ارائه شاخص‌های الگوی مطلوب اشتغال بانوان بر اساس تجربه صدر اسلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده اهل البیت دانشگاه اصفهان

2 دانشگاه اصفهان

چکیده

 یکی از مسائل اجتماعی حاضر به‌ویژه در کشورهای اسلامی، مسئله اشتغال و شرایط حضور زنان در جامعه می‌باشد. مقاله حاضر به روش تحلیل محتوا به دنبال بررسی تجربه تاریخی اشتغال زنان در صدر اسلام می‌باشد. در ابتدا مشاغل بانوان در صدر اسلاماحصا شده، بدین نتیجه می‌رسد که دارای طیف گسترده‌ای از شغل‌های کاملاً زنانه تا شغل‌های به‌ظاهر مردانه هستند. برای تحلیل مشاغل، شاخصه­هایی که در مشاغل بانوان می‌تواند اهمیت داشته باشد، احصا و میزان فراوانی آنها در اشتغال بانوان در صدر اسلام بررسی شد و بر این اساس تحلیل‌های لازم صورت گرفت. با توجه به تحلیل‌های به­دست­آمده از مشاغل بانوان در صدر اسلام می‌توان گفت هر الگوی مطلوب اشتغال زنان باید ویژگی‌هایی همچون مدیریت حداکثری وقت بانوان بر حرفه خویش، عدم اختلاط با مردان، تناسب با ویژگی‌های جسمی و روحی زنان، محدودنکردن بانوان در شغل‌های به­ظاهر مردانه، در نظرگرفتن مصالح جامعه، به‏رسمیت­شناختن حق کسب درآمد بانوان و... را دارا باشد.
 بر این اساس می‌توان به برخی از توصیه‌های سیاستی اشتغال زنان به شرح ذیل دست یافت: فراهم­کردن زمینه اشتغال در کارهای نیمه‌وقت، پاره‌وقت یا دورکاری، توسعه آموزش بانوان، حمایت از زنان در بخش دولتی، هدفمندکردن تسهیلات اشتغال بانوان، حمایت از مشاغل خانگی و پیش‌بینی تمهیداتی برای زنان خانه‌دار، ایجاد محیط‌های شغلی زنانه و توسعه شغل‌های مختص بانوان و محدودکردن مردان در آن مشاغل.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Indices of the desirable pattern for women employment based on the historical experience of early Islam

نویسندگان [English]

  • Vahid Moghadam 1
  • fahimeh momenirad 2
1 Associate Professor at the University of Isfahan
2 university of esfahan
چکیده [English]

One of today's social problems, especially in Islamic countries, is employment situation and the situation of women in society. The present paper seeks to analyze the historical experience of women's employment at the beginning of Islam. At first, women's businesses are considered, and it concludes that they have a wide range of feminine jobs to apparently male-dominated jobs. For job analysis, the indicators that can be important in women's occupations were counted and their prevalence in women's employment was highlighted in the early stages of Islam, and the necessary analysis was carried out. According to the analysis of women's occupations at the beginning of Islam, one can say that any desired pattern of women's employment should include features such as maximal management of women's time on their profession, non-mixing with men, fitting women's physical and emotional characteristics, not restricting women in jobs It seems to be masculine, considering the interests of society, recognizing the right to earn money for women, and so on.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Historical analysis
  • Early Islam
  • Female employment
  • Characteristic pattern
  • Employment policy
  1. * قرآن کریم.

    1. الاعلمی، محمدحسن؛ تراجم اعلام النساء؛ بیروت: مؤسسه الاعلمی، 1407ق.
    2. ابراهیمی، طیبه؛ «سیاست‌های کلی اشتغال زنان در نظام حقوقی حاکم بر جمهوری اسلامی و مقایسه آن با اسناد بین‌المللی»، فصلنامه فرهنگی تربیتی زنان و خانواده؛ س8، ش25، 1392.
    3. باردن، لورنس؛ تحلیل ‌محتوا؛ ترجمه ملیحه آشتیانی و محمد یمنی دوزی؛ تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، 1375.
    4. ابن‌الاثیر، عزالدین ابوالحسن علی­بن­ابی­الکرم؛ اسد الغابة فی معرفة الصحابه؛ مصر: جمعیه المعارف المصریه، 1285ق.
    5. ابن‌حجر‌ العسقلانی‌الشافعی، ابوالفضل ‌شهاب‌الدین ‌احمد‌بن‌علی؛ فتح‌الباری فی شرح صحیح‌البخاری؛ بیروت: دارالاحیاء‌التراث العربی، 1408ق.
    6. ابن‌حیان؛ طبقات المحدثین باصبهان والواردین علیه؛ تحقیق عبدالغفور البلوشی؛ بیروت: مؤسسه الرساله، 1412ق.
    7. ابن‌سعد، محمد؛ طبقات الکبری- فتاوی للمراة المسلمة؛ بیروت: دارالفرقان للنشر و التوزیع، 1417‌ق.
    8. ابن‌هشام، عبدالملک؛ السیرة النبویة؛ تحقیق مصطفی السقا، ابراهیم البیاری و عبدالحفیظ شلبی؛ الطبعه الجدیده الاولی، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1415ق.
    9. البخاری، ابو‌عبدالله‌محمد‌بن‌اسماعیل؛ الجامعة الصحیح (المسمی صحیح البخاری)؛ شرح محب الدین الخطیب؛ بیروت: دار احیاءالتراث العربی، 1422ق.

    10. بهادر، سیدمحمد ‌صدیق‌ حسن‌خان؛ حسن الاسوة بما ثبت‌الله و رسول فی النسوة؛ هند: دارالرائد العربی، 1301ق.

    11. البیهقی، احمد‌بن‌الحسین‌بن‌علی‌بن‌موسی‌؛ سنن البیهقی الکبری؛ تحقیق محمد عبدالقادر عطا؛ مکه: مکتبه دار الباز، 1414ق.

    12. جعفرپور، جمشید؛ «بررسی فقهی و حقوقی اشتغال بانوان»، فصلنامه علمی پژوهشی حقوق و علوم سیاسی؛ ش2، 1386.

    13. الحر‌العاملی، محمدبن­الحسن؛تفصیل وسائل الشریعة الی تحصیل مسائل الشریعة؛ بیروت: مؤسسه آل بیت لاحیاء التراث، 1413ق.

    14. خلیل‌جمعه، احمد؛ نساء من التاریخ؛ دمشق و بیروت: الیمامة للطباعه و النشر و التوزیع، 1418ق.

    15. دانش، اسماعیل؛ «آثار تربیتی و روان‌شناختی کار»، فصلنامه علمی پژوهشی بلاغ؛ ش33، 1389.

    16. الذهب کحاله، عمر‌ رضا؛ اعلام نساء؛ بیروت: مؤسسه الرساله، 1982م.

    17. الذهبی، شمس­الدین ابوعبدالله محمد‌بن‌احمد؛ سیر اعلام النبلاء؛ بیروت: دارالفکر، 1414ق.

    18. رضایی، مجید؛ «اصول حاکم بر کار اقتصادی زنان از دید اسلامی»، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد ‌اسلامی؛ س7، ش25، 1386.

    19. شاهدی، سامره؛ «جایگاه شغلی زن در خانواده و اجتماع از دیدگاه قرآن»، فصلنامه علمی پژوهشی زن و جامعه؛ س1، ش4، 1389.

    20. شیخ ‌مفید، محمد‌بن‌محمد؛ احکام النساء؛ قم: کنگره شیخ ‌مفید، 1413ق.

    21. صدیق‌سروستانی، رحمت‌الله؛ «کاربرد تحلیل‌محتوا در علوم اجتماعی»، فصلنامه مطالعات جامعه شناختی؛ ش8، 1375.

    22. صدوق، محمد‌بن‌علی‌بن‌بابویه؛ من لا یحضره الفقیه؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1398ق.

    23. الطباطبایی، سیدمحمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ ج4، تهران: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، 1391ق.

    24. الطوسی، محمدبن‌الحسن؛ تهذیب‌الاحکام؛ تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1390ق.

    25. الطبرانی، ابوالقاسم‌سلیمان‌بن‌احمد؛ المعجم‌الکبیر؛ تحقیق حمدی‌بن‌عبد‌المجیر ‌السلفی؛ بیروت: دار‌الاحیاء‌ التراث ‌العربی، 1404ق.

    26. طیفور، احمد‌بن‌ابی‌طاهر؛ بلاغات النساء؛ قم: مؤسسه النشر الاسلامی، 1406ق.

    27. العیدالخانی، ساجده و محمدجواد بحرینی؛ «جایگاه اشتغال زن در اسلام»، پژوهش­نامه اسلامی زنان و خانواده؛ س2، ش5، 1394.

    28. عزتی، مرتضی؛ روش تحقیق در علوماجتماعی؛ تهران: مؤسسه تحقیقات اقتصادی دانشگاه تربیت مدرس، 1376.

    29. کرمی، محمد‌تقی و فیروزه کرمی؛ «بررسی تعارض نقش­های خانوادگی و اجتماعی بانوان و ارائه الگوی مناسب برای زندگی خانوادگی زنان شاغل»، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده؛ س16، ش64، 1393.

    30. الکلینی، محمد‌بن‌یعقوب؛ الفروع من الکافی؛ تصحیح علی‌اکبر‌ الغفاری؛ تهران: دارالکتب‌ الاسلامیه، 1375.

    31. کوفی،محمدبن‌سلیمان؛ مناقب امیرالمؤمنین؛ قم: مجمع احیاء ‌الثقافة ‌الاسلامیه، 1412ق.

    32. گیدنز، آنتونی؛ جامعه‌شناسی؛ ترجمه منوچهر صبوری؛ تهران: نشر نی، 1376.

    33. المجلسی، محمدباقر؛ بحارالانوار؛ بیروت: مؤسسه الوفاء، 1404ق.

    34. مدرسی، منصور؛ فرهنگ توصیفی واژگان برنامه‌ریزی و توسعه؛ تهران: سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، 1385.

    35. مطهری، مرتضی؛ مجله پیام زن؛ قم: انتشارات دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم، 1371.

    36. ــــــــــ؛ نظام حقوق زن در اسلام؛ قم: صدرا، 1374.

    37. مکارم‌ شیرازی، ناصر و دیگران؛ تفسیر نمونه؛ تهران: دارالکتب‌ الاسلامیة، 1376.

    38. النوری ‌الطبرسی، حسین­بن­محمدتقی؛ مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل؛ بیروت: مؤسسه آل­البیت لاحیاء‌ التراث، 1407ق.

    39. یوسفی، احمدعلی؛ «سیاست‌های راهبردی در اشتغال زنان از دید آموزه‌های‌ اسلامی»، فصلنامه اقتصاد ‌اسلامی؛ س10، ش39، 1389.