معامله کالا به نرخ روز در خرده‌فروشی‌ها؛ بررسی اخلاقی و فقهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشجوی دکتری دانشگاه معارف اسلامی قم، گروه معارف اسلامی، واحد تهران شرق، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

در این مقاله بعد از طرح یک مسأله از شاخه اخلاق کاربردی تجارت و اشاره به پیشینه عام آن، ادعا شده که لزومی ندارد خرده‌فروشان کالا را به قیمت خرید محاسبه کنند، بلکه آنها حق دارند و حتی گاهی واجب است دارایی خود را به نرخ روز به فروش برسانند. در بیان ادله موافق، ابتدا با تعریف دارایی و ملاک ارزش اقتصادی سعی شده تا اثبات شود که اگر خرده‌فروش دارایی‌اش را به قیمت سابق محاسبه کند، متضرر می-گردد. در مرحله بعد به سه اصل وجوب حفظ مال، لاضرر و قاعده طلایی استدلال شده تا اثبات شود که کاسب از نظر اخلاقی حق دارد کالا را به قیمت روز بفروشد، حتی ادعا شده بنا بر حکم قاعده طلایی و استفاده از حق سرمایه‌گذاری فرد می‌تواند تحت شرایطی بدون فرض ضرر، از فروش کالا به نرخ روز سود اضافی کسب کند. در تبیین استدلال‌های مخالف فرض گران‌فروشی و غبن در این نوع محاسبه قیمت مردود اعلام می‌شود. البته با تمسک به اصل ایثار در اخلاق اسلامی بیان شده که خوب است در صورت‌های خاص خرده‌فروش جنسش را به قیمت سابق بفروشد اما الزامی ندارد و بلکه گاهی منع می‌شود. دو نقد دیگر از مخالفین با تمسک به اصل زهد و انصاف بیان و پاسخ داده می‌شود. این مسأله از حیث اخلاقی بررسی شده و ارتباطی به جنبه حقوقی آن ندارد. روش پژوهش غیر از استدلال‌های عقلانی، تمسک به دلایل نقلی اسلامی را نیز شامل می‌گردد. گاهی از احکام فقهی موافق اخلاق، به عنوان شاهد استفاده می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Selling at the Market Price in Retailers: Ethical and Islamic Jurisprudential Study

نویسنده [English]

  • Ali Asghar Mohammadzadeh
Student of University of Islamic Sciences, Qom
چکیده [English]

Abstract
In this paper, after explaining a problem of the business ethics and referring to its general history, it is claimed that retailers do not have to sell goods according to the price of the time of buying, but they have the right to sell their goods at the price market. After the definition, of the property and the economic value, three principles have been used to proof of the claim: 1. necessity of preservation of property, 2. la zarar (لاضرر), and 3. Golden Rule. Finally, in explaining the opposition's arguments like self-sacrifice in Islamic ethics, have been concluded that it is good to sell according to a former price, but it does not obligatory. Two other arguments of the opposition are the principles of asceticism (zohd) and justice. The method of study except rational reasoning is use of the Islamic traditions. We argue from Islamic jurisprudence theories some times.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Business Ethics
  • Market Price
  • The Necessity of Preservation of Property
  • la zarar (لاضرر)
  • Golden Rule