میزان کامیابی شبکۀ بانکی کشور در تحقق اهداف نظام اقتصادی اسلام

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه حسابداری و مدیریت مالی دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه تهران، ایران

2 استاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، قم، ایران

3 استادیار مدیریت مالی مؤسسه آموزش عالی اقبال لاهوری

چکیده

حرکت صحیح یک جامعۀ اسلامی در مسیری که باید باشد، می­طلبد قواعد اسلامی در تمامی ابعاد زندگی افراد آن جامعه جاری باشد. یکی از حوزه­هایی که بخش بزرگی از زندگی افراد جامعه را تحت تأثیر قرار می­دهد، حوزۀ اقتصاد و بانکداری است. ارزیابی میزان تحقق اهداف نظام اقتصادی اسلام در حوزۀ بانکداری، مستلزم به‌کارگیری شاخص­های مناسب برای سنجش آن است؛ از این­رو، نخستین قدم براى عملیاتی کردن اهداف اقتصاد اسلامی در برنامه­ریزى­های کلان سیستم بانکی، سنجش ابعاد و مؤلفه­های بانکداری اسلامی است. با توجه به انتقادات وارده بر سیستم بانکی در خصوص عملکرد آن به لحاظ اسلامی، در این مقاله سعی شده است با بهره­گیری از شاخص­های بانکداری اسلامیو با استفاده از داده‌های مراکز آماری به ارزیابی میزان کامیابی شبکه بانکی کشور در تحقق اهداف نظام اقتصادی اسلام پرداخته شود. تحلیل داده­ها به کمک آزمون مان-کندال و روش TFPW  انجام پذیرفت که آزمونی کارا در بررسی روند سری­های زمانی محسوب می­شود. ارزیابی شاخص­های بانکداری اسلامی یعنی عدالت، رشد اقتصادی، استقلال و سرمایه اجتماعی از طریق چهار فرضیه اصلی و شش فرضیه فرعی، آزمون شد. نتایج بیانگر این بود که به ­جز دو فرضیه فرعی، مابقی فرضیات تحقیق تأیید شدند؛ به­عبارت دیگر، وضعیت سیستم بانکداری کشور از منظر شاخص­های عدالت، رشد اقتصادی، استقلال و سرمایه اجتماعی رو به بهبود نیست.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analyses the successfulness of country banking sector in fulfillment the goals of Islamic economic system

نویسندگان [English]

  • Mohammad Reza Mehrabanpour 1
  • Seyed Abbas Musavian 2
  • Mohammad Rasoul Heshmati 3
1 Assistant Professor, University of Tehran, Tehran, Iran
2 Professor, Islamic Culture and Thinking Research Institute, Qom, Iran
3 Assistant Professor, Eqbal Lahoori Institute of Higher Education. Mashhad, Iran
چکیده [English]

In an Islamic society, Islamic rules must be implemented in all aspects of the people’s life. One of the areas that affects the large part of society’s life is the economy and banking sector. Measuring the degree of fulfillment the goals of Islamic economic system in the field of banking needs to index. So, the first step in the application of Islamic economic goals in planning, is the Measuring Islamic banking dimensions and its components. In order to explain the position of Islamic economic goals in the Iran banking system, in this article, first extract a number of Islamic banking indicators and then by using the secondary data, estimate the degree of compliance of the banking system with the criteria and indexes of Islamic banking. Non-parametric statistical methods named Mann-Kendall trend test and trend-free pre-whitening (TFPW) approach was conducted for detecting the trends of each factor. Improving the components of Islamic banking (Justice, economic growth, economic independence, social capital) were tested through four basic hypotheses and six Subsidiary hypotheses. The results showed that all of the hypotheses, except two Subsidiary hypotheses were confirmed. In other words, the banking system situation from the perspective of justice, economic growth, economic independence and social capital have no significant improving.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic economic
  • Islamic banking
  • trend analysis
  • Index

مراجع

  1. موسوی خمینی، سیدروح‌الله؛ صحیفه امام؛ تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی‌، سازمان چاپ و انتشارات‌: سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی‌، 1370.
  2. اسماعیلیان، فرید؛ «ارزیابی نقش اعتبارات خرد در توانمندسازی خانوارها»؛ ماهنامه آوای قم، ش 358، 1392.
  3. باقرپور، مهسا و دیگران؛ «بررسی کارایی آزمون من-کندال در شناسایی روند سری­های دارای خودهمبستگی»؛نشریه علوم و مهندسی آبخیزداری ایران، س11، ش36، 1396.
  4. باورصاد، بلقیس و دیگران؛ «بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر عملکرد بانک­های مهر اقتصاد استان خوزستان از نگاه کارکنان»؛ فصلنامۀ توسعۀ اجتماعی، س11، ش3، 1396.
  5. توکلی، عبدالله و دیگران؛ «اعتماد رکن اصلی سرمایه اجتماعی: طراحی الگویی مبتنی بر تعالیم اسلامی»؛ مدیریت سرمایه اجتماعی، س3، ش4، 1395.
  6. حسن­زاده، علی و دیگران؛ «بررسی آثار اعتبارات خرد در کاهش فقر و نابرابری‌های درآمدی»؛ فصلنامه اقتصاد اسلامی، س6، 1385.
  7. دادگر، یدالله و دیگران؛ سرمایه اجتماعی، اسلام و توسعه اقتصادی؛ تهران: نشر مؤسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه­ریزی، 1394.
  8. دلیری، حسن و محسن رنانی؛ «سرمایه اجتماعی چگونه وارد تابع تولید می­شود»؛ اقتصاد تطبیقی، س1، ش1، 1389.
  9. رجایی، سید محمدکاظم؛ درآمدی بر شاخص­های اقتصادی الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت؛ قم: انتشارات مؤسسه امام خمینی ، 1394.

10. زنگنه، گلنوش؛ «تأثیر تسهیلات خرد بانکی بر کاهش فقر و نابرابری درآمدی در استان‌های کشور»؛ پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشکده امور اقتصادی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرکزی، 1393.

11. سبحانی، حسن و محمد امیرعلی؛ «پژوهشی در استخراج معیارهای حق و عدل در بانکداری بدون ربا»؛ فصلنامه اقتصاد اسلامی، س14، ش55، 1393.

12. سبزی­پرور، علی­اکبر؛ «تحلیل روند تبخیر و تعرق مرجع با استفاده از آزمون من-کندال و اسپیرمن در مناطق خشک ایران»؛ نشریه آب و خاک، ج25، ش4، 1390.

13. طیبی، سید کمیل و دیگران؛ «تأثیر تسهیلات بانکی بر اشتغال­زایی بخش‌های اقتصادی ایران»؛ نشریه پول و اقتصاد، س2، ش4، 1389.

14. عیوض‌لو، حسین و مجید کریمی­ریزی؛ «شناسایی و اندازه­گیری شاخص عدالت و کارایی در نظام بانکی؛ دو فصلنامه مطالعات اقتصاد اسلامی، س8، ش 15، 1394.

15. قره­باغیان، مرتضی؛ اقتصاد رشد و توسعه؛ ج۲، تهران: نشر نی، 1373.

16. کریمی، زهرا و دیگران؛ «بررسی نقش انسجام اجتماعی در توسعۀ اقتصادی»؛ فصلنامۀ برنامه و بودجه، س16، ش4، 1390.

17. کلینی، محمدبن‌یعقوب؛الفروع من الکافی؛ ج1، تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1367.

18. کوهکن، علیرضا؛ «مؤلفه­های سرمایۀ اجتماعی اسلامی»؛ راهبرد یاس، ش17، 1388.

19. محقق­نیا، محمدجواد؛ درآمدی بر شاخص­های بانکداری اسلامی؛ قم: انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی;، 1394.

20. محقق­نیا، محمدجواد؛ «سخنرانی در افتتاحیة همایش بانکداری اسلامی در مشهد»؛ شاخص­های ارزیابی بانکداری اسلامی: مجموعه مقالات همایش بانکداری اسلامی بانک رفاه،تهران: عترت نو، 1391.

21. محمدزاده، یوسف؛ «ارزیابی اهداف و عملکرد بانکداری اسلامی در ایران و سایر کشورهای اسلامی»؛ فصلنامۀ اقتصاد و بانکداری اسلامی، ش17، 1395.

22. مکیان، سیدنظام‌الدین و رضا محبی؛ «اطلاعات نامتقارن و وام بانکی: مطالعۀ موردی سیستم بانکی ایران»؛ سیاست­گذاری اقتصادی، س5، ش10، 1392.

23. موسویان، سیدعباس؛ شاخص­های ارزیابی بانکداری اسلامی(مطالعة موردی سیاست­های کلی برنامة پنجم توسعه و تحقق آن)؛ قم: نشر زمزم هدایت، 1392.

24. موسویان، سیدعباس و حسین میسمی؛ بانکداری اسلامی (۱):مبانی نظری- تجارب عملی؛ ویراست پنجم، تهران: انتشارات پژوهشکدۀ پولی و بانکی، 1395.

25. میرعباسی، رسول و یعقوب دین­پژوه؛ «تحلیل روند تغییرات بارش­های شمال غرب ایران در نیم‌قرن گذشته»؛ علوم و مهندسی آبیاری، ش4، 1391.

26. میسمی، حسین و وهاب قلیچ؛ «آسیب­شناسی اجرای بانکداری اسلامی در کشور: دلالت­هایی برای تحول در نظام بانکی»؛ مجلۀ تازه‌های اقتصاد، ش132، 1390.

27. نصراللهی، زهرا و علی شفیعی؛ «اثر صداقت در بازارهای مالی بر تغییرهای اقتصادی»؛ مجلۀ اقتصاد اسلامی، س16، ش61، 1395.

28. نظرپور، محمدنقی و مصطفی منتظری مقدم؛ «سرمایۀ اجتماعی و توسعۀ اقتصادی»؛ مجلۀ اقتصاد اسلامی، س10، ش37، 1389.

29. وایسر، هانس؛ مدیریت مالی اسلامی: اصول و کارکردها؛ ترجمه مهدی صادقی شاهدانی و حسین محسنی، چ1، تهران: نشر دانشگاه امام صادق7، 1390.

  1. Antonio, M.S., Sanrego, Y.D., Taufiq, M.; “An Analysis of Islamic Banking Performance: Maqashid Index Implementation in Indonesia and Jordania”; Journal of Islamic Finance, Vol. 1, No. 1, 2012.
  2. Chen, H., Guo, S, Xu, C.Y., and Singh, V.P.; “Historical temporal trends of hydro-climatic variables and runoff response to climate variability and their relevance in water resource management in the Hanjiang basin”; Journal of Hydrology, 344, 2007.
  3. Coleman, J. S. & Coleman, J. S.; Foundations of social theory; Cambridge: Harvard University Press, 1994.
  4. Daniel W.W.; Applied Nonparametric Statistics; Boston, USA, 1978.
  5. Farook, S.; A standards of corporate social responsibility for Islamic financial institutions: A preliminary study; in M. Obaidullah and H. Abdul Latif (eds.), Islamic Finance for Micro and Medium Enterprises. Islamic Research & Training Institute, Islamic Development Bank and Centre for Islamic Banking, Finance and Management, Universiti Brunei Darussalam, 2008.
  6. Hamed, K.H., & Rao, A.R.; “A modified Mann–Kendall trend test for autocorrelated data”; Journal of Hydrol, 204, 1998.
  7. Hartono, S., & Sobari, A.; “Sharia MAQASHID Index as a measuring performance of Islamic banking: a more holistic approach”; Corporate Ownership & Control, Vol. 14, Issue 2, 2017.
  8. Karatepe, O. M.; “Customer complaints and organizational responses: The effects of complaints’ perceptions of justice on satisfaction and loyalty”; International Journal of Hospitality Management, Vol. 25, No. 1, 2006.
  9. Kendall, M.G.; Rank Correlation Methods; 2nd Ed., New York: Hafner, 1970.
  10. Khoi, D. N., & Trang, H. T.; “Analysis of Changes in Precipitation and Extremes Events in Ho Chi Minh City, Vietnam”; Procedia Engineering, 142, 2016.
  11. Kumar, S., Merwade, V., Kam, J., Thurner, K.; “Streamflow trends in Indiana: Effects of long term persistence, precipitation and subsurface drains”; Journal of Hydrology, 374, 2009.
  12. Mann, H.B.; “Non-parametric tests against trend”; Econometrica, 13, 1945.
  13. Munford, L. A.; “The impact of congestion charging on social capital”; Transportation Research, Part A, 97, 2017.
  14. Novotny E.V., & Stefan H.G.; “Stream flow in Minnesota: Indicator of climate change”; Journal of Hydrol, 334, 2007.
  15. Partal, T., & Kahya, P.; “Trend analysis in Turkish precipitation data”; Hydrol. Process, Vol. 20, No. 9, 2006.
  16. Salmi, T., Maatta, A., Anttila, P., Ruoho-Airola, T. & Amnell, T.; Detecting trends of annual values of atmospheric pollutants by the Mann-Kendall test and Sen’s slope estimates; Helsinki, Finland: Publications on Air Quality, Vol. 31, 2002.
  17. Sen, P.K.; “Estimates of the regression coefficients based on Kendall’s Tau”; Journal of the American Statistical Association, 63, 1968.
  18. Tax, S. S., Brown, S. W., Chandrashekaran, M.; “Customer evaluations of service complaint experiences: implication for relationship marketing”; Journal of Marketing, Vol. 62, No. 2, 1998.
  19. Woolcock, M.; “Social capital and economic development: toward a theoretical synthesis and policy framework”; Theory and society, Vol. 27, No. 2, 1998.
  20. Yue, S., Pilon, P., Phinney, B., Cavadias, G.; “The influence of autocorrelation on the ability to detect trend in hydrological series”; Hydrological Processes, Vol. 16, No. 9, 2002a.
  21. Yue S., Pilon P., and Cavadias G.; “Power of the Mann-Kendall and Spearman’s tests for detecting monotonic trends in hydrological series”; Journal of hydrol, 259, 2002b.

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار