رفتارشناسی انسان فطرت‌گرا در گستره توزیع از دیدگاه قرآن‌کریم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی

چکیده

فطرت همان آفرینش اولیه انسان می‌باشد که تغییرناپذیر است؛ بنابراین در بحث فطرت، انسان واقعی مد نظر است. یکی از زمینه‌هایی که می‌تواند فطرت را تبیین کند، بُعدهای وجودی انسان است. از دیدگاه قرآن کریم انسان بُعدهای سه‌گانه (مادی، معنوی و اخروی) دارد. از سوی دیگر از مهم‌ترین امور فطری انسان، لذت‌گرایی و مطلق‌گرایی است. از آنجا که لذت‌های انسان از بُعدهای وجودی انسان ناشی است، می‌توان گفت که انسان فطرت‌گرا انسانی است که به‌دنبال تحقق تمام بُعدهای سه‌گانه وجودی خودش است. انسان فطرت‌گرا در مقاله پیش‌ رو در برابر انسان مادی‌گرا است.
در مقاله پیش ‌رو کوشیده شده است که با تکیه بر فراگرد انگیزشی رفتار اقتصادی انسان فطرت‌گرا در گستره توزیع مورد بررسی قرار گیرد. از سوی دیگر مطابق منطقی که در مقاله مطرح شده، گستره توزیع به پنج مرحله تقسیم و به‌طور جداگانه بررسی شده است.
پرسش اصلی مقاله این است که چگونه می‌توان با تکیه بر فراگرد انگیزشی معرفی شده و گزاره‌های قرآنی که درباره توزیع آمده است، رفتار انسان فطرت‌گرا را تحلیل نظری کرد؟
 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Distribution-Behaviorology of Constitutionalist Man in the Viewpoint of Quran

نویسنده [English]

  • Ali Asghar Hadavinia
چکیده [English]

Human's constitution is his original unchangeable creation. Thus, in the discussion of human's constitution, the real human being is considered. One of the grounds that can explicate human's constitution is his existential dimensions. In the viewpoint of Quran, human beings have three dimensions (material, spiritual, and other-worldly). On the other hand, one of the most important constitutional aspects of human beings is hedonism and absolutism. Since human's pleasures originate from his existential dimensions, it could be said that the constitutionalist man is someone who tries to realize all his three existential dimensions.
In this article, a motivational process is introduced, on the basis of which one can analyze all human's behavior, and it has been tried to examine the economic behavior of the constitutionalist man in the domain of distribution. So, it could be said that the main question here is that how one can theoretically analyze the constitutionalist man's behavior in accordance with the introduced motivational process and the Quranic statements regarding distribution.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Behaviorology
  • Motivational Process
  • distribution
  • Constitutionalist Man
  1. ابراهیمى، محمدحسین؛ ربا و قرض در اسلام؛ قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، 1372.
  2. ابن‌منظور، محمدبن‌مکرم؛ لسان العرب؛ چ3، بیروت: دار صادر، 1414ق.
  3. تسخیری، محمدعلی؛ درس‌هایی از اقتصاد اسلامی؛ ترجمه مسلم صاحبی و محسنی‌عابدی: تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، 1368.
  4. حرّ عاملی، محمدحسن؛ وسائل الشیعة؛ تحقیق مؤسسة آل‌البیت: لإحیاء التراث؛ چ2، قم: مؤسسة آل‌البیت: لإحیاء التراث بقم المشرفة، 1414ق.
  5. حسینی‌خامنه‌ای، سیدعلی؛ ‌اجوبة ‌الاستفتاءات؛ تهران: انتشارات بین‌المللی الهدی، 1381.
  6. دفتر همکاری حوزه و دانشگاه؛ درآمدی بر اقتصاد اسلامی؛ [بی‌جا]: سلمان فارسی، 1363.
  7. ــــــــــ؛ مبانی اقتصاد اسلامی؛ تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها، 1377.
  8. شیخ صدوق، علی‌بن‌بابویه؛ علل الشرایع؛ نجف: مکتبة الحیدریة، 1385ق.
  9. ــــــــــ؛ من لا یحضره الفقیه؛ قم: مؤسسه نشر اسلامی، 1413ق.
  10. صدر، سیدمحمدباقر؛ اقتصادنا؛ قم: مکتب الاعلام الاسلامی مرکز النشر، 1375.
  11. طباطبایى، سیدمحمدحسین؛ المیزان فى تفسیر القرآن؛ چ5، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزة علمیة قم، 1417ق.
  12. طبرسى، فضل‌بن‌حسن؛ شرح رسالة الحقوق؛ چ2، قم: اسماعیلیان، 1406ق.
  13. طوسى، ابوجعفر محمدبن‌حسن؛ التبیان فی تفسیر القرآن؛ قم: مکتب الاعلام الاسلامی، 1409ق.
  14. ــــــــــ؛ نهایه؛ چ2، بیروت: دارالاندلس، 1417ق.
  15. طیب، سیدعبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن؛ چ2، تهران: انتشارات اسلام، 1378.
  16. عروسى‌هویزى، عبدعلى‌بن‌جمعه؛ چ3، تفسیر نور الثقلین؛ قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1415ق.
  17. فضل‌الله، سیدمحمدحسین؛‌ من وحی القرآن؛ چ2، بیروت‌: دار الملاک للطباعة و النشر، 1419ق.
  18. قبانچى، حسین؛
  19. قرائتى‌کاشانى، محسن؛ تفسیر نور (قرائتى)؛ چ11، تهران: مرکز فرهنگى درس‌هایى از قرآن، 1383.
  20. قرشى، سیدعلى‌اکبر؛ تفسیر احسن الحدیث؛ چ3، تهران: بنیاد بعثت، 1377.
  21. قمى، مشهدى محمدبن‌محمدرضا؛ کنز الدقائق و بحر الغرائب؛‌ تهران: مؤسسة الطبع و النشر وزارة إرشاد، 1366.‌
  22. کرمی، محمدمهدی؛ مبانی فقهی اقتصاد اسلامی؛ قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1380.
  23. گنابادى، سلطان محمد؛ تفسیر بیان السعادة فى مقامات العبادة؛ چ2، بیروت: مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، 1408ق.
  24. لاهیجى، محمدبن‌على شریف؛ تفسیر شریف لاهیجى؛ تهران: دفتر نشر داد، 1373.
  25. مدرسى، سیدمحمدتقى؛‌ من هدى القرآن؛ تهران: دار محبی الحسین، 1419ق.‌
  26. مصطفوی، حسن؛ التحقیق فی کلمات القرآن الکریم؛ تهران: مرکز نشر آثار علامه مصطفوی، ۱۳۸۵.
  27. مکارم‌شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه؛ تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1374.
  28. موسوی‌خمینی، سیدروح‌الله؛ تحریر الوسیله؛ ترجمه علی اسلامی؛ چ11، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1374.
  29. میبدى، ابوالفضل؛‌ کشف الأسرار و عدة الأبرار؛ تهران: انتشارات امیر کبیر، 1363.
  30. میرمعزی، سیدحسین، نظام اقتصادی اسلام (مبانی مکتبی)؛ تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر، 1380.
  31. هادوی، مهدی؛ مکتب و نظام اقتصادی اسلام؛ قم: موسسه فرهنگی خانه خرد، 1378.
  32. هادوی‌نیا، علی‌اصغر؛ «رفتارشناسی اقتصادی انسان مادی‌گرا از دیدگاه قرآن کریم»؛ فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، س11، ش42، 1391.
  33. ــــــــــ؛ «علم و دین در پرتو تفسیر موضوعی علمی (کاربرد آن در اقتصاد اسلامی»؛ فصلنامه اندیشه‌ دینی دانشگاه شیراز، 1386.
  34. ــــــــــ؛ انسان اقتصادی از دیدگاه اسلام؛ تهران: پژوهشگاه فرهنگ و
    اندیشه اسلامی، 1382.
  35. ــــــــــ؛ فلسفه اقتصاد در پرتو جهان‌بینی قرآن کریم؛ تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1387.