بررسی و نقد قوانین منع احیای اراضی موات و مقایسه آنها با متون فقهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی مقطع دکتری حقوق خصوصی، واحد ساری دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران

2 دانشیار گروه الهیات گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه یاسوج

3 استادیار گروه حقوق خصوصی، واحد ساری دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران

چکیده

بررسی و نقد قوانین منع احیا اراضی موات و مقایسه آنها با متون فقهی
چکیده
طبق منابع فقهی مالکیت اراضی موات در زمان غیبت امام به منصب حاکم جامعه اسلامی تعلق دارد که طبق مصلحت عموم بایستی در اختیار عموم افراد قرار بگیرد و استمرار ملکیت افراد نسبت به این اراضی، مادام‌الاحیاء است. اما قوانین مربوط به اراضی موات چه قبل از انقلاب و چه بعد از انقلاب دارای ایراد و در برخی موارد متناقض است که موجب سوءاستفاده برخی نهادها شده است و نهادها مثلا نسبت به یک زمین با استفاده از دو قانون، دو حکم متفاوت و به نفع خود صادر می‌کنند. پژوهش حاضر با بررسی مهمترین قوانین این حوزه، در پی شناسایی تعارضات این قوانین است و با بررسی منابع فقهی، نظریه افراد مالکی را در بهره‌برداری درست از اراضی موات مناسب می‌داند.
کلیدواژه: اراضی موات، مالکیت اراضی موات، احیاء اراضی، قوانین خاص مربوط به احیا موات

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Reviewing and criticizing the laws prohibiting the restoration of dead lands and comparing them with jurisprudential texts

نویسندگان [English]

  • Yasser Massoud Moghadam 1
  • abdollah bahmanpouri 2
  • Ahmad Esfandiari 3
1 Yasser Masuod Moghadam, PhD Student of Private Law, Sari Branch, Islamic Azad University, Sari, Iran.
2 Associate Professor of Theology Department, Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Yasouj University
3 Assistant Professor, Department of Private Law, Sari Branch of Islamic Azad University, Sari, Iran
چکیده [English]

Reviewing and criticizing the laws prohibiting the restoration of dead lands and comparing them with jurisprudential texts
Abstract
According to jurisprudential sources, the ownership of mortal lands during the absence of the Imam belongs to the ruling position of the Islamic society, which according to the public interest should be made available to the public, and the continued ownership of these lands is until revival. However, the laws related to mortal lands, both before and after the revolution, are flawed and in some cases contradictory, which has led to the abuse of some institutions, and institutions, for example, in relation to a land using two laws, two different rulings in their favor. They export. The present study seeks to identify the conflicts of these laws by examining the most important laws in this field, and by examining the jurisprudential sources, considers the theory of Maliki individuals to be suitable for the proper use of mortal lands.
Keywords: mortal lands, ownership of mortal lands, land reclamation, special laws related to the revitalization of mortal lands

کلیدواژه‌ها [English]

  • mortal lands
  • ownership of mortal lands
  • land reclamation
  • special laws related to the revitalization of mortal lands

مراجع

  1. ابن‌ادریس حلی، فخرالدین؛ السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی؛ ج1، چ2، قم: مؤسسة النشر الاسلامی التابعة لجماعة المدرسین، 1410ق.
  2. احمدی باب دراز، محمد نعیم؛ «اعتراض به قوانین راجع به ملی‌شدن اراضی»؛ کنفرانس ملی اندیشه‌های نوین و خلاق در مدیریت، حسابداری مطالعات حقوقی و اجتماعی، 1397، ص1-15.
  3. اسدی، لیلا؛ «بررسی فقهی و حقوقی اراضی موات»؛ فصلنامه ندای صادق، ش21، 1380، ص31-39.
  4. اصفهانى، ابوالحسن؛ وسیلة النجاة؛ مع تعالیق الإمام الخمینی (ره)؛ چ1، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى (س)، 1380.
  5. بشیری، عباس و امیرحسین میرزایی؛ حقوق کاربردی اراضی در ایران؛ چ1، تهران: انتشارات جنگل، 1391.
  6. حر عاملی، شیخ محمد؛ وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة؛ ج17، بیروت: دار احیاء التراث العربی، [بی‌تا].
  7. حسینی روحانی، سیدمحمد؛ منهاج الصالحین؛ ج2، ط2، الکویت: مکتبة الالفین، 1414ق.
  8. حلی، یحیی بن سعید؛ الجامع للشرایع؛ چ1، [بی‌جا]: مؤسسه سید‌الشهداء7، 1405ق.
  9. خوانساری، سیداحمد؛ جامع المدارک؛ ج5، چ2، تهران: مکتبة الصدوق، 1405ق.
  10. خمینی، روح‌الله؛ تحریر الوسیلة؛ ج2، ط1، قم: مؤسسة تنظیم و نشر آثار الإمام الخمینی، 1434ق.
  11. ـــــ؛ صحیفة امام؛ ج5، چ5، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینى1، 1389.
  12. ــــــ؛ کتاب البیع‌؛ ج3، چ1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى1، 1421ق.
  13. رضایی‌زاده، محمدجواد و علیرضا امینی طامه؛ «الگوی مطلوب رویکرد فقهی- حقوقی در حدود دخالت دولت در مالکیت خصوصی»؛ فصلنامه حقوق اسلامی، س20، ش1، 1398، ص125-146.
  14. رودگرمی، پژمان و محمدتقی عموزاده؛ «چالش‌ها و مشکلات قوانین و مقررات کشور در حفظ جنگل‌ها و مراتع»؛ مجله جنگل ایران، انجمن جنگلبانی ایران، س11، ش1، 1398، ص43-59.
  15. سبزواری، سیدعبدالاعلی؛ مهذب الاحکام فی بیان حلال و الحرام؛ ج1، قم: دار التفسیر، [بی‌تا].
  16. سیفى، على‌اکبر؛ إحیاء الموات و اللقطة؛ ط1، قم: مؤسسة النشر الإسلامی‌، 1415ق.
  17. شهید ثانى، زین‏الدین بن على؛ الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة؛ ج1، چ1، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، 1412ق.
  18. صادقی، حسین میرمحمد و اسلام رجبعلی؛ «تحلیل جرم زمین‌خواری از منظر حقوق کیفری ایران»؛ مجله حقوقی دادگستری، س81، ش97، 1396، ص53- 77.
  19. صدر، سیدمحمدباقر؛ اقتصادنا؛ قم: بوستان کتاب، 1385.
  20. صفایی، حسن؛ «نقدی بر قانون لغو مالکیت اراضی شهری و کیفیت عمران آن»؛ مجله حقوق تطبیقی، ش6، 1385، ص1-14.
  21. صفری، علیرضا؛ «موانع فقهی و حقوقی خروج قهری اراضی از مالکیت خصوصی اشخاص و راهکارهای آن»، پایان‌نامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد، دانشگاه پیام نور مرکز تهران جنوب، 1392.
  22. عسگری، غلامحسین؛ «بحث و بررسی درباره ماده واحده قانون مرجع تشخیص اراضی موات و ابطال اسناد آن»؛ ماهنامه کانون سردفتران، ش47، 1377، ص81-112.
  23. فراهانی‌فرد، سعید؛ «ساختار بازار زمین در اقتصاد اسلامی»؛ مجله اقتصاد اسلامی، دوره 8، ش31، 1387، ص103-131.
  24. کاشف الغطاء؛ الارض و التربة الحسینیة؛ ج3، [بی‌جا]:‌ المجمع العالمی لاهل البیت :، 1423ق.
  25. گلپایگانی، سیدمحمدرضا؛ وسیلة النجاة؛ ج3، قم: انتشارات نیکنام، 1352.
  26. لاله‌پور، منیژه؛ «تحلیلی بر سیاست‌ها و قوانین زمین شهری با تأکید بر رویکرد مقابله با سوداگری در بازار زمین شهری (مورد پژوهی: کلان شهر تهران)»؛ مجله آمایش محیط، ش47، 1398، ص183-206.
  27. محقق داماد، سیدمصطفی؛ قواعد فقه؛ ج1، چ12‌، تهران: مرکز نشر علوم اسلامى‌، 1406ق.
  28. محقق کرکی؛ رسائل المحقق الکرکی؛ ج1، قم: مکتبة آیةالله العظمى المرعشی النجفی، [بی‌تا].
  29. مجلسى، محمدتقی؛ روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه؛ ج7، چ2، قم: مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشانبور، 1406ق.
  30. مصباحی مقدم، غلامرضا؛ «نگاهی نو به مسئله احیای زمین‌های موات»؛ فصلنامه اقتصاد اسلامی، س8، ش30، 1387، ص5-37.
  31. مقیمی، محمدرضا و عبدالرضا بایاری؛ «بسترهای زمین‌خواری و روش‌های مقابله با آن»؛ مجله کارآگاه، س3، ش11، 1389، ص109- 128.
  32. مهرپور، حسین؛ مجموعه نظریات شورای نگهبان؛ ج3، چ1، تهران: انتشارات کیهان، 1371.
  33. نجفی جواهری، محمدحسن؛ جواهر الکلام؛ ج38، چ7، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، 1362ق.
  34. نراقی، احمد بن محمد؛ مستند الشیعة؛ ج10، قم: مؤسسة آل البیت : لإحیاء التراث، [بی‌تا].
  35. نظرخانی، غلام‌عباس؛ «رژیم حقوقی اراضی موات و تشخیص آن»، پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد شاهرود، 1392.
  36. هاشمی، سیداحمدعلی و ابراهیم تقی‌زاده؛ حقوق اموال و مالکیت؛ تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور، 1391.
  37. Clarke A & Kohler P; Property law: commentary and materials; London: Cambridge University Press, 2005.
  38. Gregory P, Stuart RC; Comparing Economic Systems in the Twenty-First Century; Boston: Houghton Mifflin, 2003.
اقتصاد اسلامی
دوره 23، شماره 89
خرداد 1402
صفحه 161-188

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار