بررسی اقتصادی حساسیت خانوارهای ایرانی به مخارج مذهبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 اقتصاد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه مفید، قم، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد اقتصادتوسعه/ دانشگاه علامه طباطبائی

چکیده

رفتار اقتصادی جامعه از دیدگاه اسلام می­تواند نمادی از میزان نهادینه‏شدن پایه­های دین در فکر و اندیشه مردم باشد. مطالعه روند تغییرات رفتارهای اقتصادی نیز جهت بررسی تأثیر سیاست­ها بر دین­مداری مردم کمک می­کند. بدین منظور بررسی شاخص­های اقتصادی جامعه از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. یکی از شاخص‌های مهم اقتصادی جهت تقسیم‏بندی کالاها و خـدمات، مـحاسبه کشش درآمدی (هزینه­ای)‌ می‌باشد. بر اساس آموزه­های اسلام انتظار می­رود مخارج واجب و مستحب نوع­دوستانه، دارای کشش درآمدی کمتر از یک و از ضروریات زندگی مسلمانان باشد و سایر مخارج مذهبی در شمار اقلام لوکس قرار گیرند. در این مقاله در یک بررسی تجربی، کشش درآمدی مخارج مذهبی خانوارهای شهری و روستایی مربوط به دوره زمانی 1393-1383 با استفاده از روش­ رگرسیون­های به ظاهر نامرتبط (Seemingly Unrelated Regression) (SUR) تخمین زده شد و مشاهده گردید، مخارج سفرهای مذهبی و مخارج مستحب برگزاری مراسم جمعی شهری و روستایی و مخارج مذهبی شخصی روستایی مطابق با انتظارات کالایی لوکس به شمار می­آیند و بر خلاف انتظار مخارج مستحب نوع­دوستانه روستایی نیز در شمار کالاهای لوکس قرار گرفت. همچنین با توجه به معنادارنبودن ضرایب مربوط به متغیر مستقل درآمد در مورد سایر هزینه­های مذهبی، امکان محاسبه کشش درآمدی (هزینه­ای) آنها وجود نداشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Economic Analysis on Sensitivity of Iranian Households to Religious Expenditures

نویسندگان [English]

  • Seyed Mohsen Sajjadi 1
  • Fahimeh Hemayati 2
1 Economics, Instructor, Faculty Member, Mofid University, Qom, Iran
2 Economics, MA Student, Allame Tabatabaei University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The economic behavior of the society from the point of view of Islam can be a symbol of the institutionalization of the foundations of religion in people's thinking and thought. The study of the trend of economic behavior changes also helps to study the impact of policies on people's religiosity. For this purpose, the economic indicators of the society are important.
One of the most important economic indicators for the classification of goods and services is the calculation of income elasticity.  According to the teachings of Islam, it is expected that the elasticity of the obligatory and recommended expenditures of kindnessbe less than one and the necessities of the life of Muslims, and other religious expenditures are among the luxury items. In this paper, in an empirical study, the income elasticity of the religious expenditures of urban and rural households related to the period of 1393-1338 was estimated using the seemingly unrelated regression method (SUR) and it was estimated that expenditures Religious trips and expenditures are for the purpose of organizing urban and rural communal and rural personal expenses, in line with the expectations of luxury goods. Moreover, in spite of the expectation of the costly nature of rural villages, it was ranked among luxury goods. In addition, due to the lack of significance of the coefficients related to the independent variable of income in relation to other religious expenditures, there was no possibility of calculating their income growth (cost).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic economy
  • religouse expenditure
  • income elasticity
  • seemingly unrelated regression method (SUR)
  1. قرآن کریم با ترجمه استاد خرمشاهی.

