راهکارهای ارتقای نظارت شرعی بازار سرمایه ج.ا.ا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد گروه مالی، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت ، دانشگاه امام صادق، تهران، ایران

2 کارشناس ارشد گروه مالی، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق، تهران، ایران

چکیده

یکی از ارکان ضروری برای اطمینان از انطباق با شریعت فعالیت‌های مالی، بانکی و بیمه­ای در کشورهای مختلف، وجود نظارت شرعی است. طبق تعریف هیئت خدمات مالی اسلامی، سیستم حاکمیت (نظارت) شریعت به مجموعه ترتیبات سازمانی و نهادی مربوط می­شود که از طریق آنها یک نهاد ارائه‌دهنده خدمات مالی اسلامی اطمینان حاصل می‌نماید که در ورای ساختارهای خود، یک نظارت شرعی مؤثر و مستقل وجود دارد. در این تحقیق با درنظرگرفتن اشکالات و چالش‌های نظارت شرعی موجود در بازار سرمایه ج.ا.ا به دنبال مؤلفه‌های ارتقای نظارت شرعی هستیم. در این راستا با استفاده از روش گروه کانونی، ضمن بررسی و استفاده از استانداردهای IFSB  و AAOIFFI و پژوهش‌های مشابه در این حوزه، با ارائه پرسشنامه استانداردشده توسط خبرگان این حوزه در گروه کانونی تشکیل شده، مؤلفه‌های ارتقای نظارت شرعی بازار سرمایه ج.ا.ا استخراج گردید. از جمله نتایج پژوهش می‌توان به موارد «صلاحیت فقهای کمیته فقهی، استقلال کمیته فقهی، وظایف و اختیارات کمیته فقهی، مدیریت تعارض منافع در کمیته فقهی، ساختار بومی کمیته فقهی و مناسب با ابعاد سازمان، دسترسی به اطلاعات و رازداری نسبت به آن در کمیته فقهی، سازگاری با شریعت، نظارت پیوسته، جامع و سیستمی» اشاره نمود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Strategies for Promoting the Islamic Republic of Iran's Capital Market shariah supervision

نویسندگان [English]

  • alireza fattahi 1
  • Shahab Khodabakhshian 2
1 finance, management, Imam Sadeq university, Teharn, Iran,
2 finance department, management faculty, Imam Sadeq university, Tehran, Iran
چکیده [English]

One of the essential elements for ensuring compliance with the Shari'ah is financial, banking and insurance activities in different countries. As defined by the Islamic Financial Services Board, the Shariah system of governance relates to a set of institutional and institutional arrangements Through them an institution providing Islamic financial services is assured Beyond its structures, there is effective and independent religious supervision. Taking into consideration the challenges and challenges of religious supervision in the Iranian capital market, we are looking for components to promote religious supervision. In this research using the focal group method, while reviewing and applying IFSB and AAOIFFI standards and related research in this area, A standard questionnaire was developed by experts in the field in the focus group, the components of promoting religious supervision of the Iranian capital market were extracted. The results of the research can include: jurisdiction jurisprudence jurisprudence, jurisprudence committee independence, jurisprudence committee responsibilities, conflict of interest management in the jurisprudence committee, native structure of the jurisprudence committee and appropriate organization dimensions, access to information and confidentiality. The Jurisprudence Committee cited Shariah Compliance, Continuous, Comprehensive and Systematic Monitoring.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Shariah Supervision
  • Capital Market
  • Jurisprudence Committee
  • Focus Group

مراجع

  1. اخوان کاظمی، بهرام؛ نظارت در نظام اسلامی؛ تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1391.
  2. افخمی روحانی، حسین و همکاران؛ «تدوین شاخص‌های کرامت انسانی در سازمان (با تأکید بر نگرش اسلامی)»؛ مدیریت در دانشگاه اسلامی، ش7، 1393.
  3. امامی، محمد؛ «بررسی نظارت بر بازار در آموزه‌های نبوی و علوی»؛ مجله تخصصی الهیات و حقوق، ش6، 1385.
  4. انصارى دزفولی، مرتضی؛ کتاب المکاسب المحرمه و البیع و الخیارات (ط-القدیمه)؛ ج2، قم: منشورات دارالذخائر، 1411ق.
  5. انوری، حسن؛ فرهنگ بزرگ سخن؛ ج8، چ5، تهران: سخن، 1381.
  6. بحرانى(آل عصفور )، یوسف‌بن‌احمد‌بن‌ابراهیم؛ الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره؛ تحقیق و تصحیح محمدتقى ایروانى و سیدعبدالرزاق مقرم؛ قم: دفتر انتشارات اسلامى، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1405ق.
  7. پورمحمدی، سیدحمید و فردوس زارع قاجاری؛ نهادهای مالی بین‌المللی اسلامی؛ تهران: جهاد دانشگاهی، 1392.
  8. توحیدی، محمد؛ «مروری بر استانداردهای هیئت خدمات مالی اسلامی»؛ سازمان بورس و اوراق بهادار: مدیریت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی، 1394.
  9. حسینى عاملى، سیدجوادبن‌محمد؛ مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلاّمه (ط-الحدیثه)؛ ج12، قم: دفتر انتشارات اسلامى، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1419ق.
  10. حلّى، ابن‌ادریس؛ السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى؛ ج2، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامى، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1410ق.
  11. دهخدا، علی‌اکبر؛ لغت‌نامه؛ ج2، تهران: نشر دانشگاه تهران، 1377.
  12. راسخ، محمد؛ نظارت و تعادل نظام حقوق اساسی؛ چ2، تهران: دراک، 1390.
  13. راوندى، قطب‌الدین؛ فقه القرآن؛ ج2، چ2، قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشى نجفى، 1405ق.
  14. سازمان بورس و اوراق بهادار، قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، 1384.
  15. شمسی‌نژاد، سیدسعید و مهدی نجفی؛ مصوبات شورای مشورتی شرعی کمیسیون اوراق بهادار مالزی؛ تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق7، 1385.
  16. شیخ مفید، ابوعبدالله محمد‌بن‌محمد؛ المقنعه؛ قم: مؤسسه نشر اسلامی وابسته به جامعه مدرسین، 1434ق.
  17. صدر، محمدباقر؛ اقتصادنا؛ ترجمه سیدابوالقاسم حسینی ژرفا؛ قم: پژوهشگاه علمی تخصصی شهید صدر;، 1393.
  18. طرفدار، محسن؛ « نقش دولت در تعیین قیمت کالاها و خدمات در نظام اقتصادی اسلام»؛ مطالعات اقتصاد اسلامی، دوره4، ش7، 1390.
  19. طوسی، ابوجعفر محمد‌بن‌حسن؛ النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوى؛ چ2، بیروت: دارالکتاب العربی، 1400ق.
  20. عاملى (شهید اول)، محمدبن‌مکى؛ الدروس الشرعیه فی فقه الإمامیه؛ ج3، چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1417ق.
  21. عاملی(شهید ثانى)، زین‌الدین‌بن‌على؛ حاشیه شرائع الإسلام؛ قم: دفتر انتشارات اسلامى، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1422ق.
  22. ــــــــــ؛ الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه (المحشّى-کلانتر)؛ قم: کتابفروشى داورى، 1410ق.
  23. فتاحی، علیرضا و محمد توحیدی؛ «مؤلفه­های ارتقای نظارت شرعی بازار سرمایه ایران بر مبنای استانداردهای­ بین­المللی نظارت شرعی با روش تحلیل مضمون (مطالعه موردی: استانداردهای بین­المللی IFSB و AAOIFI)»؛ مجله بورس و اوراق بهادار، ش47، 1398.
  24. کاشف الغطاء، الشیخ جعفر؛ کشف الغطاء عن مبهمات الشریعة الغرّاء؛ قم: مکتب الإعلام الإسلامی، 1423ق.
  25. کلینی، ابوجعفر محمدبن‌یعقوب؛ الکافی (ط- الإسلامیه)؛ چ4، تهران: دارالکتب الإسلامیه، 1407ق.
  26. موسوی خمینی، سیدروح‌الله؛ صحیفه نور؛ تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1370.
  27. ــــــــــ؛ تحریر الوسیله؛ قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، 1390ق.
  28. موسویان، سیدعباس و حسین میثمی؛ نظارت شرعی بر بانک‌ها و مؤسسات مالی اسلامی؛ تهران: پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی، 1393.
  29. النّجفی، الشیخ محمدحسن؛ جواهر الکلام؛ قم: دار إحیاء التراث العربی، 1433ق.
  30. نوروزی، محمد؛ «طراحی مدل شبکه‌ای مؤلفه‌های فرهنگی- اجتماعی انتقال فناوری در افق چشم‌انداز 1404 جمهوری اسلامی ایران»؛ پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، تهران: دانشگاه امام صادق7، 1390.
  31. لاورنس نیومن، ویلیام؛ روش‌های پژوهش اجتماعی رویکردهای کمی و کیفی؛ ترجمه ابوالحسن فقیهی و عسل آغاز؛ تهران: انتشارات ترمه، 1394.
    1. AAOIFI; Accounting, Auditing and Governance Standards for Islamic Financial Institutions; Bahrian: Accounting and Auditing Organization for Islamic Financial Institutions, 2010.
    2. Abdul Aziz, A.; Shariah Governance: Challenges Ahead; International Centre for Education in Islamic Finance (INCEIF) Malaysia, 2012.
    3. Ahmed Abdel Karim, Simon Archer and Rifaat; Islamic Finance:The Regulatory Challenge; Singapore: John Wiley & Sons, 2013.
    4. Bacha, O, A Mirakhor; Islamic Capital Markets A Comparative Approach; wily, 2013
    5. Bank Negara Malaysia; Shariah Standards And Operational Requirements; Malaysia: ISRA, 2016.
    6. Gintzburger, Anne-Sophie; An Analysis of Global Trends and Regional Pockets in the Application of Islamic Financial Contracts in Malaysia and the Gulf Cooperation Council; Singapore: Wiley-Blackwell, 2015.
    7. Grais, Wafik and Matteo Pellegrini; “Corporate Governance and Shariah Compliance in Institutions Offering Islamic Financial Services”; World Bank, 2006.
    8. Hasan, A, R. Sabirzyanov; “Optimal Shari’ah governance model in Islamic finance regulation”; International Journal of Education and Research, 2015.
    9. Hasan, Zulkifli; “Regulatory Framework of Shari’ah Governance System in Malaysia, GCC Countries and the UK”; Kyoto Bulletin of Islamic Area Studies, 2010.
    10. Hassan, M. Kabir & A. Oseni Umar; The Dispute Resolution Framework for the Islamic Capital Market in Malaysia: Legal Obstacles and Options; Hoboken: John Wiley & Sons Ltd, 2011.
    11. IFSB; Core Principles For Islamic Finance Regulation (Banking Segment)(Cpifr); Kuala Lumpur: Islamic Financial Services Board, 2015.
    12. IFSB; Guidance On Key Elements In The Supervisory Review Process Of Institutions Offering Islamic Financial Services (Excluding Islamic Insurance (Takāful) Institutions And Islamic Mutual Funds); Kuala Lumpur: Islamic Financial Services Board, 2007.
    13. IFSB; Guiding Principles On Shari`Ah Governance Systems For Institutions Offering Islamic Financial Services; Kuala Lumpur: Islamic Financial Services Board, 2009.
    14. IFSB; Revised Guidance On Key Elements In The Supervisory Review Process Of Institutions Offering Islamic Financial Services (Excluding Islamic Insurance (Takāful) Institutions And Islamic Collective Investment Schemes); Kuala Lumpur: Islamic Financial Services Board, 2014.
    15. Ismail, N A, S. Abdul Razak; “Shariah Governance Framework Gaps and Issues”; International Journal of Financial Economics, Vol.3, 2014.      
    16. Karim Ginena, Azhar Hamid; Foundations of Shari'ah Governance of Islamic Banks; Singapore: Willy, 2015.
    17. Lahsasna, Ahcene & M. Kabir Hassan; The Shariah Process in Product Development and Approval in ICM; Hoboken: Wiley-Blackwell, 2015
    18. Lahsasna, Ahcene; Sharī`ah Non‐Compliance Risk Management and Legal Documentation in Islamic Finance; Singapore: Wiley, 2014
    19. Laldin, Mohamad Akram; “Shari'ah Supervision of Islamic Banking from Regulatory Perspective”; Academy for modern studies, 2009.
    20. Naim Omar, et al;  “The Implementation of Shariah Governance Framework of 2010: Advantages and Constraints”; Australian Journal of Basic and Applied Sciences, 2014.
اقتصاد اسلامی
دوره 21، شماره 81
خرداد 1400
صفحه 65-97

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار