درباره ملاک اسلامیت علم اقتصاد، دو رویکرد اساسی وجود دارد. رویکرد نخست، بر آن است که اقتصاد اسلامی معرفتی است که تمام هویت دانشی خود را از منابع معتبر شناخت از نظر اسلام کسب می‌کند. رویکرد دوم بر آن است که اسلام به عنوان یک نظامی از ارزش‌ها، باورها، هنجارها، آداب، سنن و انباشت تجربه زیست مسلمانی با ساختن بوم، فرهنگ و جامعه اسلامی، ماهیت موضوع و پژوهشگر را در قلمرو پژوهش‌های اقتصادی به واقعیتی مصنوع و برساخته خود تبدیل می‌کند؛ در نتیجه، دانشِ محصول توصیف و تبیین واقعیت‌های اقتصادی چنین جامعه‌ای، اسلامی خواهد بود. مقاله پیش رو ظرفیت‌ها و محدودیتهای رویکرد دوم را که شهید صدر; نیز در همین چارچوب علم اقتصاد اسلامی را تحقق‌پذیر می‌داند نشان خواهد داد. مقاله پیش رو ابتدا اثر فرهنگ بر علم اقتصاد را در چارچوب نظری مکتب اقتصادی نئوکلاسیک و نهادگرایی نشان می‌دهد. برای رسیدن به این منظور می‌کوشد تا از دو دید اساسی آفرینش فاعل شناسایی یا نظریه‌پرداز اقتصادی و نیز موضوع شناسایی یعنی انسان و جامعه، اثر تفاوت‌های فرهنگی را بر کلیت دانش اقتصاد نشان دهد. یک دیدگاه بر آن است که تفاوت‌های فاعل و موضوع شناخت اقتصادی در قلمرو جامعه و فرهنگ اسلامی با فرهنگ و جامعه ملحوظ در دانش اقتصاد متعارف به حدی است که باید در جامعه اسلامی دانشی متفاوت پدید آید. مقاله پیش رو مبانی، دلایل و نتیجه‌های این رویکرد را بررسی و نقد می‌کند.
Fundamentals, Capacities, and limitations of Islamic Economics as Domestic Science
نویسندگان [English]
Atollah Rafiei-Atani
چکیده [English]
There are two fundamental approach towards the the criterion of Economics as to be Islamic. The first approach considers that Islamic Economics is a knowledge that acquires all its scientific identity from "authentic sources of recognition from Islamic viewpoint". The second approach considers that Islam converts the quiddity of subject matter and the researcher in the field of Economics researches into an artificial reality and self-made, as a system of values, beliefs, norms, customs, traditions, and a collection of Islamic experience of life, with constructing an environment, culture, and Islamic society. This article is to identify the second approach, which Muhammad Baqir al-Sadr considers the "Islamic Economics" as to be realizable in the same framework as well. The article addresses the influence of culture on economics in the theoretical framework of the neoclassic economic school and Institutionalism. For this purpose, the article to refer to the influence of cultural diversity on the totality of economics, from two main viewpoint of the creation of the subject or the economical theoretician and the object that is human being and the society. One standpoint holds that the differences between subject and object of economical knowledge in the scope of society and Islamic culture and the scope of the society of the current economics is in such an extent that it is necessary to establish a new knowledge in Islamic society. This article investigates and criticizes the fundamentals, reasons, and results of this approach.
ابتدای صفحه