تحلیل ماهیت و کارکرد معاملات اجتماعی از منظر انطباق با شریعت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه مفید

2 کارشناسی ارشد، اقتصاد مالی اسلامی، دانشگاه مفید قم.

چکیده

درجه کارایی نظام مالی عاملی است که سبب تفاوت اقتصادهای توسعه‌یافته و توسعه‌نیافته می‌گردد. از مؤلفه‌های گسترش بازار سرمایه، توسعه ابزارهای مالی اسلامی است. با توجه به اینکه در کشورهای اسلامی بازار سرمایه متعارف و ابزارهای آن که متکی بر ربا، قمار و ... است موانع شرعی دارد، اندیشمندان جوامع اسلامی درصدد ابداع ابزارهای متنوعی برآمدند که منطبق با اصول شریعت بوده و کارایی اقتصادی داشته باشند. معاملات اجتماعی یکی از نوآوری‌های صنعت فین‌تک می‌باشد که با فراهم‌آوردن بستری جهت اشتراک‌گذاری اطلاعات، این فرصت را می‌دهد تا سرمایه‌گذارانی که مبتدی هستند با صرف هزینه‌های معاملاتی کمتر بتوانند استراتژی‌های معاملاتی معامله‌گران خبره را مشاهده و تقلید نمایند. با توجه به جایگاه مهم این معاملات در بازارهای مالی و مزایای آن، پژوهش حاضر ضمن معرفی معاملات اجتماعی به عنوان راهبردی جدید، این معاملات را از منظر ضوابط حاکم بر ابزارهای مالی اسلامی و همچنین از منظر معیارهای اقتصادی با روش تحلیل فقهی و توصیفی بررسی می‌کند. نتایج مؤید آن است که معاملات اجتماعی و اقسام آن به دلیل دارابودن شرایط اصل صحت عقود و مبری‌بودن از موانع فقهی (أکل مال به باطل، غرر، ضرر و ضرار، قمار و ربا) عقدی صحیح می‌باشد. به لحاظ اقتصادی نیز این معاملات ضمن تطابق با اهداف و روحیات متنوع سرمایه‌گذاران، همسو با رشد و عدالت اقتصادی بوده و قابلیت به‌کارگیری در سیاست‌های مالی دولت را دارد؛ لذا جوامع اسلامی می‌توانند با فراهم‌آوردن مدل عملیاتی و سازوکاری مناسب جهت به‌کارگیری معاملات‌ اجتماعی، گامی در راه توسعه‌ بازارهای مالی بردارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Analysis of the nature and function of social transactions from the perspective of compliance with Sharia

نویسندگان [English]

  • Seyed Mohsen Sajjadi 1
  • Massoumeh Alizadeh 2
1 Faculty member of the Department of Economics, Faculty of Economics, Mofid University
2 Master's degree, Islamic Financial Economics, Mofid University of Qom
چکیده [English]

The difference between developed and underdeveloped economies can be found in the degree of efficiency of their financial system. One of the components of expanding the capital market is the development of financial instruments. In Islamic countries, conventional capital market tools that rely on usury, gambling, etc. don’t work. Therefore, the thinkers of Islamic societies tried to invent tools that are in accordance with the principles of Sharia and have economic efficiency. As part of fintech, social trading provides a platform for sharing information, which allows novice investors to observe and imitate the trading strategies of expert traders by spending less trading costs. Considering the advantages and importance of these transactions in the financial markets, the present research, while introducing social trading as a new strategy, examines these transactions from the perspective of the rules governing Islamic financial instruments and economic criteria with jurisprudential and descriptive analysis methods. The results show that social trading and their types are valid contracts due to the fact that they meet the conditions of the validity of contracts and are free from jurisprudential obstacles (unjust enrichment, uncertainty, loss and damage, gambling and usury). From an economic point of view, these transactions are in accordance with the diverse goals and moods of investors, in line with economic growth and justice, and have the ability to be used in the financial policies of the government. Therefore, Islamic societies can take a step for the development of financial markets by adopting a suitable mechanism to use social trading.    

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social trading
  • Copy trading
  • Mirror trading
  • View trading
  • Harmless rule
  • The rule of negation of gharar
  • Economic principles and criteria of financial instruments

مراجع

  1. آخوند خراسانی، محمدکاظم‌بن‌حسین (1384). درر الفوائد فی الحاشیه علی الفرائد. تهران، مؤسسه ‌توسعه ‌فرهنگ ‌قرآنی.
  2. احسائی، ابن‌ابی‌جمهور (۱۴۰۵ق). عوالی‌ اللئالی. قم، انتشارات سیدالشهداء7.
  3. الشریعه اصفهانی، فتح‌الله (1364). قاعده لاضرر. قم،‌ جماعه المدرسین، موسسه النشر اسلامی.
  4. انصاری، شیخ مرتضی (۱۴۲۰ق). المکاسب. چ3، قم، مجمع الفکر الاسلامی.
  5. انصاری، مرتضی‌بن‌محمدامین (1397). فرائد الاصول. قم، مجمع الفکر الاسلامی.
  6. خوش‌زبان، میلاد و خواجه‌نصیری، محمودرضا (1400). ارزیابی و تحلیل معاملات تقلیدی و قرارداد معاملات انعکاسی از منظر فقهی و حقوقی. تحقیقات مالی اسلامی، 11(21)، ۳۹-۷۳.
  7. سیستانی، سیدعلی (1396). قاعده لاضرر و لاضرار (تقریرات). ترجمه اکبر نایب‌زاده. تهران، خرسندی.
  8. شهید اول، محمدبن‌مکی عاملی ]بی‌تا[. القواعد و الفوائد. ج۲، چ1، قم، کتابفروشی مفید.
  9. علیدوست، ابوالقاسم (1382). قاعده نفی غرر در معاملات. اقتصاد اسلامی، 3 (9)، 89–
  10. فبوزی، فرانک‌جی، مودیلیانی، فرانکو و فری، مایکل (1396). مبانی بازارها و نهادهای مالی (جلد دوم). ترجمه حسین عبده ‌تبریزی و شهاب‌الدین شمس. تهران، انتشارات آگاه.
  11. فراهیدی، عبدالرحمن‌الخلیل (1364). کتاب العین. قم، دار الهجره.
  12. کمیته فقهی بازار سرمایه (1400). سامانه مدیریت پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی (https://rdis.seo.ir/fa/committee/committee-pub-detail).
  13. مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحارالانوار. بیروت، دار احیاء التراث العربی.
  14. محقق داماد، سیدمصطفی (1383). مباحثی از اصول فقه: منابع فقه: سلسله درس‌هایی از استاد سید مصطفی محقق داماد. تهران، مرکز نشر علوم اسلامی.
  15. محمدی، ابوالحسن (1382). قواعد فقه. تهران، نشر میزان.
  16. مصطفوی، محمدکاظم (1421ق). القواعد الفقهیة. قم، جماعة المدرسین فی الحوزة العلمیة بقم. مؤسسة النشر الإسلامی.
  17. مکارم‌ شیرازی، ناصر (1387). القواعد الفقهیه. قم، مدرسه الامام علی‌بن‌ابی‌طالب7.
  18. موسویان، سیدعباس (1391). ابزارهای مالی اسلامی (صکوک). تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  19. موسویان، سیدعباس و بهاری قراملکی، حسن (1391). مبانی فقهی بازار پول و سرمایه. تهران، دانشگاه امام صادق7.
  20. موسوی‌ بجنوردی، محمدکاظم (1365). مقالات اصولی. ]بی‌جا[، ]بی‌نا[.
  21. نراقی، احمدبن‌محمدمهدی (1375). عوائد الایام. قم، حوزه علمیه، دفتر تبلیغات اسلامی.
  22. Ajram, Josef & Perez, Raza (2017). Social Trading Para Dummies, Para Dummies. Spanish Edition, Para Dummies.
  23. Doering, Philipp, Sascha, Neumann & Stephan, Paul (2015). A primer on social trading networks–institutional aspects and empirical evidence. Presented at EFMA Annual Meetings 2015, Breukelen/Amsterdam, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2291421
  24. Dorfleitner, Gregor & Scheckenbach, Isabel (2022). Trading activity on social trading platforms–a behavioral approach. The Journal of Risk Finance, 23(1), 32-54.
  25. Gemayel, Roland & Preda, Alex (2018). Does a scopic regime produce conformism? Herding behavior among trade leaders on social trading platforms. The European Journal of Finance, 24 (14), 1144–1175.
  26. Glaser, Florian & Risius, Marten (2018). Effects of transparency: analyzing social biases on trader performance in social trading. Journal of Information Technology, 33(1), 19–30.
  27. Haber, Michael (2017). Social Trading, a new attractive investment opportunity or an unforeseeable risk?. (master thesis available via Google Scholar).
  28. Harasim, Janina (2022). FinTechs, BigTechs and structural changes in capital markets. The Digitalization of Financial Markets. Taylor & Francis.
  29. Kacperczyk, Marcin, Stijn Van, Nieuwerburgh & Veldkamp, Laura (2014). Time‐varying fund manager skill. The Journal of Finance, 69 (4), 1455–84.
  30. Lievonen, Leo (2020). Empirical investigation on the performance of copy-portfolios on  E-TORO platform. Bachelor’s thesis, International Business Administration, Finance and Accounting.
  31. Liu, Ye, Mingwen, Yang, & Tan, Yong (2022). Someone is Mimicking You: Investigating Copycats in Social Trading. Available at SSRN.
  32. Oh, Chong & Olivia Sheng (2011). Investigating predictive power of stock micro blog sentiment in forecasting future stock price directional movement. Conference: Proceedings of the International Conference on Information Systems.
  33. Pan, Wei, Altshuler, Yaniv & Pentland, Alex (2012). Decoding social influence and the wisdom of the crowd in financial trading network. International Conference on Privacy, Security, Risk and Trust and International Confernece on Social Computing.
  34. Pelster, Matthias (2017). I’ll have what s/he’s having: A case study of a social trading network. ICIS 2017 Proceedings.
  35. Reith, Riccardo, Maximilian, Fischer & Bettina, Lis (2020). Explaining the intention to use social trading platforms: an empirical investigation. Journal of Business Economics, 90(3), 427–460.
  36. Sprenger, Timm O, Tumasjan, Andranik, Sandner, Philipp G & Isabell, M Welpe (2014), Tweets and trades: The information content of stock microblogs. European Financial Management, 20(5), 926–57.
  37. Wohlgemuth, Veit, Elisabeth, SC Berger & Matthias, Wenzel (2016). More than just financial performance: Trusting investors in social trading. Journal of Business Research, 69(11), 4970–4974.
  38. Yang, Mingwen, Zhiqiang, Zheng & Mookerjee, Vijay (2022). How much is financial advice worth? the transparency-revenue tension in social trading. Management Science, 68(7), 5252–5268.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار