بررسی ظرفیت‌های نوآورانه عقد‌های اسلامی و نقش آن در رشد اقتصادی

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای علوم اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد.

2 کارشناس ارشد علوم اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد.

3 دانشجوی دکترای علوم اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد.

چکیده

امروزه بخش مالی روی دوم سکه اقتصادهای مدرن و بخشی بزرگ و در حال رشد است. توسعه انواع گوناگون فعالیت‏های اقتصادی بستگی به دسترسی آنها به خدمات مالی دارد؛ به همین علت ارتباط میان توسعه مالی و رشد اقتصادی در سال‌های اخیر مورد توجه پژوهشگران اقتصادی قرار گرفته است. یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر توسعه بازارهای مالی و کارامدشدن آنها، تنوع‌بخشیدن به ابزارهای مالی است. متنوع‏سازی ابزارهای مالی با درجه ریسک‏‎پذیری و سررسید متفاوت از یک سو گزینه‏های گوناگون سرمایه‏گذاری را در اختیار دارندگان وجوه بازار قرار می‏دهد و از طرف دیگر، شیوه‏های تأمین مالی شرکت‏ها را تنوع بخشیده و تأمین مالی پروژه‏ها را تسهیل می‌کند. از طرف دیگر شواهد تاریخی نیز بر نقش محوری نوآوری مالی در رشد اقتصادی بیشتر تأکید دارد. با توجه به اهمیت این موضوع تحقیق پیش رو به بررسی ویژگی‏های نوآورانه موجود در عقد‌های مورد استفاده در بانکداری بدون ربای ایران پرداخته است و نشان می‏دهد که این عقد‌ها با پدید ساختن ثبات مالی بیشتر، توزیع ریسک بین شرکت‏کنندگان در بازارهای مالی و پوشش تورم از کانال نوآوری مالی به توسعه بازارهای مالی خواهد انجامید. افزون بر آن با استفاده از مدل‏های رشد درون‏زا، ارتباط میان این عقد‌ها با نوآوری مالی و رشد اقتصادی تجزیه‌وتحلیل شده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

An Assessment of Islamic Contracts’ Innovative Capacities and Their Role in the Economic Growth

نویسندگان [English]

  • Mohammadali Aboutorabi 1
  • Hoda Zendedel Shahr-e-Noee 2
  • Nasrin Rezaee Moghaddam 3
چکیده [English]

Nowadays, the financial sector is a major and developing part of modern economies. The development of different kinds of economic activities depends on their having access to the financial services. Thus, the relation between financial development and economic growth has been an interesting issue to the economic researchers in recent years. One of the most important factors affecting the financial markets development and their becoming efficient is the diversification of financial instruments. Diversifying them, with their different risk and maturity, on the one hand, provides the owners of market funds with a various range of investment alternatives, and on the other hand, makes the companies’ financing methods diverse and facilitates the financing of projects. Moreover, historical evidences support the financial innovation’s crucial role in economic growth. Given the importance of the issue, we try to examine the innovative features of the contracts used in the Iranian usury-free banking system. Our findings show that, increasing the financial stability, distributing the risk between the financial markets participants, and covering inflation through the channel of financial innovation, these contracts lead to the development of financial markets. Furthermore, using endogenous growth models, we have analyzed these contracts’ relation with financial innovation and economic growth.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Financial Innovation
  • Financial Development
  • economic growth
  • Microfinancing
  • Islamic Bonds

مراجع

  1. اقبال، منور و اوصاف احمد و طریق‌الله خان؛ چالش‌های پیش‌روی بانکداری اسلامی؛ ترجمه حسین میسمی و مسلم بمانپور؛ تهران: دانشگاه امام صادق7 و بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، 1387.
  2. اکبریان، رضا و مینو خردسود؛ «تأثیر بانک‏های اسلامی بر ثبات مالی در فرایند جهانی شدن»؛ معرفت اقتصادی، س1، ش2، 1389.
  3. بختیارزاده، محمدجواد؛ «بررسی علل و ریشه‏های بحران اقتصادی 2008 امریکا و ارائه راهکارها»؛ فصلنامه بررسی‏های بازرگانی، ش38، [بی‌تا].
  4. پورفرج، علیرضا و ولی‌الله علیزاده؛ «ارزیابی درجه تمرکز اعتبارات در عقدهای اسلامی و اثر آن بر رشد اقتصادی در ایران»؛ مجله تحقیقات اقتصادی، ش98، 1391.
  5. توتونچیان، ایرج؛ پول و بانکداری اسلامی و مقایسه آن با نظام سرمایه‏داری؛ تهران: توانگران، 1379.
  6. جمالیان، هادی؛ مقایسه میزان مواجهه با ریسک در بانکداری ربوی و غیرربوی؛ پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه امام صادق7، 1386.
  7. جونز، چارلز پی؛ مدیریت سرمایه‏گذاری؛ ترجمه و اقتباس: رضا تهرانی و عسگر نوربخش؛ تهران: نشر نگاه دانش، 1382.
  8. چپرا، محمدعمر؛ اسلام و چالش اقتصادی؛ ترجمه سیدحسین میرمعزی و همکاران؛ تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1384.
  9. حسینی، محمد؛ «حاکمیت اسلامی و طراحی ابزارهای جدید مالی»؛ مجموعه مقالات اولین همایش اقتصاد اسلامی و توسعه، مشهد: دانشگاه فردوسی، 1387.
  10. حسینی‌حسین‏پور، محسن؛ «ابزارهای اعتباری در سیستم بانکداری بدون ربا»؛ فصلنامه بانک صادرات ایران، ش20، 1381.
  11. سلیمی‏فر، مصطفی و محمدعلی ابوترابی؛ «مدل جدید تجهیز و تخصیص منابع بانکی با رویکرد تعدیل نقش پول»؛ فصلنامه علمی‌پژوهشی اقتصاد اسلامی، س11، ش42، 1390.
  12. سلیمی‏فر، مصطفی؛ محمدجواد رزمی و محمدعلی ابوترابی؛ «بررسی رابطه علّی شاخص‏های توسعه مالی و رشد اقتصادی در ایران»؛ فصلنامه اقتصاد مقداری، دوره 7، ش1، 1389.
  13. عبیدالله؛ «مهندسی مالی اسلامی»؛ ترجمه مسلم بمانپور و سجاد سیفلو؛ تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق7، 1389.
  14. عیوضلو، حسین و حسین میسمی؛ «بررسی نظری ثبات و کارایی بانکداری اسلامی در مقایسه با بانکداری متعارف»؛ فصلنامه علمی‌پژوهشی اقتصاد اسلامی، س7، ش31، 1387.
  15. کواری، عبدالرضا و حسین راحلی؛ «مزارعه و مساقات عقدها فراموش‌شده در تأمین مالی بخش کشاورزی»؛ مجموعه مقالات اولین کنفرانس بین‏المللی توسعه نظام تأمین مالی در ایران؛ تهران: مرکز مطالعه‌ها تکنولوژی دانشگاه صنعتی شریف، 1388.
  16. کیائی، حسن و حمید ابریشمی و حسن سبحانی؛ «ارزیابی میزان کامیابی اجرای بانکداری اسلامی در ایران»؛ فصلنامه علمی‌پژوهشی اقتصاد اسلامی، س13، ش51، 1392.
  17. مجتهد، احمد و علی حسن‌زاده؛ پول و بانکداری و نهادهای مالی؛ تهران: مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی، 1384.
  18. موسویان، سید عباس؛ بانکداری اسلامی؛ تهران: مؤسسه تحقیقات پولی و بانکی، 1381.
  19. ــــــــ؛ احکام فقهی بانکداری بدون ربا، چ1، قم: انتشارات وثوق، 1386.
  20. هرورانی، حسین؛ مصطفی زه‏تابیان و مهدی هرورانی؛ نقدی بر بانکداری اسلامی؛ تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق7، 1389.
21. Ahmed, H; “Financing Microenterprises: An Analytical Study of Islamic Microfinance Institutions”; paper presented at the 9th Intensive Orientation Seminar Islamic Foundation, Leicester, 2001.

22. Aghion, P., Howitt, P. and Mayer-Foulkes, D; “The Effect of Financial Development on Convergence: Theory and Evidence”; Quarterly Journal of Economics, Vol. 120, No. 1, 2005.

23. Beck, T., Levine, R. and Levkov, A; “Big Bad Banks? The Winners and Losers from U.S. Branch Deregulation”; NBER Working Paper 13299, 2009.

24. Beck, T., Demirguc-Kunt, A., and Levine, R; “Law and Firms Access to Finance”; American Law and Economic Review, Vol. 7, 2005.

25. Chapra, M. U; “The Global Financial Crisis: Can Islamic Finance Help Minimize the Severity and Frequency of Such a Crisis in the Future?”; In A paper presented at the Forum on the Global Financial Crisis at the Islamic Development Bank, Vol. 25, 2008.

26. Economic Council of Canada; Globalization and Canada's Financial Markets; a research report prepared for the Economic Council of Canada, 1989.

27. El-Gamal, M. A; Islamic Finance: Law, Economics, and Practice; Cambridge University Press: New York, NY, 2006.

28. Frame, W. S. and White L. J; “Empirical Studies of Financial Innovation: Lots of Talk, Little Action?”; Journal of Economic Literature, Vol. 42, No. 1, 2004.

29. Freedman, C. and Goodlet, C; “Financial Stability: What It Is and Why It Matters?”; Journal C.D. Howe Institute Commentary, No. 256, 2007.

30. Fruman, C. and Goldberg, M; Microfinance Practice Guide: For World Bank Staff; Sustainable Banking with the Poor and Consultative Group to Assist the Poorest, World Bank: Washington, DC, 1997.

31. Global Insight; Venture Impact: The Economic Importance of Venture Capital Backed Companies to the U.S. Economy; National Venture Capital Association, 2007.

32. Grameen Foundation; available at: www.grameenfoundation.org, (accessed July 19, 2007), 2007.

33. Harris, R; Industrializing English Law: Entrepreneurship and Business Organization; Cambridge, MA: Cambridge University Press 2000.

34. Ismail, A. G; Financial Innovations: A Challenge to Regulators and Supervisors; Islamic Economics and Finance Research Group, University Kebangsaan Malaysia, 2007.

35. Merton, R. C; “Financial Innovation and Economic Performance”; Journal of Applied Corporate Finance, Vol. 4, 1992.

36. Michalopoulos, S., Laeven, L., and Levine, R.; “Financial Innovation and Endogenous Growth”; National Bureau of Economic Research, 1050 Massachusetts Avenue: Cambridge, MA 02138, 2009.

37. Mills, P. S. and Presley, J. R; Islamic Finance: Theory and Practice; London: Macmillan, 1999.

38. Niinimaki, J. P; “Evergreening in Banking”; Journal of Financial Stability, Vol. 3, 2007.

39. Rosly, S. A. and Baker, M. A. A; “Performance of Islamic and Mainstream Banks in Malaysia”; International Journal of Social Economics, Vol. 30, No. 12, 2003.

40. Seibel, H. D; “Rural Finance for the Poor:  from Unsustainable Projects to Sustainable Institutions”; IFAD: Roma, 2001.

41. Shahinpoor, N; “The Link between Islamic Banking and Microfinancing”; International Journal of Social Economics; Vol. 36, No. 10, 2009.

42. Siddiqi, M. N; Riba, Bank Interest and the Rationale of its Prohibition; Islamic Development Bank Islamic Research and Training Institute: Jeddah- Saudi Arabia, 1425H, 2004.

43. Siddiqui, S. H; “Islamic Banking: True Modes of Financing”; New Horizon, Vol. 109, 2001.

44. Tufano, P.; Financial Innovation, The Handbook of the Economics of Finance, edited by George Constantinides, Milt Harris and René Stulz, Harvard Business School: Boston, 2002.                                        

45. Wajdi Dusuki, A; “Banking for the Poor: The Role of Islamic Banking in Microfinance Initiatives”; Humanomics, Vol. 24, No. 1, 2008.

46. Watanabe, W; “Does a Large of Bank Capital Cause Evergreening? Evidence from Japan”; Journal of The Japanese and International Economies, 24: 116-136, 2010.

47. World Economic Forum, Davos; Financial Development Report; USA Inc: New York, USA, 2010.

48. Yunus, M; The Grameen Bank Story: Rural Credit in Bangladesh; in Krishna, A., Uphoff, N. and Esman, M. (Eds), Reasons for Hope: Instructive Experiences in Rural Development, Kumarian Press: Bloomfield, CT, 1997.

اقتصاد اسلامی

دوره 14، شماره 56
زمستان 1393
صفحه 5-35

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار