بررسی ابعاد حقوقی امهال مطالبات غیرجاری در نظام بانکی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه حقوق خصوصی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد ساری، ساری، ایران.

2 گروه حقوق خصوصی، دانشکده حقوق، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

یکی از مهم‌ترین چالش‌های نظام بانکداری در هر کشور، وصول به‌موقع تسهیلات پرداختی به مشتریان است. در همین راستا، بانک‌ها و مؤسسات اعتباری با تمسک به مبانی فقهی و حقوقی، به ‌منظور به‌کارگیری ابزارهای حقوقی و قانونی کارآمد و اعمال مساعدت و نیز جلوگیری از بروز مشکلات اقتصادی و یا کاهش آثار ناشی از عدم پرداخت به‌موقع مطالبات، اقدام به انعقاد قراردادهای امهال دین با تقسیم‌بندی عقود به مشارکتی و غیرمشارکتی می‌نمایند که امهال مطالبات ناشی از عقود مشارکتی از طریق تمدید قرارداد، قبل و پس از سررسید قرارداد امکان‌پذیر است. در قراردادهای مبتنی بر عقود غیرمشارکتی نیز امهال مطالبات از طریق تقسیط مجدد و تجدید قرارداد صورت می‌پذیرد. بررسی‌های این مقاله حاکی از آن است که امهال مطالبات غیرجاری در مسیر مقررات‌گذاری و اجرایی با چالش‌هایی چون علل ایجاد مطالبات غیرجاری، عدم توجه به ظرفیت‌های حقوقی عقود جایگزین و نیز عدم تخصص‌گرایی مراجع قضایی و تشتت احکام قضایی مواجه است که برای برون‌رفت از این چالش‌ها اصلاح متون قراردادی، بازنگری در مقررات بانکی و جلوگیری از تعدد مراجع قانونگذاری و نیز ایجاد شعب تخصصی محاکم قضایی امری ضروری است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Investigating the Legal Dimensions of giving a respite to non-performing receivables in the Iran’s Banking System

نویسندگان [English]

  • satar shirali 1
  • mahmud bagheri 2
  • hasan badini 2
1 Department of Private Law, Islamic Azad University, Sari Branch, Sari, Iran.
2 Department of Private Law, Faculty of Law, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

One of the most important challenges of the banking system in any country is timely receipt of requests from customers who have applied for banking facilities. In this regard, banks and financial and credit institutions have resorted to the use of jurisprudence (legal and legal necessities) and legal instruments to provide legal and legal tools and assistance, as well as to prevent economic problems or reduce the effects of Failure to pay the claims promptly enters into the conclusion of religious contracts by dividing the contract into participatory and non- participatory. It is possible to obtain claims arising from participation in the contract by extending the contract before and after the contract expires. And also in contracts based on non-participation contracts, the claims are met through redistribution, renewal and conversion of the contract. Our findings in this article suggest that the potential for non-compliance claims in the regulatory and enforcement paths face challenges such as the causes of non-compliance claims, disregard for the legal capacity of alternative contracts, and the lack of expertise of judicial authorities and jurisprudence faced by outsiders. Addressing these challenges is imperative to reforming contractual texts, revising banking regulations, and preventing a multiplicity of legislative references as well as establishing specialized judicial branches.

کلیدواژه‌ها [English]

  • giving a respite
  • moratorium
  • Non-performing Receivables
  • banking rights
  1. باقری، محمود و همکاران؛ «پیشگیری از ورشکستگی بانک‌ها»؛ دو فصلنامه دیدگاه‌های حقوق قضایی، ش 75 و 76، 1395.
  2. حاجیان، محمدرضا؛ موانع و مشکلات اجرای عقود مشارکتی در نظام بانکی کشور؛ تهران: پژوهشکده پولی و بانکی، 1390.
  3. حیدری، آیت‌الله؛ «بررسی روش‌های امهال بدهی معوق مشتریان در بانکداری بدون ربا»؛ پایان‌نامه کارشناسی ارشد، پژوهشکده علوم اسلامی، قم: دانشگاه جامعه المصطفی العالمیه، 1395.
  4. دهخدا، علی‌اکبر؛ لغت‌نامه دهخدا؛ تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات دانشگاه تهران، روزنه، 1373.
  5. شهنازی، روح‌الله و مجتبی پناهی؛ «سنجش میزان صوری‌بودن قراردادهای تسهیلات بانکی: مطالعه موردی بانک ملت شیراز»؛ اقتصاد و بانکداری اسلامی، ش16، 1395.
  6. صمصامی، حسین و همکاران؛ «بررسی امکان تحقق مطالبات معوق در بانکداری بدون ربا»؛ معرفت اقتصاد اسلامی، ش2، 1396.
  7. عزیزنژاد، صمد؛ «دلایل افزایش مطالبات معوق بانکی ایران»؛ اقتصاد تحلیلی، ش237، 1392.
  8. لنگرودی، محمدجعفر؛ مبسوط در ترمینولوژی حقوق؛ تهران: گنج دانش، 1393.
  9. محقق داماد، سیدمصطفی و همکاران؛ «خرید دین در نظام بانکداری اسلامی»؛ آموزه‌های فقه مدنی، ش13، 1395.
  10. موسویان، سیدعباس و فرشته ملاکریمی؛ «تعزیر مالی و جریمه دولتی برای مطالبات غیرجاری در بانکداری اسلامی»؛ فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، س16، ش64، 1395.
  11. موسویان، سیدعباس؛ «ظرفیت عقود جهت امهال مطالبات غیرجاری در نظام بانکی بدون ربا»؛بیست و هشتمین همایش بانکداری اسلامی، 1395.
  12. میسمی، حسین؛ «الگوهای مختلف اجرای بانکداری اسلامی؛ مقایسه تجربه ایران با سایر کشورها»؛ فصلنامه تازه‌های اقتصاد، س11، ش۱۴۴، زمستان ۱۳۹۳ و بهار ۱۳۹۴.