مطالعه تطبیقی اوراق سلف با اوراق بهادار با پشتوانه دارایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری حقوق خصوصی دانشگاه تهران

چکیده

اوراق سلف به دلیل ساختار، نحوه انتشار و مدل عملیاتی آن، ویژگی­هایی مشابه اوراق بهادار با پشتوانه­ی دارایی دارد و فرایند انتشار اوراق سلف نیز مشابه تبدیل دارایی به اوراق بهادار در معنای خاص آن می­باشد. با توجه به اینکه تعدادی از پژوهشگران، اوراق سلف را اوراق بهادار «مبتنی بر دارایی» دانسته­اند، این سؤال مطرح می­گردد که آیا این دو نوع اوراق در واقع یکی هستند یا دو نهاد مستقل‌اند. اگر این دو نهاد یکی باشند اولاً، تمام مزایای اوراق بهادار با پشتوانه دارایی برای اوراق سلف متصور است و ثانیاً، ابهاماتی که در مشروعیت اوراق بهادار با پشتوانه دارایی وجود دارد به وسیله جایگزینی با اوراق سلف مرتفع می­گردد.
این تحقیق با بررسی ویژگی­های اوراق سلف و اوراق بهادار با پشتوانه دارایی و با استفاده از روش تحقیق «مختار» بدین نتیجه دست یافته است که اوراق سلف بر خلاف تصور رایج، نوعی اوراق بهادار با پشتوانه دارایی تلقی می­گردند و فرایند انتشار آن نوعی تبدیل دارایی به اوراق بهادار است و تمام مزایای تبدیل دارایی به اوراق بهادار برای انتشار این اوراق از جمله اوراق سلف نفتی قابل تصور می­باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A comparative study between Salam Securities and Asset-Backed Securities in the process of securitization

نویسندگان [English]

  • Abdolhosein Shiravi 1
  • Hadi Rahmani 2
1 Professor of Law, University of Tehran
2 PHD Student (University of Tehran)
چکیده [English]

Salam Oil Securities are very similar to Asset-backed Securities and the process of issuing Salam oil securities is similar to securitization in its special meaning. Nevertheless, this matter that Salam Oil Securities are a kind of Asset-backed Securities and the process of their issuing is a kind of securitization, is a question that have to be studied to reach a correct answer. In this study we are trying to compare Salam oil Securities with Asset backed Securities in some aspects such as their history, their process of issuing, their Risk management and their benefits Using "Mokhtar" research method.
In this paper we have studied the question. The results show that Salam Oil Securities are exactly a kind of Asset Backed Securities and the process of issuing Salam Oil Securities is a kind of Securitization. All benefits of Securitization is imaginable for issuing Salam Oil Securities. we can call Salam Oil Securities as "Islamic Asset Backed Securities" and the process of issuing as "Islamic Securitization".

کلیدواژه‌ها [English]

  • Salam Oil Securities
  • Asset-backed Securities
  • Securitization
  • Asset-based Securities
  1. امیرحسینی، زهرا و معصومه قبادی؛ «اوراق بهادارسازی در بازارهای اسلامی در مقایسه با اوراق بهادارسازی در بازارهای عمده دنیا»، فصلنامه علمی پژوهشی دانش سرمایه‌گذاری؛ س5، ش18، 1395.
  2. بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران؛ «انتشار اوراق سلف نفتی منتفی شد»؛ روزنامه دنیای اقتصاد، خبر شماره 2726446، مورخ 17/03/1392.
  3. بن­ثامر، سعدالدین؛ الصکوک الإسلامیة ودورها فی تحقیق المقاصد الشرعیة؛ پایان­نامه کارشناسی ارشد، الجزایر: جامعه الحاج لخضر باتنه، 2014م.
  4. توحیدی، محمد؛ «تحلیلی بر صکوک با پشتوانه دارایی و صکوک مبتنی بر دارایی»؛ تهران: مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار؛ گزارش شماره 96-17-2017، 1396.
  5. ــــــــــ؛ مروری بر استانداردهای هیئت خدمات مالی اسلامی (IFSB)؛ تهران: سازمان بورس و اوراق بهادار، مدیریت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی، 1394.
  6. زندیه، وحید و سعید زندیه؛ «جایگاه اوراق بهادارسازی در رشد و توسعه اقتصادی کشورها (با تأکید بر نیاز به گسترش بازار اوراق بهادارسازی در ایران)»، فصلنامه علمی پژوهشی دانش سرمایه­گذاری؛ س4، ش16، 1394.
  7. شرکت تأمین سرمایه امید؛ انواع روش­های تأمین مالی شرکتی؛ تهران: شرکت تأمین سرمایه امید (واحد مهندسی مالی و مدیریت ریسک)، 1395.
  8. شرکت تأمین سرمایه سپهر؛ «انتشار اوراق سلف برای نخستین بار برای یک میدان نفتی»؛ ایسنا، کد خبر: 94111811346، تاریخ 18/11/1394 (https://www.isna.ir، http://l1l.ir/37gu).
  9. شرکت سرمایه­گذاری صندوق بازنشستگی کارکنان صنعت نفت؛ سلف موازی استاندارد نفت خام سبک صادراتی میدان نفتی آذر (امیدنامه)؛ تهران: شرکت بورس انرژی ایران (اداره پذیرش و بازاریابی)، 1394.
  10. شیرمردی احمدآباد، حسین، سیدمحسن فاضلیان و امیرحسین اخروی؛ «شناسایی و اولویت­بندی ریسک­های اوراق سلف نفتی با رویکرد تحلیل سلسله­مراتبی فازی»، دو فصلنامه علمی پژوهشی جستارهای اقتصادی ایران؛ س10، ش19، 1392.
  11. شیروی، عبدالحسین و هادی رحمانی؛ «امکان فروش مبیع سلف پیش از سررسید از دیدگاه فقیهان شیعه و اهل سنّت»، فصلنامه علمی پژوهشی حقوق اسلامی؛ ش55، 1396.
  12. شیروی، عبدالحسین؛ حقوق نفت و گاز؛ چ1، تهران: نشر میزان، 1393.
  13. صادقی­مقدم، محمدحسن، میثم موسی­پور و جلال سلطان احمدی؛ «تحلیل فقهی ـ حقوقی قرارداد سلف موازی استاندارد: ابتکاری جدید برای بازار سرمایه»، دوفصلنامه علمی پژوهشی دانش حقوق مدنی؛ س5، ش2 (پیاپی10)، 1395.
  14. عبدالعزیز، أختر زیتی؛ الصکوک الإسلامیة (التوریق) و تطبیقاتها المعاصرة و تداولها؛ الاکادیمیة العالمیة للبحوث الشرعیة، الجامعة الإسلامیة العالمیة بمالیزیا (مجمع الفقه الإسلامی الدولی، الدورة التاسعة العشرة إمارة الشارقة دولة الإمارات العربیة المتحدة)، ]بی­تا[.
  15. علی­عصار، نرگس؛ «بررسی انواع اوراق صکوک در بانکداری اسلامی»، مجله اقتصادی؛ ش3 و 4، 1392.
  16. فاضل، محمد صادق؛ امکان تصحیح عقد سلف موازی استاندارد از منظر فقه امامیه و اهل سنّت؛ پایان نامه سطح 3 حوزه، مرکز مدیریت حوزه­های علمیه، 1393.
  17. فراهانی­فرد، سعید؛ «صکوک سلف؛ ابزاری مناسب برای تأمین مالی و پوشش ریسک»، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی؛ س9، ش33، 1388.
  18. کیانی­زاده، حسین؛ «اوراق سلف نفتی ابزاری کارآمد برای تأمین مالی پروژه­های نفتی و گازی»، نشریه بازار سرمایه؛ ش40، 1392.  
  19. ملکوتی، بهنام؛ «بانک مرکزی؛ بزرگترین مانع انتشار اوراق سلف نفتی»؛ خبرگزاری تسنیم، شناسه خبر 48124، 08/02/1392.
  20. منجو، فیصل احمد؛ «تبدیل به اوراق بهادارنمودن دارایی­ها»، ترجمه مجتبی کریمی؛ ژورنال مشارکت بین­المللی در اقتصاد اسلامی و مؤسسات اسلامی؛ ش19، ترجمه چاپ­شده در (روند: نشریه علمی- تخصصی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، ]بی‌تا[)، 2005م.
  21. موسویان، سیدعباس و جواد حدادی؛ «کاربرد ابزارهای پروژه محور اسلامی (صکوک) در تأمین مالی سرمایه­گذاری­های بخش نفت و گاز»، نشریه معرفت اقتصاد اسلامی؛ س4، ش1 (پیاپی7)، 1391.
  22. موسویان، سیدعباس و حامد تاجمیر ریاحی؛ «روش تحقیق جامع طراحی ابزارهای مالی اسلامی (مختار)»، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی؛ س18، ش69، 1397.
  23. موسویان، سیدعباس و رسول خوانساری؛ «اجتهاد چند مرحله­ای؛ روش پژوهش استنباط مسائل فقه اقتصادی»، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی؛ س16، ش63، 1395.
  24.  موسویان، سیدعباس؛ «اوراق سلف، ابزاری برای تأمین مالی پروژه­های بالادستی صنعت نفت»، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی؛ س10، ش39، 1389.
  25. ناصرپور، علیرضا؛ قراردادهای سلف موازی استاندارد؛ تهران:معاونت توسعه بازار و مطالعات اقتصادی شرکت بورس کالای ایران، گزارش شماره 93102، 1393.
  26. نانکلی، محمود؛ تحلیل مفاهیم اقتصادی؛ اهمیت تأمین مالی و ابزارهای نوین در بازار سرمایه (بورس اوراق بهادار)؛ تهران: اداره پژوهش­های سیاسی معاونت سیاسی صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، 1396.
  27. نجفی­مقدم، علی؛ «تجربه بازار سرمایه ایران در مورد اوراق بهادارسازی دارایی­ها مورد کاوی انتشار صکوک»، فصلنامه علمی پژوهشی دانش مالی تحلیل اوراق بهادار؛ س10، ش33، 1396.
  28. نجفی، مهدی؛ «بررسی فرایند تأمین مالی از طریق انتشار اوراق صکوک»، نشریه بورس؛ مرداد ماه 1385.
    1. Abdi Dualeh, Suleiman; “Islamic Securititsation: Practical Aspects”, Presentation at the World Conference on Islamic Banking; Geneva: 1998. (Adam, Nathif J., Abdulkader Thomas; “Islamic Bonds: Your Guide to Structuring, Issuing and Investing in Sukuk”, Euromoney Institutional Investor, 2004.
    2. Afshar, Tahmoures A; “Compare and Contrast Sukuk (Islamic Bonds) with Conventional Bonds, Are they Compatible?”, The Journal of Global Business Management; Vol.9, No.1, 2013.
    3. Ahmad Manjoo, Faizal; “Securitization: An Important Recipe for Islamic Banks – A Survey”, Review of Islamic Economics: Journal of the International Association for Islamic Economics and the Islamic Foundation; Vol.9, No.1, 2005.
    4. Al-Bashir, Muhammad, Muhammad al-Amine; Global Ṣukūk and Islamic Securitization Market; Netherlands: Brill Publications, 2012.
    5. Ariff, Mohamead, Meysam Safari, Shamsher Mohamad; Sukuk Securities (New Ways of Debt Contracting); Singapore: Wiley Publications, 2014.
    6. Cerrato, Mario; The Rise and Fall of the ABS Market; United States: University of Glasgow and Structured Credit Investors, 2010.
    7. Fabozzi, Frank J.; Bond Market Analysis and Strategies;8th Edition, United States: Pearson Publications, 2013.
    8. Fabozzi, Frank J., Vinod Kothari; Introduction to Securitization; United States of America: John Wiley & Sons, 2008.
    9. Fleiner, Suzanne; Asset-backed Securitization; Zürich Schultess Publications, 2007.
    10. Gorton, Gary B., Nicholas S. Souleles; “Special Purpose Vehicles and Securitization”, University of Chicago Press; 2007.
    11. Howladar, Khalid; “Shari’ah and Sukuk: A Moody’s Primer (Special Report)”, Moody’s Investor Service; 2006.
    12. Islamic Financial Services Board; “Capital adequacy requirements for sukūk, securitisations and real estate investment”, Islamic Financial Services Board; 2009.
    13. Jobst, Andreas A.; “The Economics of Islamic Finance and Securitization”, International Monetary Fund Working Paper; (WP/07/107), August 2007.
    14. Ketkar, Suhas, Dilip Ratha; “Development Financing During a Crisis: Securitization of Future Receivables”, Washington, Economic Policy and Prospects Group, The World Bank (DC 20433, wps2582.doc); 2001.
    15. Kothari, Vinod; Securitization: An Important Recipe for Islamic Bank; Singapore: Wiley, 2006.
    16. Lotter, Philipp, Khalid Howladar; Understanding Moody's Approach to Unsecured Corporate Sukuk; Dubai: Moody's Investors Service, 2007.
    17. Mohd Noor, Liza; Sukuk Rating - General Approach, Criteria and Methodology; Kuala Lumpur: In R. Ratings. Malaysian Sukuk Market Handbook - Your Guide to the Malaysian Islamic Capital Market, 2008.
    18. Morrison, Scott; The Law of SUKUK: Shari’a Compliant Securities; England: Sweet & Maxwell, 2017.
    19. Obaidullah, Mohammad; “Securitization in Islam (Book Chapter)”, Handbook of Islamic Banking; UK: Edward Elgar, 2007.
    20. Saidi, Nasser; Securitization & Financial Development in MENA; Securitisation World (Conference Speech), MENA: 2007 Conference Dubai, March 18, 2007.
    21. Schwarcz, Steven L.; Securitization and Structured Finance; in Encyclopedia of Financial Globalization, 2011, available at:http://www.masonlec.org/site/rte_uploads/files/SCHWARCZ_Encyclopedia-of-Financial-Globalization-Elsevier.pdf. Last Seen (January 31, 2016).
    22. Securities Commission; The Islamic Securities (Sukuk) Market; Kuala Lumpur: Lexis Nexis and Securities Commission, 2009.
    23.  Wajdi Dusuki, Asyraf, Shabnam Mokhtar; “Critical appraisal of shari’ah issues on ownership in asset-based sukuk as implemented in the Islamic debt market”, International Shari’ah Research Academy for Islamic Finance (ISRA); Research Paper (No: 8/2010), 2010.