    1. باقری تودشکی، مجتبی؛ «الگوی مصرف بر مبنای ارزش‏های اسلامی»، فصلنامه‌ عـلمی پژوهـشی اقتصاد اسلامی؛ ش34، 1388.
    2. حسینی، سیدرضا؛ «الگوی مطلوب مصرف در چارچوب الگوی تخصیص درآمد اسلامی»، فصلنامه‌ عـلمی پژوهـشی اقتصاد اسلامی؛ ش34، 1388.
    3. عزتی، مرتضی؛ «اثر ایمان مذهبی بر‌ رفتار‌ مصرف‌کننده»، فصلنامه‌ عـلمی پژوهـشی اقتصاد اسلامی؛ ش11، 1382.
    4. _____؛ «تخمین تابع مخارج مذهبی (مخارج‌ در‌ راه خدا) مسلمانان»، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی؛ س5، ش18، 1384.
    5. عیوضلو، حسین؛ عدالت و کارایی در تطبیق با نـظام اقـتصادی اسـلام؛ تهران: دانشگاه امام صادق7، 1384.
    6. فلاحی، محمدعلی؛ «بررسی عوامل مؤثر بر مخارج مذهبی خانوارهای شهری در استان‏های ایران»، فصلنامه علمی پژوهـشی اقـتصاد اسلامی؛ ش39، پاییز 1389.
    7. کیاءالحسینی، سیدضیاء‏الدین؛ «برآورد تابع هزینه‌های مذهبی متوسط یک خـانوار شهری در ایـران»، مجله‌ علمی‌ پژوهشی‌ مفید؛ ش9، 1379.
    8. _____؛ «عوامل مؤثر بر هزینه‌های مذهبی دهک‌های درآمدی‌ خانوارهای‌ شهری ایران»، فصلنامه علمی پژوهـشی اقـتصاد اسلامی؛ ش35، پاییز 1388.
    9. مرکز آمار ایران، طرح آمارگیری هزینه و درامد خانوارهای شهری و روستایی (۱۳۹۳-۱۳۸۳).
    10. _____؛ گزارش شاخص قیمت­ کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای شهری کشور.
    11. _____؛ گزارش شاخص قیمت­ کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای روستایی کشور.
    12. _____؛ سری‏های زمانی، نتایج طرح آمارگیری از ویژگی‌های اشتغال و بیکاری (1383-1376) و طرح آمارگیری نیروی کار (1394- 1384).
    13. میرمعزی، سید حـسین؛ «الگوی مصرف کلان در جامعه اسلامی»، فصلنامه علمی‌ پژوهشی اقتصاد‌ اسلامی؛ زمستان 1384(الف).
    14. _____؛ «مبانی خـرد الگوی مصرف کلان اسلامی»، فصلنامه علمی‌ پژوهشی اقتصاد‌ اسلامی؛ ش20، 1384(ب).
    15. نوفرستی، محمد؛ ریشه واحد و همجمعی در اقتصادسنجی؛ تهران: مؤسسه خدمات فرهنگی رسا، 1395.
    16. الحرّ العاملی، محمد بن ­الحسن؛ وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه؛ ج15، قم: نشرمؤسسه آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث، 1416ق.
    17. شیخ صدوق، محمد بن علی بن بابویه؛ ثواب الاعمال و عقاب الاعمال؛ قم: نشر طلیعه نور، 1431ق.
    18. طبرسی، حسن ­بن ­فضل؛ مکارم الاخلاق؛ قم: نشرشریف رضی، 1370.
    19. Bulbulia, J; “Religious Costs as Adaptations that Signal Altruistic Intention”, EVolution and Cognition; Vol.10, No.1, 2004.
    20. Kahf, Monzer; “A Contribution to the Theory of Consumer Behaviour in an Islamic Society”, Studies in Islamic Economics; Ed. Khurshid Ahmad, Islamic Foundation, Leciestr, u,k., 1981, pp.19-36.
    21. Minkler, Lanse & Metin Cosgel; Religious Identity and Consumption; Working Paper, University of Connecticut, Department of Economics, 2004.
    22. Reinikka Ritva, Jakob Svensson; “Working for God? Evaluating Service Delivery of Religious Not-for-Profit Health Care Providers in Uganda"; World Bank Policy Research Working Paper; No.3058, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=636420, May 2003.
    23. Thornton, J.P., Helms, S.; Afterlife Incentives in Charitable Giving; Applied Economics, 2010.