تجانس و اهمیت اقتصادنهادی برای ساخت اقتصاداسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار دانشکده علوم اقتصادی و اداری دانشگاه مازندران

2 دانشجوی دکتری اقتصاد اسلامی دانشگاه مازندران

چکیده

اقتصاد نئوکلاسیک رویکرد اصلی و مسلط برنامه‌های آموزشی و پژوهشی علم اقتصاد محسوب شده و سایر رویکردها تا حدود زیادی در حاشیه این برنامه‌ها قرار دارند. بحث و سؤال اساسی این مقاله این است که آیا قسمت ترکیبی اقتصاد اسلامی نیز باید همین وضعیت را داشته باشد؛ یعنی آیا تأکید اقتصاد اسلامی باید بر ترکیب آموزه‌های اسلامی با ادبیات نئوکلاسیکی باشد. در ادبیات نهادی با تأکید بر محدودیت‌های بهینه‌سازی نئوکلاسیکی، «تصمیم‌گیری‌های نهادی» و «هزینه‌های مبادله» اهمیت پیدا می‌کنند. مشخصه اصلی رفتار دینی «نهادی عمل­کردن» در چارچوب قواعد و ساختارهای دینی است و «کاهش هزینه‌های مبادله» نیز از کارکردهای اصلی فقه و اخلاق اسلامی به شمار می‌رود. از این منظر تشابه و تجانس شکلی بین ادبیات نهادی و آموزه‌های اسلامی تا حدود زیادی بدیهی به نظر خواهد آمد. هدف این مقاله عمق­دهی و بیان مجدد و تفصیلی همین مفهوم به شکلی نوین است. در این راستا و به روش تحلیلی و توصیفی به مقایسه تطبیقی ادبیات نئوکلاسیکی و نهادی در حوزه اقتصاد خرد پرداخته خواهد شد و تلاش می­شود با تأکید بر اهمیت و نقش «تصمیم‌گیری نهادی» و اهمیت کاهش «هزینه‌های مبادله» در اقتصاد، تحلیلی مناسب برای این ادعا مطرح شود که ادبیات اقتصاد نهادی در مقایسه با ادبیات نئوکلاسیکی اهمیت عملیاتی و تجانس بسیار بیشتری برای ساخت قسمت ترکیبی اقتصاد اسلامی دارند. بر این اساس لازم است در برنامه‌ریزی درسی رشته اقتصاد و اقتصاد اسلامی در کنار آموزش اقتصاد نئوکلاسیک توجه ویژه‌ای به ادبیات اقتصاد نهادی صورت پذیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Homogeneity and Importance of the Institutional Economics for Islamic Economics Creation

نویسندگان [English]

  • Alireza Pourfaraj 1
  • Zahra Karimi Moughari 1
  • Javad Aghdas Tinat 2
1 Associate Professor of Economics, Department of Economics, University of Mazandaran
2 PHD student of Islamic economics, university of Mazandaran
چکیده [English]

Neoclassical economics is considered to be the mainstream of educational and research programs in economics, and other approaches are largely on the brink of these programs. The main discussion and discussion of this article is whether the combination of Islamic economics should also be the same, that is, whether the emphasis of Islamic economics should be on the combination of Islamic teachings with neoclassical literature. In institutional literature, with emphasis on neo-classical optimization constraints, "institutional decisions" and "transaction costs" are important. The main characteristic of religious behavior "institutional act" within the framework of the rules and structures of religious and "reducing transaction costs" have the core functionality of jurisprudence and Islamic ethics is, from this perspective, similarity and congruence form of literature institutional and teachings Aslamyta largely self-evident It will look. The purpose of this article is to deepen and redefine the meaning of this concept in a new way. In this context, and analytical and descriptive approach to comparative literature, the neoclassical and institutional areas of microeconomic we will and will try to emphasize the importance and role of "decision-making institutions", and the importance of reducing "transaction costs" in the economy, explain the proper analysis for It is arguable that economists, compared to neoclassical literature, have much more operational and uniformity in the construction of the combined economic component of Islam. Accordingly, it is necessary to pay special attention to econometric literature in the curriculum of Islamic economics and economics, along with econometric-pedagogical education.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Economics
  • Institutional Economics
  • Institutional Decision Making
  • Transaction Costs
  1. آقا نظری، حسن؛ «خاستگاه نظریه‌پردازی علمی اقتصاد اسلامی با رویکرد نهادی آن»، فصلنامه نظریه‌های کاربردی اقتصاد؛ ش2، 1395.
  2. ــــــــــ؛ روش‌شناسی علم اقتصاد اسلامی با رویکرد واقعیت نهادی؛ قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1396.
  3. ابوجعفری، روح‌الله؛ «برداشت اقتصاد نهادگرا و مطالعه اقتصاد اسلامی»، فصلنامه اندیشه صادق؛ ش22، 1385.
  4. انصاری، محمدجعفر وهمکاران؛ درآمدی به مبانی اقتصاد خرد با نگرش اسلامی؛ تهران: انتشارات سمت، 1387.
  5. جوشقانی نائینی، سیدحمید، محمدجواد توکلی و پرویز داوودی؛ «تطور مفهومی نهاد و دلالت آن بر مطالعات نهادی اقتصاد اسلامی و اقتصاد ایران»، دوفصلنامه علمی و پژوهشی جستارهای اقتصادی ایران؛ ش28، 1396.
  6. رجایی، سیدمحمدکاظم؛ اقتصاد خرد(با نگاهی به مباحث اسلامی)؛ ج1، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی1، 1391.
  7. زاهدی وفا، محمدهادی و همکاران؛ «نقد ابتنای اقتصاد اسلامی بر مطلوبیت‌گرایی دوساحته، درآمدی بر تکلیف­گرایی دینی»، دوفصلنامه علمی و پژوهشی مطالعات اقتصاد اسلامی؛ ش17، 1395.
  8.  شریف‌زاده، محمدجواد؛ «سازوکارهای اعمال قرارداد در اقتصاد اسلامی»، فصلنامه علمی و پژوهشی اقتصاد اسلامی؛ ش45، 1390.
  9. صالحی، زهره و محمدرضا حیدری؛ «الگوی نظام مبادله در اقتصاد اسلامی: با پافشاری بر تقارن اطلاعات»، فصلنامه علمی و پژوهشی اقتصاد اسلامی؛ ش65، 1396.

10. علی اکبریان، حسن­علی؛ معیارهای بازشناسی احکام ثابت و متغیر در روایات؛ ج1و 2، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، 1388.

11. کانمن، دانیل؛ تفکر، سریع و کند؛ ترجمه فروغ تالو صمدی؛ کرج: درّ دانش، 1394.

12. کرمی، محمدحسین؛ تعادل عمومی بازارها(نگاهی فلسفی و روش‌شناختی)؛ قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1389.

13. متوسلی، محمود و همکاران؛ اقتصاد نهادی(پیشگامان نهادگرایی که علم اقتصاد را متحول کردند)؛ تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق7، 1389.

14. ــــــــــ؛ تجدید حیات اقتصاد نهادی(نگاهی به اندیشه‌های اقتصاددانان نهادی جدید)؛ تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق7، 1390.

15. متوسلی، محمود، مصطفی سمیعی‌نسب و علی نیکونسبتی؛ نگاهی به رویکردهای بدیل:نهادگرایی و مکتب اتریش؛ تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق7، 1395.

16. معرفی محمدی، عبدالحمید؛ «مفهوم نظم در اقتصاد اسلامی»، فصلنامه علمی و پژوهشی اقتصاد اسلامی؛ ش58، 1394.

17. نصیری اقدم، علی؛ «اقتصاد هزینه مبادله»، دوفصلنامه علمی و پژوهشی جستارهای اقتصادی؛ ش5، 1385.

  1. Boettke, P.; “What is wrong with neoclassical economics (and what is still wrong with Austrian economics”, in Fred Foldvary, ed., Beyond Neoclassical Economics Edward Elgar Publishing, 1996.
  2. Bowles, S.; Microeconomics: behavior, institutions, and evolution; Princeton: Princeton Univercity Press, 2004.
  3. Buchanan, J. M.; “Game theory, mathematics, and economics”, Journal of Economic Methodology; Vol.8, No.1, 2001.
  4. Coase, R.; “The Institutional Structure of Production”, The American Economic Review; Vol.82, No.4, 1992.
  5. Colander, D. (Ed.); Beyond Microfoundations: Post Walrasian Economics; Cambridge University Press, 1996.
  6. Colander, D.; “The death of neoclassical economics”, Journal of the history of Economic Thought; Vol.22, No.2, 2000.
  7. Hasan, Z.; “Maximisation Postulates and their efficacy for Islamic Economics”; The American Journal of Islamic, Volume 19, 2002.
  8. Hodgson, G. M.; “The approach of institutional economics”, Journal of economic literature; Vol.36, No.1, 1998.
  9. Hodgson, G.M.; “What Are Institutions?”, Journal of Economic Issues; Vol.XI, No.1, 2006.
  10. Joskow, P. L.; Introduction to new institutional economics: A report card: in New institutional economics; A guidebook, 2008.
  11. Kuran, T.; “Islam and underdevelopment: an old puzzle revisited”, Journal of Institutional and Theoretical Economics; (JITE)/Zeitschrift für die gesamte Staatswissenschaft, 1997.
  12. McMillan, J.; Reinventing the bazaar: A natural history of markets; New York: W. W. Norton, 2002.
  13. Olsson, O.; “A microeconomics Analysis of institutions”, Working paper in Economics; No.25. Department of economics Goteborg university, 1999.
  14. Rutherford, M.; “Institutional economics: then and now”, Journal of Economic Perspectives; Vol.15, No.3, 2001.
  15. Solow, R.; “How Did Economics Get That Way and What Way Did It Get?”, Daedalus; Vol.126, No.1, 1997.
  16. Williamson, O. E.; “The new institutional economics: taking stock, looking ahead”, Journal of economic literature; Vol.38, No.3, 2000.
  17. Williamson, O. E.; “The Economics of Governance”, American Economic Review; Vol.95, No.2, 2005a.
  18. Williamson, O. E.; “Transaction cost economics”, In Handbook of new institutional economics; Springer US, 2005b.