic teachings, concluded that the calendar effect of the Ramadan did not change the whole a food consumption pattern in urban households, and only in the consumption pattern of the main group of sugar, sugar, jam, and sweets, there was a change in the rate of consumption during Ramadan. Ramadan does not effect on the slope of the X118 variable (sugar, sugar, jam and sweets), and increasing the initial width, with a coefficient of 0.238. Code 118 does not grow, but in the month of Ramadan we see an increase in consumption.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Consumption pattern
  • Urban household food consumption patterns
  • Ramadan
  • Seasonal effects
  • Calendar effects
  • SUR Model

مراجع

  1. ابن‌بابویه قمی (شیخ صدوق)، ابی‌جعفر محمد؛ من لا یحضره الفقیه؛ تهران: دارالکتب‌الاسلامیه، 1390ق.
  2. اژدری، علی­اصغر؛ «درباره اصلاح الگوی مصرف (6): بررسی الگو و پتانسیل صرفه‌جویی در صنایع منتخب و انرژی­بر کشور»؛ تهران: مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی، ۱388.
  3. ایروانی، جواد؛ الگوی مصرف در آموزه­های اسلامی؛ مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی، 1388.
  4. باقری تودشکی، مجتبی؛ «الگوی مصرف بر مبنای ارزش‌های اسلامی»؛ فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، ش34، 1388.
  5. ــــــــ؛ «اصول کلی الگوی مصرف در اسلام»؛ مجموعه مقالات اصلاح الگوی مصرف، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1388.
  6. بهبودی، محمدباقر؛ گزیده کافی؛ ج3، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی،  1363.
  7. تهرانی، رضا و حسین بیگی‌نیا؛ «بررسی تأثیر ماه‌های مذهبی بر بورس اوراق بهادار تهران»؛ فصلنامه علمی پژوهشی دانش سرمایه‌گذاری، س1، ش3، 1391.
  8. حنیفی، فرهاد و سیدمصطفی موسوی ایوانکی؛ «بررسی تأثیر عوامل فصلی و ایام مذهبی بر تغییرات شاخص بورس اوراق بهادار و بازده صنایع»؛ مجله مهندسی مالی و مدیریت اوراق بهادار، ش7، 1390.
  9. حر عاملی، ابوجعفر؛ وسائل الشیعه؛  ج7، قم: انتشارات آل‌البیت:، 1409ق.
  10. حسینی، سیدرضا؛ الگوی تخصیص درآمد و رفتار مصرف­کننده مسلمان؛ قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1379.
  11. ــــــــ؛ «الگوی مطلوب مصرف در چارچوب الگوی تخصیص درآمد اسلامی»؛ فصلنامه اقتصاداسلامی، ش ۳۴، 1388.
  12. دهقانی، فرید و محمد جباری؛ «درباره اصلاح الگوی مصرف (4): بررسی اصلاح الگوی مصرف در صنایع منتخب انرژی­بر، بخش معدن و صنایع معدنی»؛ تهران: مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی، 1388.
  13. راعی، رضا و سعید شیرزادی؛ «بررسی الگوی تغییرات فصلی بورس اوراق بهادار تهران»؛ پژوهش‌نامه اقتصادی، ش31، 1387.
  14. الراغب الاصفهانی، حسین‌بن‌محمد؛ مفردات الفاظ القرآن؛ بیروت: دار الشامیة،   1992ق.
  15. رفیعی، حمید؛ «تأثیر مدیریت اقتصاد بر الگوی مصرف»؛ فصل‌نامه فرهنگی ـ دفاعی زنان و خانواده، ش16، 1388.
  16. سوری، علی؛ اقتصادسنجی پیشرفته؛ ج2، تهران: نشر فرهنگ شناسی، 1393.
  17. سینایی، حسنعلی و سیدمهدی محمدی؛ «تحلیل تأثیر ماه مبارک رمضان بر بورس اوراق بهادار تهران»؛ تحقیقات مالی ـ اسلامی، ش1، 1391.
  18. شاهوردیانی، شادی، احمد گودرزی و سهیلا وحدت زیرک؛ «بررسی تأثیر رویدادهای تقویمی هجری قمری بر بازده سهام و حجم معاملات روزانه در بورس اوراق بهادار تهران»؛ فصلنامه علمی پژوهشی دانش سرمایه‌گذاری، ش6، 1392.
  19. صادقی، ملیحه و عباس اشرفی؛ «امساک در غذا (روزه در ادیان گوناگون)»؛ فصلنامه تحقیقات جدید در علوم انسانی، ش19، 1396.
  20. صافی گلپایگانی، لطف‌الله؛ «عالی‌ترین مکتب تربیت و اخلاق یا ماه مبارک رمضان»؛ قم: دفتر تنظیم و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی لطف‌الله صافی گلپایگانی، 1392.
  21. صمدی، محسن؛ «درباره اصلاح الگوی مصرف (11): کاهش ضایعات محصولات کشاورزی»؛ تهران: مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی. 1388.
  22. عزتی، مرتضی؛ ابعاد اصلاح الگوی مصرف؛ تهران: مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی، 1388الف.
  23. ــــــــ؛ اصلاح الگوی مصرف؛ تهران: نشر پژوهشکده مطالعات و تحقیقات بسیج، 1388ب.
  24. عزتی، مرتضی و اله‌مراد سیف و علی یوسف‌نژاد؛ «نهادینه‌سازی الگوی مصرف بهینه در جهت رویارویی با تهدید نرم اقتصادی علیه نظام اسلامی»؛ دوفصلنامه علمی پژوهشی مدیریت اسلامی، ش2، 1391.
  25. غروی بهمئی، اسماعیل؛ اسراف و قناعت از منظر اسلام؛ قم: دار النشر، 1368.
  26. کشاورز حداد، غلام‌رضا؛ «تحلیل اثرات تقویمی در نوسانات قیمت برخی از کالاهای اساسی (مطالعه موردی: داده‌های فصلی قیمت گوشت مرغ، گوشت قرمز و تخم‌مرغ)؛ مجله تحقیقات اقتصادی، ش73، 1385.
  27. کیاءالحسینی، سیدضیاءالدین؛ «عوامل مؤثر بر هزینه‌های مذهبی دهک‌های درآمدی خانوارهای شهری ایران»؛ فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، ش35، 1388.
  28. گیلک حکیم­آبادی، محمدتقی؛ «نظری بر ابعاد مصرف در نظام اقتصادی اسلام»؛ پایان­نامه کارشناسی ارشد اقتصاد، دانشگاه تهران. 1383.
  29.  مجلسی، محمدباقر؛ بحارالانوار؛ ج103، بیروت: داراحیاء التراث العربی، 1993م.
  30.  محمدخانی، محمدرضا؛ «درباره اصلاح الگوی مصرف (7): الگوی مصرف و پالایشگاه­های نفت کشور؛ تهران: مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی، 1388.
  31. ــــــــ؛ «چند راهکار برای اصلاح الگوی مصرف در شبکه برق کشور»؛ تهران: مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی، ۱۳۸۸.
  32. محمدی اشتهاردی، محمد؛ اسراف بلای خانمان‌سوز؛ قم: نشر مطهر، 1379.
  33. مروتی، سهراب و فرحناز وحیدنیا؛ «موانع اصلاح الگوی مصرف از منظر قرآن و حدیث»؛ پژوهش‌نامه علوم و معارف قرآن کریم، ش3، 1388.
  34.  مشرف جوادی، محمدحسن؛ «مطلوبیت با توجه به ارزش­های متعالی اسلام»؛ مجله پژوهش­ها و سیاست­های اقتصادی، ش137، 1370.
  35. النوری، میرزاحسین؛ مستدرک الوسائل؛ ج1، بیروت: مؤسسة آل‌البیت: لإحیاء التراث، 1408ق.
  36. وبر، ماکس؛ اخلاق پروتستان و روح سرمایه­داری؛ ترجمه عبدالمعبود انصاری؛ تهران: انتشارات سمت، 1371.
    1. Frieder, Laura and Subrahmanyam, Avanidhar; “Nonsecular Regularities in Return and Volume”, Financial Analysts Journal, Vol.60, Issue 4, 2004.
    2. Hussein, F.; “Seasonality in the Pakistani Equity Market: The Ramadan Effect”; the Pakistan Development Review, vol.37, 1998.
    3. Odabasi, Yavuz, Argan, Metin; “Aspects of Underlying Ramadan Consumption Patterns in Turkey”;  journal of international consumer marketing, Vol. 21, Issue3, 2009.
    4. Riazuddin, R. and M.H. Khan; “Detection and Forecasting of Islamic Colender Effects in Time Series Data”; Data, State Bank of Pakistan, Working Paper, No.2, 2002.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار