ارائه بسته مدیریتی مطلوب و بومی‌ جهت مدیریت عوامل ‌خرد ریسک ‌اعتباری در ‌بانکداری بدون ربای ‌ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه السلام

2 مدرس دانشکده فرماندهی و ستاد ارتش

چکیده

تشدید ریسک‌ اعتباری و افزایش حجم مطالبات معوق نظام بانکی در سال‌های اخیر باعث ایجاد بحران بالقوه در نظام بانکداری بدون ربای ج.ا.ا شده است. لازم است پیش از بروز و بالفعل­شدن بحران‌های اجتماعی و اقتصادی در سطح کشور برای آن چاره‌اندیشی لازم صورت گیرد و راهکارهای متناسب با اقتضائات بومی‌‌کشور ارائه گردد. برای تحقق این هدف در این پژوهش مجموعه راهکارهای موجود در سیستم بانکی که جهت مواجهه با عوامل خرد مؤثر ‌بر تشدید ریسک‌ اعتباری استفاده می‌‌شوند، بررسی شده و سپس با راهکارهای پیشنهادی تکمیل گردیدند. در ادامه معیارهای مورد نیاز جهت مطلوب و کاربردی­بودن یک راهکار در نظام بانکداری بدون ربای ج.ا.ا تبیین شده و تمامی این راهکارها با استفاده ‌از روش تحلیلی ـ توصیفی بر اساس معیارهای راهکار مطلوب یعنی شرعیت و قانونی­بودن و بازدارندگی و غیره بررسی گردید و در نهایت بسته مدیریتی پیشنهادی جهت استفاده در نظام بانکی کشور که از ‌نظر معیارهای فوق به تأیید مدیران عامل بانک‌های کشور رسیده است ارائه شده؛ به‌گونه‌ای که برای هریک از عوامل‌، یک یا چند راهکار متناسب با ماهیت آن عامل مطرح شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Providing an Optimal and Necessary Managerial Package for Managing Risk Factors in Usury-Free Banking in Iran

نویسندگان [English]

  • EHSAN ZAKERNIA 1
  • majid zeineddini 2
1 researcher in rushd Imam Sadiq research center
2 Supreme National Defense University
چکیده [English]

The escalation of credit risk and the increase in the volume of banking system deferred claims in recent years have created a potential crisis in the usury free banking system of Iran. It is necessary to take the necessary actions before the emergence and actualization of social and economic crises in the country, and to come up with solutions tailored to the Iran situation. In order to accomplish this goal, a series of banking system solutions that are used to address the risk factors affecting credit risk escalation are investigated and then completed with proposed solutions. In the following, the required criteria and desirability of a solution in the banking system are explained and all of these strategies are analyzed using a descriptive analytical method based on the appropriate criteria such as validity, legality and deterrence etc. Finally, the management package proposed in order to use in the banking system of the country, which has been approved by the managers of the banks of the country in the light of the above criteria, has been presented for each of the factors of one or several strategies according to the nature of that factor.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bank
  • Credit Risk
  • factors
  • Islamic Finance
  • Risk Management
  • Default
  1. آقامهدوی، اصغر و سیدمحمدمهدی موسوی؛ «ریسک ‌اعتباری در بانکداری ‌اسلامی ‌و امکان استفاده از تاخت نکول اعتباری جهت کنترل آن»،فصلنامه جستارهای اقتصادی؛ س9، 1387.
  2. آهنگران، محمدرسول و فرشته ملاکریمی‌خوزانی؛ «بررسی فقهی و حقوقی وجه التزام بانکی»، فصلنامه اقتصاد اسلامی؛ ش40، 1390.
  3. بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران؛ «مجموعه رهنمودها برای مدیریت مؤثر ریسک عملیاتی»؛ بانک مرکزی، مدیریت کل نظارت ‌بر بانک‌ها و مؤسسات اعتباری، 1386.
  4. خاکی، غلامرضا؛ روش ‌تحقیق با رویکردی به ‌‌‌پایان‌نامه نویسی؛ تهران: انتشارات بازتاب، 1384.
  5. خدامی، وحید؛ «اعتبارسنجی واحدهای تجاری دریافت‌کننده تسهیلات مالی مبتنی بر صورت‌های مالی»؛ پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی، دانشکده اقتصاد و حسابداری، 1391.
  6. خوانساری، رسول و همکاران؛«بررسی فقهی امکان به‌‌‌‌کارگیری سوآپ نکول اعتباری ورق اعتباری در مدیریت ‌ریسک ‌اعتباری بانک‌ها»، دوفصلنامه تحقیقات مالی اسلامی؛ س2، ش2، 1391.
  7. خلیلی عراقی، مریم؛ «مدیریت ریسک اعتباری با به­کارگیری مدل‌های تصمیم گیری»، فصلنامه پژوهشنامه اقتصادی؛ س5، ش16، 1384.
  8. دهمرده، نظر و زهرا کسایی؛ «ریشه‌های تورم در اقتصاد ایران‌(1338ـ1386)»، دوفصلنامه جستارهای اقتصادی ایران؛ دوره8، ش15، 1390.
  9. زارع قاجاری، فردوس و همکاران؛ همگرایی بین المللی در زمینه استانداردها و اندازه گیری سرمایه بانک‌ها (توافقنامه بال 2)؛ ترجمه انتشارات کمیته نظارت بانکی بال بانک تسویه بین المللی؛ ج1، تهران: معاونت نظارتی بانک مرکزی ج.ا.ا، 1385.

10. زین­الدین، مجید و احسان ذاکرنیا؛ بررسی عوامل تشدید ریسک ‌اعتباری و ارائه راهکارهای مناسب جهت مدیریت بحران اعتباری در نظام‌ بانکداری بدون ربای ‌ایران؛ تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی، پژوهشکده مطالعات راهبردی، 1396.

11. شعبانی، احمد و سجاد سیف‌لو؛ «مقایسه تطبیقی بانکداری وکالتی و مشارکتی و ارائه راهکارهای جدید»، دوفصلنامه معرفت اقتصاد اسلامی؛ ش5، ‌1390.

12. صفری، محدثه؛ «بررسی تاثیر نسبت‌های مالی بر روند مطالبات معوق بانک‌ها»؛ پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران: دانشکده اقتصاد، 1389.

13. کاتوزیان، ناصر‌؛ وقایع حقوقی؛ تهران: شرکت سهامی ‌انتشار، 1382.

14. گزارش سازمان حسابرسی در خصوص وضعیت مطالبات معوق بانکی کشور، 1393.

15. مکارم شیرازی، ناصر‌؛ ربا و بانکداری ‌اسلامی؛ تهیه و تنظیم ابوالقاسم علیان نژادی؛ قم: مؤسسه امام علی‌7، 1376.

16. موسویان، سیدعباس؛ «بررسی راهکارهای حل مشکل تأخیر تأدیه در بانکداری بدون ربا»،  فصلنامه فقه و حقوق؛ ش3، س8، 1386.

17. موسویان، سیدعباس و محمدمهدی موسوی بیوکی؛ «مدیریت ‌ریسک اعتباری در بانکداری ‌اسلامی‌از طریق سوآپ نکول اعتباری»، فصلنامه اقتصاد اسلامی؛ س9، ش33، ‌1388.

18. موسویان، سیدعباس و حسین میسمی؛ بانکداری ‌اسلامی ‌مبانی نظری تجارب عملی؛ تهران: پژوهشکده پولی و بانکی، 1393.

19. موسوی بجنوردی، محمد‌؛ «مشروعیت خسارت تأخیر تأدیه»، مجله متین؛ ش19، 1382.

20. وحـدتی‌شبیری، سـیدحسن‌؛ «مطالعه تطبیقی خسارت تأخیر تأدیه در حقوق ایران و فقه امامیه»، فصلنامه علمی‌پژوهشی اقتصاد اسلامی؛ س3، ش12،1382.

21. همتی، عبدالناصر و شادی محبی­نژاد؛ «ارزیابی تاثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر ریسک ‌اعتباری بانک‌ها»، فصلنامه پژوهشنامه اقتصاد؛ ش6، 1388.

  1. Basel Committee on Banking Supervision; Principles for the Management of CreditRisk, 1999.
  2. Christine M. Cumming; Beverly J. Hirtle.; “The Challenges of Risk Management in Diversified Financial Companies”, vol. 7, no. 1, 2001.
  3. Dimitrios P.Louzisab, Angelos T.Vouldisac, Vasilios L.Metaxas; “Macroeconomic & bank-specific determinants of non-performing loans in Greece: A comparative study of mortgage, business & consumer loan portfolios”, Journal of Banking & Finance; No.36, 2012.
  4. Fabozzi, frank J. and Anson, mark J.P; Credit Derivatives: Instruments, Applications and Pricing; John Wiley & Sons, 2004.
  5. Goldstein, Morris & Turner, Philip, Banking‌; Crises In Emerging Economies; Origins and Policy Options, 1996.
  6. Hassan, Kabir & Lewis, Mervyn; Handbook of Islamic banking; Cheltenham, UK, Northampton, MA: Edward Elgar (Elgar original reference).2007.
  7. Klomp, J. and Haan, J‌.; “Central Bank, independence and nancial instability”, Working paper; University of Groningen, Netherlands,CESifo, Munich, Germany, 2008.
  8. Messai, Ahlem Selma; Jouini, Fathi.; “Micro and Macro Determinants of Non-performing Loans”, International Journal of Economics and Financial; Issues 3 (4), 2013.
  9. Ross, Stephen A. Westerfield, Randolph, Jordan, Bradford D.; Fundamentals of corporate finance; 10th ed. standard ed. New York, NY: (The McGraw-Hill/Irwin series in finance, insurance & real estate), 2013.
  10. Saunders, A. & Cornett, M.; Financial Institutaions Management A risk management approach; 8th Edition, New York: McGraw-Hill, 2011.