بررسی اثرات بالقوه دین‌داری بر فقر ذهنی در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشکده معارف اسلامی و اقتصاد دانشگاه امام صادق(ع)

2 دانشگاه امام صادق

3 دانشگاه امام صادق علیه السلام

چکیده

سنجش عوامل شکل‌گیری فقر ذهنی، از موضوعات بین‌رشته‌ای است که در سال‌های اخیر مورد توجه اقتصاددانان نیز قرار گرفته است. فقر ذهنی بیانگر احساس، ادراک یا باور به فقر در افراد است که به علل مختلفی در آنها ظاهر می­شود و ممکن است توأم با فقر عینی و یا بدون آن باشد.  هدف اصلی این مقاله ارزیابی رابطه دین‌داری با فقر ذهنی است که به کمک داده‌های نتایج موج چهارم «طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور سال 1391» ـ با 17000 نمونه برای جمعیت بالای 16 سال در 31 استان کشور ـ انجام ‌شده است.  برای این سنجش از روش رگرسیون حداقل مربعات جزئی (PLS) استفاده ‌شده و نتایج حاکی از آن است که دین‌داری اثر معنادار و معکوس بر فقر ذهنی دارد؛ یعنی ارتقای دین‌داری، احساس و ادراک فقر را کاهش می‌دهد. از نتایج فرعی این پژوهش وجود رابطه معنادار بین فقر ذهنی و متغیرهای درآمد و اعتماد است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Potential Effect of Religiosity on Subjective Poverty in Iran

نویسندگان [English]

  • Mohammad Soleimani 1
  • Mahdi Kiany 2
  • Iman Abedi 3
1 Imam Sadiq University
2 Imam Sadiq University
3 Imam Sadiq University
چکیده [English]

Measurement of fundamental factors of subjective poverty is one of the interdisciplinary issues that has been considered by economists in recent years. Subjective poverty represents the feeling, perception, and belief in poverty in individuals, which appears because of different causes and also be accompanied by objective poverty or without that. The main purpose of this article is to assess the relationship between religiousness and subjective poverty. For the achievement to this goal, the paper uses from data of “study and Measurement of The of Iranin Public Culture Indices plan, (2012)”, that contains from 17000 samples of the population, upper than age 16, conducted in 31 provinces of Iran. The Partial least squares regression (PLS) has been used as the method of data analysis in this research. The Results of the paper indicate that religiousness has a significant and reverse effect on subjective poverty, and the promotion of religiousness reduces the feeling and perception of poverty. Other results show that there is a significant relationship between subjective poverty and variables “income” and “trust”.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Subjective Poverty
  • Religiosity
  • Happiness
  1. آمدی، عبدالله­ابن­محمد؛ غررالحکم و درر الکلم؛ تحقیق و تصحیح هاشم رسولی؛ چ3، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1378.
  2. احمدی­زاده، اکرم و همکاران؛ «استعمال دخانیات در جمعیت 64-15 ساله مناطق شهری و روستایی»، چهارمین همایش ملی سلامت، محیط‌ زیست و توسعه پایدار؛ دانشگاه آزاد اسلامی واحد بندرعباس، ۱۳۹۳.
  3. افشاری، زهرا و لعیا دهمرده؛ «بررسی اثر فقر، نابرابری درآمد و شاخص توسعه انسانی بر شادکامی در کشورهای منتخب»، سیاست‌گذاری پیشرفت اقتصادی؛ س4، ش2، 1393.
  4. امانی، جواد، هیمن خضری آذر و حجت محمودی؛ «معرفی مدل­یابی معادلات ساختاری به روش حداقل مجذورات جزئی (PLS-PM) و کاربرد آن در پژوهش‌های رفتاری»، برخط دانش روان‌شناختی؛ ش1، 1391.
  5. بهشتی، سعید و یگانه منطقی؛ «بررسی نقش بازی در تربیت کودک از دیدگاه قرآن و سنت معصومین:»، اندیشه‌های نوین تربیتی؛ س7، ش27، 1390.
  6. پناهی، علی احمد؛ «عوامل نشاط و شادکامی در همسران از منظر دین و روان‌شناسی»، معرفت؛ س18، ش147، 1388.
  7. هیر، جوزف و همکاران؛ مدل‌سازی معادلات ساختاری: کمترین مربعات جزئی(PLS-SEM)؛ ترجمه عادل آذر و رسول غلام‌زاده؛ تهران: انتشارات نگاه دانش، 1395.
  8. حاتمی، حمیدرضا، محمدباقر حبی و علیرضا اکبری؛ «بررسی تأثیر میزان دین‌داری بر رضایت از زندگی زناشویی»، روانشناسی نظامی؛ س1، ش1، 1388.
  9. خبازی، مجید؛ شادی و رسانه: مبانی، آسیب‌ها و راهکارها؛ قم: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما، 1390.
  10. ساقیان، محمد؛ «راهبردهای قرآنی و روایی مقابله با احساس فقر»، پژوهش‌های نهج‌البلاغه؛ س15، ش41، 1393.
  11. سبحانی­فرد، یاسر؛ مبانی و کاربرد تحلیل عاملی و مدل‌سازی معادلات ساختاری همراه با استفاده از نرم‌افزارهایLISREL - SMART PLS 3 - AMOS - SPSS – HLM؛ تهران: دانشگاه امام صادق 7، 1395.
  12. شورای فرهنگ عمومی کشور؛ طرح بررسی و سنجش شاخص‌های فرهنگ عمومی کشور (شاخص‌های غیر ثبتی)؛ تهران: مؤسسه انتشارات کتاب نشر، 1391.
  13. شیانی، ملیحه و حنان زارع؛ «بررسی تأثیر برنامه‌های اجتماع‌محور بر رفاه ذهنی سالمندان»، سالمند؛ س8، ش29، 1392.
  14. صدوق، محمدبن‌علی؛ الخصال؛ ترجمه یعقوب جعفری؛ ج1، قم: نسیم کوثر، 1382.
  15. مجلسى، محمدباقربن­محمدتقی؛ بحار الأنوار؛ تحقیق عزیزالله عطاردى؛ ج64، تهران: انتشارات عطارد، 1378.
  16. محسن­پور، سعیده؛ «بررسی تأثیر شادی و نشاط در دانش‌آموزان دبیرستانی شهر تهران از دیدگاه دانش‌آموزان»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد؛ دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، 1389.
  17. مردانی نوکنده، محمدحسین؛ «چیستی و ماهیت شادی در قرآن و روایات و راهکارهایی برای شادزیستن»، حبل المتین؛ س1، ش1، 1391.
  18. مدیری، فاطمه و تقی آزاد ارمکی؛ «بررسی تفاوت‌های جنسیتی در رفاه ذهنی ایرانیان»، علوم اجتماعی؛ س10، ش22، 1392.
  19. مهدی­زاده، شراره و فاطمه زارع‌ غیاث‌آبادی؛ «بررسی میزان دین‌داری و نقش آن در شادمانی جوانان»، مطالعات و تحقیقات اجتماعی در ایران؛ س2، ش3، 1392.
  20. عبدالله­پور، نازی و همکاران؛ «رابطه بین دین‌داری با رضایت از زندگی در بین دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی تبریز»، تربیت اسلامی؛ س6، ش12، 1390.
  21. نجارزاده، رضا و محمد سلیمانی؛ «سرمایه‎ی اجتماعی، درآمد و رفاه فردی مطالعه‎ی موردی ایران»، مجله تحقیقات اقتصادی؛ س47، ش2، 1391.
  22. نیلی، فرهاد و بهزاد بابازاده ‌خراسانی؛ «شناسایی عوامل مؤثر بر رفاه ذهنی در ایران»، پژوهش‌های پولی بانکی؛ س6، ش14، 1391.
  23. نیلی، فرهاد، بهزاد بابازاده ‌خراسانی و محمد سعید شادکار؛ «بررسی وابستگی رفاه ذهنی مردم جوامع درحال‌­توسعه به متغیرهای کلان اقتصادی»، تحقیقات اقتصادی؛ س50، ش110، 1394.
    1. Barkan, S. E. & Greenwood, S. F.; “Religious Attendance and Subjective Well-Being among Older Americans: Evidence from the General Social Survey”, Review of Religious Research; Vol.45, No.2, 2003.
    2. Brown, P. H. & Tierney, B.; “Religion and subjective well-being among the elderly in China”, The Journal of Socio-Economics; Vol.38, No.2, 2009.
    3. Buttler, F.; “What determines subjective poverty? An evaluation of the link between relative income poverty measures and subjective economic stress within the EU”, Horizontal Europeanization; 2013. Availale at: https://horizontal-europeanization.eu/en/pre-prints/.
    4. Castilla, C.; “Subjective poverty and reference-dependence: Income over time, aspirations and reference groups”, The Journal of Economic Inequality; Vol.76, 2010.
    5. Colón-Bacó, E.; “The Strength of Religious Beliefs is Important for Subjective Well-Being”, Undergraduate Economic Review; Vol.6, Issue11, 2010.
    6. Costanza, R. Fisher, B., Ali, S., Beer, C., Bond, L., Boumans, R., & Gayer, D. E.; “Quality of life: An approach integrating opportunities, human needs, and subjective well-being”, Ecological economics; Vol.61, No.2-3, 2007.
    7. Easterlin, R., Angelescu, L & Zweig, J.; “The Impact of Modern Economic Growth on Urban–Rural Differences in Subjective Well-Being”, World Development; Vol.39, Issue 12, 2011.
    8. Ellen M. Gee, Jean E. Veevers; “Religious Involvement and Life Satisfaction in Canada”, Sociology of Religion; Vol.51, Issue.4, 1990.
    9. Ellison, C.; “Religious Involvement and Subjective Well-Being”. Journal of Health and Social Behavior; Vol.32, No.1, 1991.
    10. Fentem, P. H.; “ABC of Sports Medicine: Benefits of exercise in health and disease”, British Medical Journal; Vol.308, No.6939, 1994.
    11. Ferrer-i-Carbonell, A., & Praag, B.V.; A Multi-dimensional Approach to Subjective Poverty; Netherland: Amsterdam Institute for Labor Studies, 2006.
    12. Graham, C.; “The economics of happiness”, World economics; Vol.6, No.3, 2005.
    13. Haughton, J. H., & Khandker, S. R.; Handbook on poverty and inequality; Washington, D.C: World Bank, 2009.
    14. Krause, N.; “Religious Meaning and Subjective Well-Being in Late Life”, The Journals of Gerontology; Vol.58, No.3, 2003.
    15. Locker, D., Clarke, M., & Payne, B; “Self-perceived oral health status, psychological well-being and life satisfaction in an older adult population”, Journal of dental research; Vol.79, No.4, 2000.
    16. Lun, V. M.-C., & Bond, M. H.; “Examining the relation of religion and spirituality to subjective well-being across national cultures”, Psychology of Religion and Spirituality; Vol.5, No.4, 2013.
    17. Nishimizu, M.; Portrait of a leader: Through the looking-glass of His Majesty's decrees; Bhutan: Centre for Bhutan Studies, 2008.
    18. Ravallion, M.; The economics of poverty: History, measurement, and policy; Oxford University Press, 2016.
    19. Easterlin, R.A.; “Does economic growth improve the human lot?
    20. Some empirical evidence”, Nations and Households in Economic Growth; 1974.
    21. Wessman, A. E.; A Psychological Inquiry into Satisfactions and Happiness; 1956. https://books.google.com/books?id=MsTTXwAACAAJ.
    22. Witter, R., et al.; “Religion and Subjective Well-Being in Adulthood: A Quantitative Synthesis”, Review of Religious Research; Vol.26, No.4, 1985.
    23. World Happiness Report. http://worldhappiness.report.