ارتباط انفاق و رشد اقتصادی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی

2 استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه پیام نور، ایران

3 دانشجوی دکتری دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

در ادبیات اقتصاد متعارف، مطالعات گسترده‏ای درباره عوامل تأثیرگذار بر رشد اقتصادی صورت گرفته است؛ مطالعات نظری و تجربی انجام گرفته از سوی اقتصاددانان سبب شده است متغیرهای گوناگونی به عنوان عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی معرفی شوند.  با دقت در منابع اسلامی روشن می‌گردد علاوه بر عناصر متون اقتصاد متعارف، نصوص دینی انفاق را نیز یکی از عوامل افزایش درآمد و دارایی‌ها معرفی می‌کنند؛ نصوص دینی، انفاق را نه‌تنها موجب کاهش اموال نمی‌دانند، بلکه آن را موجب حفظ و رشد اموال در دنیا و سبب اجر معنوی و پاداش اخروی برای انفاق‌کننده قلمداد می‌کنند.
 بر این اساس مقاله حاضر با استفاده از روش مدل خودتوضیح برداری (VAR) و آزمون علّیت گرنجری به دنبال آزمون این فرضیه است که «ارتباط علّی دوطرفه میا‌ن انفاق و رشد اقتصادی وجود دارد»؛ در این راستا از دو متغیر نرخ رشد تولید ناخالص داخلی به قیمت ثابت 1383 و لگاریتم جمع کل درآمدهای اختصاصی و وجوهات کمیته امداد حضرت امام; به عنوان شاخصی از انفاق در اقتصاد ایران برای دوره 1366-1392 استفاده شد. بر اساس آزمون دیکی- فولر هر دو متغیر در سطح، پایا بوده و وقفه یک به عنوان وقفه بهینه به دست آمد؛ در نهایت فرضیه اصلی مقاله مبنی بر وجود ارتباط علّی دوطرفه میان انفاق و رشد اقتصادی در ایران بر اساس آزمون علّیت گرنجری تأیید شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Relationship Between Charity and Iran’s Economic Growth

نویسنده [English]

  • hosein ghafoorzadeh 3
3 دانشجوی دکتری
چکیده [English]

In traditional economics’ literature, wide range of studies have took place on affecting factors on economic growth. Theoretical and experimental studies have introduced several affecting factors. Being accurate in Islamic resources, shows that in addition to factors introduced in traditional economics’ texts, religious texts introduce charity as one of factors that increase revenues and assets. Religious texts not only does not count the charity as a factor of assets’ decrease, but also count it as a factor of assets’ maintenance and growth and a factor that brings moral and hereafter reward for the payer of charity. This article through Vertical Auto Regressive model (VAR) and Granger causality test, is to test the hypothesis that “there is a causative two-way relationship between charity and economic growth”. To do this, two variables of GDP’s growth rate according to 2004’s fixed prices and aggregate revenues (sum of special revenues and donations) of Imam Khomeini’s Relief Committee are used as an index of charity in Iran’s economy during years 1987-2013. Based on Dikki-Fuller test, both two variables are in a stable level and first difference grade is the optimum grade. Finally, the main hypothesis of the article claiming a causative two-way relationship between charity and economic growth was proved.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Charity
  • economic growth
  • vertical auto regressive model (VAR)
  • Granger’s causality test
  1. ابن‌بابویه (شیخ صدوق)، محمد‌بن‌على؛ من لا یحضره الفقیه؛ چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1413ق.
  2. پروین، سهیلا؛ مجموعه مقالات گردهمایی مسئله فقر و فقرزدایی؛ مقاله توزیع درآمد و تداوم رشد، تهران: سازمان برنامه و بودجه، 1375.
  3. تشکینی، احمد؛ اقتصاد سنجی کاربردی به کمک مایکروفیت؛ تهران: نورعلم،  1393.
  4. جلال‌آبادی، اسدالله و جاوید بهرامی؛ «عوامل تعیین‌کننده رشد اقتصادی در گروه کشورهای مختلف (رویکردی نو به عوامل تعیین‌کننده رشد اقتصادی)»؛ فصلنامه اقتصاد مقداری، ش24، 1389.
  5. چاوش‌پور نطنزی، مهدیه؛ تحلیل و برآورد تابع تقاضای برق خانگی استان اصفهان با نگاهی بر تأثیر اجرای طرح هدفمندکردن یارانه‌ها؛ پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم اقتصادی، اصفهان: دانشگاه پیام نور مرکز اصفهان، 1394.
  6. حبیبیان نقیبی، مجید؛ «قرض‌الحسنه، نگرشی تفسیری‌ ـ روایی»؛ فصلنامه اقتصاد اسلامی، س4، ش16، 1383.
  7. حسینی، سیدرضا؛ الگوی تخصیص درآمد و رفتار مصرف‌کننده مسلمان؛ تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1379.
  8. خادم‌علیزاده، امیر؛ تفسیر موضوعی قرآن کریم با رویکرد اقتصادی؛ قم: دفتر نشر معارف، 1392.
  9. خرمشاهی، بهاءالدین؛ دانشنامه قرآن و قرآن­پژوهی؛ تهران: انتشارات دوستان، 1377.
  10. درخشان، مرتضی و خدیجه نصراللهی؛ «تحلیل اثر توسعه‌ بخش سوم اقتصاد بر شاخص‌های اقتصادی و راهکار‌های توسعه آن در ایران»؛ فصلنامه اقتصاد اسلامی، س14، ش55، 1393.
  11. رضوی، سیدعبدالله و مصطفی سلیمی‌فر؛ «اثر جهانی‌شدن اقتصاد بر رشد اقتصادی با استفاده از روش خود توضیحی برداری»؛ فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، س4، ش12، 1392.
  12. زحیلی، وهبة‌بن‌مصطفى؛ التفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعة و المنهج؛ چ2، بیروت ـ  دمشق: دار الفکر المعاصر، 1418ق.
  13. ژید، شارل و شارل ریست؛ تاریخ عقاید اقتصادی؛ ترجمه کریم سنجابی؛ تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1370.
  14. شریف‌الرضى، محمدبن‌حسین؛ نهج‌البلاغة (للصبحی صالح)؛ قم: هجرت، 1414ق.
  15. طباطبایی، سیدمحمدحسین؛ تفسیر المیزان؛ ترجمه سیدمحمدباقر موسوى همدانى؛ چ5، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ مدرسین حوزه علمیه قم، 1374.
  16. طوسى، محمدبن‌الحسن؛ الأمالی؛ قم: دارالثقافة، 1414ق.
  17. عباسی‌نژاد، حسین؛ اقتصادسنجی کاربردی با نرم افزارهای Eviews و Microfit؛ تهران: نشر نور علم، 1392.
  18. قحف، منذر؛ اقتصادیات الزکاة؛ جده: المعهد الاسلامی للبحوث و التدریب، البنک الاسلامی للتنمیه، 1997م.
  19. قرشی، سیدعلی­اکبر؛ قاموس قرآن؛ تهران: دار الکتب اسلامیه، 1361.
  20. کلینى، محمدبن‌یعقوب؛ الکافی؛ چ4، تهران: دار الکتب الإسلامیة، 1407ق.
  21. مجلسى، محمدباقر؛ بحارالأنوار؛ چ2،‌ بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1403ق.
  22. محمدی ری شهری، محمد؛ میزان الحکمه؛ ترجمه حمیدرضا شیخی؛ قم‏‫: مؤسسه علمی‌ فرهنگی دارالحدیث، سازمان چاپ و نشر‏‫، 1362.
  23. مهرگان، نادر و لیلی سلطانی صحت؛ «مخارج تحقیق و توسعه و رشد بهره‌وری کل عوامل تولید بخش صنعت»؛ فصلنامه سیاست‌های راهبردی و کلان،‌ س2، ش5، 1393.
  24. نورى، حسین‌بن‌محمدتقى؛ مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل؛ قم: مؤسسة آل‌البیت:، 1408ق.
    1. Baruch Lev, Christine Petrovits & Suresh Radhakrishnanis; "Doing Good Good For You? How Corporate Charitable Contributions Enhance Revenue Growth"; Strategic Management Journal, Strat. Mgmt. J., 31, 2010.
    2. Granger, C. W. J.; "Investigating causal relations by econometric models and cross-spectral methods"; Econometrica , Vol. 37, 1969.
    3. Heinemann, Friedrich; "Voluntary Giving and Economic Growth: Time Series Evidence for the US"; Centre for European Economic Research (ZEW), 2010.
    4. Khadem Alizadeh, A., Monjazeb M.R. & Babaei, M.H;  "Religious Capital Impact on Economic Growth in Iran in the Period of (1986-2011)"; InternationalReview of Management and BusinessResearch, Vol. 4 Issue.1,  2015(1394).
    5. Metwally, M.M.; "Fiscal Policy in Islamic Economy"; in Ahmed, Z. et al.(Eds.), Fiscal Policy and Resource Allocation in Islam, International Centre for Research in Islamic Economics, King Abdul Aziz University, Jeddah, Saudi Arabia , 1983.
    6.  Mohammed B. Yusoff;  "An Analysis of Zakat Expenditure and Real Output: Theory and Empirical Evidence"; The International Conference on Islamic Economics and Economies of the OIC Countries 2009.
    7. Romer David; Advanced Macroeconomics; Mc Graw- Hill, 2006. 
    8. Schwartz, Robert A.; "Personal Philanthropic Contributions", Journal of political Economy, Vol.78, Issue 6, 1970.
    9. Tahir, Sayyid; "Toward a Theory of Aggregate Output, Income, and Economic Inequalities Determination in an Islamic Economy"; Journal of Islamic Economics (IIUM Journal of Economics & Management), Vol. 2, No. 2, 1989.