تأثیر ساعت کار انعطاف‌پذیر زنان بر ایفای مسئولیت‌های خانوادگی با رویکرد اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو دکتری اقتصاد اسلامی دانشگاه سراسری تبریز

2 استاد گروه اقتصاد دانشگاه سراسری تبریز

3 استادیار گروه اقتصاد دانشگاه سراسری تبریز

4 دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه سراسری تبریز

چکیده

خانواده در اسلام از جایگاه بسیار رفیعی برخوردار است. دین اسلام از یک‌سو نقش زنان را در ایفای مسئولیت‌های همسرداری، مادری و رسیدگی به امور منزل در خانواده مورد تأکید قرار می­دهد و از سوی دیگر اشتغال زنان را در چارچوب ارزش­های اسلامی بسیار محترم می­شمارد. در این راستا مطالعه حاضر به بررسی تأثیر ساعت کار انعطاف‌پذیر زنان بر ایفای مسئولیت­های خانوادگی آنان با رویکرد اسلامی می­پردازد.
 درانجام اینپژوهش 260 نفراز زنان کارمند متأهل مراکز آموزش عالی شهر تبریز با روش نمونه­گیری احتمالی طبقه‌بندی‌شده به تفکیک دانشگاه­ها و مؤسسات آموزش عالی انتخاب شدند و پرسشنامه­ها در زمستان 1396 و بهار 1397 به‌صورت تصادفی میان آنان توزیع گردید. تحلیلنتایجبا استفاده ازضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی ساده و چندگانهنشان داد که انعطاف­پذیری ساعت کار زنان بر میزان ایفای مسئولیت‌های خانوادگی آنان تأثیر مثبت دارد؛ همچنین نتایج آزمون فریدمن مؤیّد آن است که زنان در صورت کاهش ساعت کاری ناشی از به‌کارگیری انعطاف­پذیری ساعت کار، بیشترین زمان آزادشده خود را صرف ایفای مسئولیت­های خانوادگی خود خواهند کرد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Investigating the impact of women’s flexible hours on their family responsibilities with an Islamic approach

نویسندگان [English]

  • Elmira Ashkan 1
  • Mohammad Ali Motafakker Azad 2
  • Mohammad Reza Salmani Bishak 3
  • Reza Ranj Pour 4
  • Parviz Mohamadzadeh 4
1 Phd student in Economics University of Tabriz
2 Professor, Economics Department, University of Tabriz
3 Assistant Professor, , Economics Department, University of Tabriz
4 Associate Professor, , Economics Department, University of Tabriz
چکیده [English]

In Islam the family has a very high rank. On the one hand, Islamic religion emphasizes the role of women in marital, motherhood and home affairs responsibilities, and Women's employment is highly respected within the framework of Islamic values. In this regard, the present study examines the impact of flexible women’s hours of work on their family responsibilities with an Islamic approach. In this research, 260 married women employees of higher education centers located in Tabriz were selected using a probabilistic sampling method sorted from universities and higher education institutions and questionnaires were randomly distributed among them. data were collected in the Winter 1396 and the Spring of 1397. Results analysis using Pearson correlation coefficient, simple and multiple linear regressions showed that the flexibility of women’s hours of work would improve their family responsibilities. Also, the results of the Friedman test showed that in the event of shorter working hours due to the use of flexible working hours, women would spend their free time to better off their family responsibilities.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Women’s Employment
  • Flexible Working Hours
  • Family Responsibilities
  • Islamic approach

مراجع

  1. قرآن کریم.

    1. امام علی­بن­ابی­طالب؛ نهج‌البلاغه؛ به کوشش محمدبن­حسین موسوی (سیدرضی)؛ ترجمه فیض الاسلام؛ ]بی­جا[، ]بی­تا[.
    2. اسدی، آریو و دیگران؛ «عوامل سازمانی مؤثر بر تعادل کار و زندگی کارکنان یک شرکت تولید قطعات خودرو»، مدیریت دولتی؛ ش2، 1393.
    3. افشاری، زهرا؛ «اشتغال زنان و رفاه خانواده: یک چارچوب تحلیلی»، مجله زن در توسعه و سیاست؛ ش2، 1380.
    4. امانی، حدیثه؛ «نقش زن در آرامش خانواده»، پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده؛ ش9، 1390.
    5. بابایی­فرد، اسدالله؛ «سنجش تأثیرات اشتغال زنان بر خانواده و روابط اجتماعی: مطالعه موردی شهر آران و بیدگل»، فصلنامه زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)؛ ش42، 1392.
    6. بنی­فاطمه، حسین و نازیلا مهبد؛ «جایگاه اشتغال زنان از منظر دانشجویان»، فصلنامه تخصصی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر؛ س4، ش8، 1389.
    7. بهرامی، فاطمه؛ «روانشناسی اشتغال زنان با تأکید بر وضعیت موجود در سطح ملی و بین­المللی کشورهای اسلامی»، فصلنامه بانوان شیعه؛ س3، ش8، 1385.
    8. پاینده، ابوالقاسم؛ نهج­الفصا­حه؛ چ4، تهران: دنیای دانش، 1382.
    9. توسلی، افسانه و فاطمه رفیعی خونانی؛ «بررسی عوامل مؤثر بر گرایش زنان به اشتغال در خارج از منزل (کارمندان زن سازمان بیمه خدمات درمانی)»، پژوهش‌نامهعلوماجتماعی؛ س2، ش2، 1387.
    10. جوکار، محبوبه؛ «حقوق و وظایف متقابل زن و شوهر اخلاقی، فقهی و حقوقی»، مجله پژوهش­نامه اسلامی زنان و خانواده؛ ش 8، 1390.
    11. حرّ عاملی؛ محمدبن­الحسن؛ تفصیلوسایلالشیعةالیتحصیلمسائلالشریعة؛ ج20، قم: مؤسسة آل‌البیت:،‏ 1409ق.
    12. حسنقلی­پور، طهمورث و دیگران؛ «ارائه و تبیین مدلی برای علل و عوامل مؤثر بر توازن کار زندگی»، مدیریت دولتی؛ ش2، 1392.
    13. حیدری، آرمان و حمیده دهقان؛ «شناسایی کیفی پدیده تعارض خانواده – کار و چگونگی مدیریت آن در بین زنان معلم متأهل»، جامعه­شناسیکاربردی؛ س27، ش3، 1395.
    14. ربیع­نتاج، سید­علی­اکبر و عالیه روح­اله­زاده اندواری؛ «حضور زن در جامعه از دیدگاه قرآن و روایات»، پژوهشنامه علوم و معارف قرآن کریم؛ س1، ش6، 1389.
    15. رضایی، مجید؛ «اصول حاکم بر کار اقتصادی زنان از دیدگاه اسلام»، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلام؛ ش25، 1386.
    16. زارعان، منصوره؛ «موفقیت خانواده و تأثیر خانواده جهت­یاب در آن»، مطالعات راهبردی زنان؛ س15،ش59، 1392.
    17. ساروخانی، باقر و ثریا گودرزی؛ «اثرات اشتغال زنان بر خانواده (تحقیقی در بین زنان شاغل و متأهل وزارت کار و امور اجتماعی)»، مجله جامعه­شناسی معاصر؛ س2، ش1، 1388.
    18. سلیمی، فریبا؛ تبیین مفهوم غنی­سازی کار- خانواده و بررسی مبانی نظری و پژوهشی و راهکارهای اجرایی آن در زنان شاغل؛ پایان­نامه کارشناسی ارشد، رشته مطالعات زنان، دانشگاه اصفهان: دانشکده ادبیات و علوم انسانی، 1389.
    19. شاهدی، سامره و محمد­علی فرجودی؛ «جایگاه شغلی زن در خانواده و اجتماع از دیدگاه قرآن»، فصلنامه­ علمی- پژوهشی زن و جامعه؛ س1، ش4، 1389.
    20. صدوق (ابن­بابویه)، محمدبن­على؛ الأمالی؛ چ6، تهران: نشر کتابچی، 1376.
    21. . صفاکیش، محدثه و زهره فلاح محسنی­خانی؛ «بررسی عدم مشارکت اقتصادی زنان در بازار کار ایران»، مجله­­بررسی­هایآماررسمیایران؛ س27، ش1، 1396.
    22. طباطبایی، محمد­حسین؛ تفسیرالمیزان؛ ترجمه محمدباقر موسوی همدانی‌؛ ج1و4، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1374.
    23. طیبی، ناهید؛ عطر عفاف: نگرشی نو بر عفاف و حجاب؛ قم: انتشارات جامعة­الزهرا، 1386.
    24. فروهی، ناصر؛ نهاد خانواده از منظر دین؛ چ1، تبریز: انتشارات نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری دانشگاه تبریز، 1384.
    25. کارل، آلکس؛ راه و رسم زندگی؛ ترجمه پرویز دبیری؛ اصفهان: انتشارات فردوسی، 1354.
    26. کرمی، محمدتقی و فیروزه کرمی؛ «بررسی تعارض نقش­های خانوادگی و اجتماعی بانوان و ارائه­ الگوی مناسب برای زندگی خانوادگی زنان شاغل»، مطالعات راهبردی زنان؛ س16، ش64، 1393.
    27. کهریزی، مهوش و علی مرادی؛ «چالش­های اخلاقی اشتغال زنان برای خانواده: بررسی تطبیقی اسلام و فمینیسم و ارائه راهکارها»، پژوهش­نامه اخلاق؛ س8، ش28، 1394.
    28. مجلسی، محمدباقر؛ بحارالانوار؛ بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ج4، 1403ق.
    29. مطهری، مرتضی؛ مجموعه آثار:نظام حقوق زن در اسلام؛ چ1، تهران: انتشارات صدرا، 1378.
    30. مکارم شیرازى، ناصر؛ تفسیر نمونه؛ چ1، تهران: دار­الکتب الإسلامیة، 1374.
    31. موسوی، بتول؛ بررسی اشتغال زنان متاهل و مشکلات آنان؛پایان­نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی دانشگاه الزهرا، 1378.
    32. نیازی­انواری، عباس؛ اشتغال زنان و تأثیر آن بر اقتصاد خانواده؛ پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور، 1392.
    33. نعمتی پیرعلی، دلآرا و دیگران؛ «ملازمه­ تکالیف زوجین و اخلاق­مداری در خانواده در منابع اسلامی»؛ مطالعات راهبردی زنان؛ س14، ش53، 1390.
    1. کلینى، محمدبن­یعقوب؛ الکافی؛ چ۴،‏‏ تهران‏: دار الکتب الإسلامیة، 1407ق.

    35. Chibucos, T & W. Leite Randall; Family Theory; Sage Publications 2005.

    36. Chung, H & v, Horst; “Mariska Women’s employment patterns after childbirth and the perceived access to and use of flexitime and teleworking”; human relations, Vol.71 (1), 2018.

    37. Greenhaus, J. H., Collins, K. M. & Shaw, J. D; “The relation between work family balance and quality of life”; Journal of Vocational Behavior, Vol.63 (3), 2003.

    38. Greenhaus, J. H. & Beutell, N. J; “Sources of conflict between work and family roles”; The Academy of Management Review, Vol.10 (1), 1985.

    39. Gronau, R.; “Leisure, Home Production, and Work-the Theory of the Allocation of Time Revisited”; the Journal of Political Economy, Vol.85, No.6, 1977.

    40. Hennig, M. Stuth, S. Ebach, M. Hägglund; “How do employed women perceive the reconciliation of work and family life?: A seven‐country comparison of the impact of family policies on women's employment”; International Journal of Sociology and Social Policy, Vol.32, 2012.

    41. Hilgeman, C.; “Women’s employment and fertility: A welfare regime paradox”; Social Science Research, Vol.38, Issue.1, 2009.

    42. Miche, J; S .Mitchelson, J. K; Kotrba, L; M., LeBreton, J. M., Baltes, L.M; “A comparative test of work-family conflict models and critical examination of work-family linkages”; Journal of Vocational Behavior, Vol.74 (2), 2009.

    43. Russell, H., O’Connell, Philip J., McGinnity, Frances; “The Impact of Flexible Working Arrangements on Work-Life Conflict and Work Pressure in Ireland”; Published, Gender, Work & Organisation, Vol.16, No.1, 2009.                    

    44. Sundaresan, S.; “WORK-LIFE BALANCE – IMPLICATIONS FOR WORKING WOMEN”; OIDA International Journal of Sustainable Development, Vol.7 ,No.7 ,2014.

    45. Vignoli, D& Matysiak , A, Styrc , Mm, Tocchioni, V.; “The Impact of Women’s Employment on Divorce: Real Effect, Selection, or Anticipation? Families and Societies”; Working Paper Series,Vol.59, 2016.

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار