بررسی فقهی کسب سود بدون قبول ریسک سرمایه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

2 دبیر گروه علمی فقه اقتصادی مرکز جامع علوم اسلامی

3 دانش‌پژوه سطح چهار فقه اقتصادی

چکیده

کسب سود در اسلام، امری مورد قبول و برای رفع نیازهای ضروری و متعارف به آن توصیه شده است؛ اما در ارتباط با کسب سود با یک پرسش مهمی مواجهیم: آیا کسب سود از سرمایه ـ اعم از نقدی و غیرنقدی ـ بدون قبول ریسک سرمایه جایز است؟ پاسخ این پرسش با روش تحلیلی ـ توصیفی و با استناد به ادله و مدارک فقهی در ابواب مختلف فقه از قبیل حرمت اجاره زمین به اکثر برخلاف مزارعه زمین، حرمت طلب ربح در عقد قرض، عدم جواز کسب سود در مضاربه به شرط تضمین سرمایه و ... روشن می‌شود که کسب سود بدون قبول ریسک سرمایه جایز نیست؛ بنابراین این مطلب به عنوان یک قاعده مهم فقهی تحت عنوان «قاعده ربح» باید مورد توجه قرار گیرد و در نظام اقتصادی اسلام آثار مهمی را به دنبال خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Jurisprudential examination of earning profit without accepting capital risk

نویسندگان [English]

  • ahmad ali yosefi 1
  • komeil ghanbavzadeh 2
  • Alireza Kolahdoozan 3
1
2 m
3 Scholar of the fourth level of economic jurisprudence
چکیده [English]

Earning profit in Islam is accepted and recommended to meet the necessary and conventional needs. But we are faced with an important question in relation to earning profit: Is it permissible to earn profit from capital - both cash and non-cash - without accepting capital risk? The answer to this question is by analytical and descriptive method and by referring to jurisprudential evidences and evidences in different chapters of jurisprudence, such as the sanctity of renting land to the majority as opposed to farming the land, the sanctity of seeking profit in a loan contract, the inadmissibility of earning profit in Mudarabah under the condition of capital guarantee and etc., it becomes clear that it is not permissible to earn profit without accepting capital risk. Therefore, this article should be taken into consideration as an important jurisprudential rule under the title "Rule of interest" and it will have important effects in the economic system of Islam.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Profit
  • Profit rule
  • Risk
  • Capital

مراجع

  1. * قرآن کریم.

    1. ابن‌بابویه، محمدبن‌علی؛ من لا یحضره الفقیه‏؛ چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏، 1413ق‏.
    2. ابن‌شعبه حرانى، حسن‌بن‌على؛ تحف العقول؛ چ2، قم: جامعه مدرسین، 1404ق.
    3. انصاری، مرتضى؛ کتاب المکاسب؛ چ1، قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى، 1415ق.
    4. بحرانى، یوسف‌بن‌احمد؛ الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة؛ چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1405ق.
    5. جمعى از مؤلفان؛ مجلة فقه أهل البیت : (بالعربیة)؛ چ1، قم: مؤسسه دائرة‌المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل‌بیت :، ]بی‌تا[.
    6. حر عاملى، محمدبن‌حسن؛ وسائل الشیعة؛ چ1، قم: مؤسسه آل‌البیت :، 1409ق.
    7. حکیمى، محمدرضا و محمد و علی حکیمى؛ الحیاة؛ ترجمه احمد آرام؛ چ1، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1380.
    8. حلّى، حسن‌بن‌یوسف؛ تذکرة الفقهاء؛ چ1، قم: مؤسسه آل‌البیت :، 1414ق.
    9. خوئى، سیدابوالقاسم؛ موسوعة الإمام الخوئی؛ چ1، قم: مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی، 1418ق.
    10. ــــــــ؛ مصباح الفقاهة؛ ]بی‌نا[: ]بی‌تا[.
    11. شریف الرضی، محمدبن‌حسین؛ نهج البلاغة؛ چ1، قم: هجرت، 1414ق.
    12. طوسی، محمدبن‌الحسن؛ تهذیب الأحکام؛ تحقیق خرسان؛ چ4، تهران: دار الکتب الاسلامیة، 1407ق.
    13. عاملى، زین‌الدین‌بن‌على؛ مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام؛ چ1، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة، 1413ق.
    14. عاملى، سیدجواد؛ مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة؛ چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1419ق.
    15. کلینى، محمدبن‌یعقوب؛ الکافی؛ چ4، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1407ق.
    16. ــــــــ؛ گزیده کافى؛ ترجمه محمدباقر بهبودی؛ چ1، تهران: مرکز انتشارات علمی فرهنگی، 1363.
    17. مجلسى، محمدتقى؛ روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه؛ چ2، قم: مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانبور، 1406ق.
    18. نجفى، محمدحسن؛ جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام؛ چ7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1404ق.
    19. هاشمی شاهرودی، سیدمحمود؛ «قاعدة بطلان ربح ما لم یضمن»؛ نشریه منهاج، ش6، 1418ق.
اقتصاد اسلامی
دوره 22، شماره 87 - شماره پیاپی 87
پاییز 1401
آذر 1401
صفحه 5-21

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار