بانکداری بدون ربا در ایران، در حال حاضر دچار چالشهای مهمی است که برای حل آنها باید اقدام جامع و عاجل صورت گیرد تا نظام بانکی از ناحیة این چالشها دچار بحران بزرگ نشود. پرسش اصلی تحقیق این است: «مهمترین چالشهای نظام بانکی بدون ربا در ایران و راهکارهای برونرفت از آنها کدام است؟ نویسنده با استفاده از روش توصیفی به بیان چالشهای نظام بانکی می‌پردازد و با استفاده از روش تحلیلی به بیان علل بروز مهمترین چالشها و راهکارهای برونرفت از آن می‌پردازد. مهمترین چالشها عبارتاند از: رقابت در افزایش «نرخ سود علی‌الحساب» سپرده‌ها، نرخ بالای مطالبات غیرجاری بانکها، پایینبودن نرخ کفایت سرمایه بانکها، تعداد زیاد شعب بانکها و مؤسسات مالی- اعتباری، صوری عملکردن بانکها و مؤسسات مالی- اعتباری در عقود مبادله‌ای و مشارکتی، جرایم انباشتهشده دیرکرد و کارکرد ربوی آن، افزایش شدید گرایش بخش عمومی غیردولتی به ایجاد بانک و مؤسسات مالی- اعتباری، بنگاهداری بانکها، خلق پول توسط بانکهای عامل و بروز فساد در نظام بانکی و اداری. یافته‌های مقاله افزون بر اثبات این چالشها راهکارهای برونرفت از آنها را تبیین می‌کند.
Usury free banking in Iran is currently facing significant challenges that require comprehensive and urgent action to resolve them so that the banking system does not face a major crisis by these challenges.
The main question of the research is: "What are the most important challenges for usury free banking system in Iran and the ways to get out of them?" the author addresses the challenges of the banking system and uses the descriptive analytical method to explain the causes of the most important challenges and solutions of that.
The most important challenges include: competition in increasing the” down payment rate” of deposits, high rates of bank’s non-current claims, low capital adequacy rates of banks, a large number of branches of banks and credit financial institutions, the non-re functioning of banks and credit financial institutions in sale based and partnership contracts, accumulated crimes, late payment fees and the nature of usury for that, the tendency of the public (non government) sector to create banks and credit institution the ownership of companies by banks, money creation by operating banks and the occurrence of corruption in the banking and administrative system, the findings of this article, in addition to proving these challenges explain the solutions that came out of them.
کلیدواژه‌ها [English]
Usury free banking, monthly down payment rate, bank’s non-current claims, capital adequacy, non-real function of transaction
مراجع
آهنگران، محمدرسول و فرشته ملاکریمی خوزانی؛ «بررسی فقهی و حقوقی وجه التزام بانکی»، فصلنامه اقتصاد اسلامی، س10، ش40، 1389.
آئین‌نامه کفایت سرمایه، سایت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
اعتصامی، سیدامیرحسین و محمدجواد شریف‌زاده؛ «مدیریت عقدهای مشارکتی بانکها بر اساس الگوی تکافل اصناف»؛ فصلنامه اقتصاد اسلامی، س13، ش50، 1392.
اکبری، محمود؛ «عقد اجاره به شرط تملیک در بانکداری بدون ربا (ماهیت فقهی، چالشهای فقهی)»؛ رساله دکتری دانشگاه امام صادق7، 1395.
الهام، صادق؛ «چالشهای فقهی اجرائیشدن عقود در بانکداری اسلامی با مطالعه موردی مضاربه و جعاله»؛ رساله دکتری دانشگاه امام صادق7، 1394.
انصاری، علی؛ «دریافت خسارتتأخیر تأدیه در قراردادهای بانکی با تأکید بر وضعیت بدهکار»، فصلنامه اقتصادی اسلامی؛ س11، ش41، 1390.
جلالی، حسن؛ «بررسی فقهی فروش اقساطی در نظام بانکداری بدون ربا و شبهات آن و ارائه راهکار (مطالعه موردی بانک ملی ایران)»؛ رساله دکتری دانشگاه امام صادق7، 1389.
رضوی، مهدی و اسماعیل شمسیان؛ «بررسی سیستمی تعیین نرخ سود بانکی در ایران»؛ جستارهای اقتصادی؛ س7، ش13، 1389.
سایت بانک مرکزی ـ قانون عملیات بانکی بدون ربا.
10. سایت بانک مرکزی، نمودار شماره 6.
11. سایت خبر آن‌لاین (1394) ءادی.
12. سبحانی، حسن و محمد امیرعلی؛ «پژوهشی در استخراج معیارهای حق و عدل در بانکداری بدون ربا»؛ فصلنامه اقتصاد اسلامی؛ س14، ش55، 1394.
13. صمدی، علی حسین و مجتبی پروین؛ «بررسی چالشهای نظری و عملی بانکداری جمهوری اسلامی ایران، در ارتباط با بانکهای بین‌المللی اسلامی و غیر اسلامی»؛ مؤسسه عالی آموزش بانکداری ایران شهریور، 1394.
14. طالبی، محمد؛ «شناسایی و ارزیابی عوامل مؤثر بر چالشهای نظام بانکی»، نشریه علمی ـ پژوهشی بهبود مدیریت؛ س10، ش3، 1395.
15. علینقی لنگری، محمد امین؛ «الگوی مطلوب سود بانکی در نظام بانکداری اسلامی بر اساس آموزه‌های فقه امامیه»؛ رساله دکتری دانشگاه امام صادق7، 1394.
17. ملکی، منصور؛ گزارش نحوه پراکندگی شعب بانکها و مؤسسات اعتباری غیربانکی در سطح کشور؛ تهران: بانک مرکزی، معاونت نظارت بانک مرکزی، 1394 (https://www.cbi.ir/page/13929.aspx).
18. موسویان، سیدعباس و حسین میسمی؛ «آسیب‌شناسی نظارت شرعی در نظام بانکی ایران و ارائه اصلاح‌های قانونی»؛ فصلنامه اقتصاد اسلامی؛ س14، ش54، 1392.
19. موسویان، سیدعباس و فرشته ملاکریمی؛ «تعزیر مالی و جریمه دولتی برای مطالبات غیرجاری در بانکداری اسلامی»؛ فصلنامه اقتصاد اسلامی؛ س16، ش64، 1395.
20. نظرپور، محمدنقی و علی رضائی ؛ «مدیریت ریسک اعتباری در بانکداری اسلامی با رویکرد بررسی عقود و الگوی پرداخت تسهیلات»؛ تحقیقات مالی اسلامی؛ س2، ش4، 1392.
21. نظرپور، محمدنقی، محمدرضا یوسفی و ممینت ابراهیمی؛ «بررسی شاخص‌های ممنوعیت غرر در عملکرد بانکداری بدون ربا در ایران؛ مطالعه موردی بانک تجارت مشهد مقدس»؛ فصلنامه اقتصاد اسلامی؛ س11، ش43.
22. نظرپور، محمدنقی و سیدعباس موسویان؛ بانکداری بدون ربا از نظریه تا تجربه؛ قم: انتشارات دانشگاه مفید و مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، 1393.
23. مصباحی مقدم، غلامرضا؛ مسائل کنونی پول، بانک و مشارکت در شرکتها؛ چ1، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق7، 1385.
ابتدای صفحه