بررسی ادراکات دانشگاهیان و شاغلان بازارهای مالی درباره رویه‌های حاکمیت شرعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، گروه حسابداری، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی دانشگاه الزهرا (س)، تهران، ایران (نویسنده مسئول)

2 مربی گروه حسابداری، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

3 استادیار پژوهشکده پولی و بانکی، تهران، ایران

چکیده

حاکمیت شرعی، سیستم حاکمیت شرکتی اسلامی است که جهت حصول اطمینان از انطباق فعالیت‌های مؤسسات مالی اسلامی با قوانین شرعی طراحی‌شده است. نظارت شرعی یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم حاکمیت شرعی است که توسط کمیته فقهی انجام می‌شود. هدف پژوهش حاضر بررسی ادراکات دانشگاهیان و شاغلان بازارهای مالی درباره رویه‌های حاکمیت شرعی در شش بخش چارچوب عمومی حاکمیت شرعی، چارچوب قانونی، نقش کمیته فقهی، سازوکارهای سیستم حاکمیت شرعی، رویه‌های اجرایی و کارکردهای کمیته فقهی است. پژوهش حاضر از نوع پیمایشی است که داده‌های آن از طریق ارسال پرسش‌نامه‌ها جمع‌آوری و سپس با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی تجزیه‌وتحلیل شده است. یافته‌های حاصل از 171 پرسش‌نامه دریافت‌شده در سال 1399 نشان می‌دهد که اکثریت پاسخگویان رویه‌های حاکمیت شرعی را در بازارهای مالی کشور بااهمیت قلمداد کرده‌اند و در این زمینه اختلاف معناداری بین دیدگاه‌های دانشگاهیان و شاغلان بازارهای مالی وجود ندارد؛ همچنین نتایج حاکی از آن است که پاسخگویان اولویت‌بندی متفاوتی را برای رویه‌های حاکمیت شرعی در  نظر گرفته‌اند و از نظر آنها کارکردهای کمیته فقهی، صلاحیت کمیته فقهی و چارچوب عمومی حاکمیت شرعی از اهمیت بیشتری برخوردارند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

In search of the perceptions of academicians and financial markets practitioners on Shariah governance practices

نویسندگان [English]

  • Seyed Ali Hosseini 1
  • Fatemeh Babaei 2
  • Wahhab Qelich 3
1 Associate Professor, Department of Accounting, Faculty of Social Sciences and Economics, Alzahra University, Tehran, Iran
2 Instructor, Department of Accounting, Payame Noor University (PNU), Tehran, Iran
3 Assistant Professor, Monetary and Banking Research Institute, Tehran, Iran
چکیده [English]

Shariah governance is an Islamic corporate governance system that is designed to ensure that Islamic financial institutions (IFIs) activities comply with Shariah rules. Shariah supervision is one of the most important components of the Shariah governance system that is carried out by the Shariah board. The purpose of this paper is to examine the perceptions of academicians and financial markets practitioners on Shariah governance practices in six areas, namely, general framework of Shariah governance, regulatory framework, the role of Shariah board, mechanisms of Shariah governance system, operational procedures and functions of the Shariah board. This study is a survey in which data is collected by sending questionnaires and then analyzed using descriptive and inferential statistics. The findings of 171 collected questionnaires in 2020 indicate that the large majority of the respondents considered the Shariah governance practices in the Iranian financial markets as important and in this regard, there is no significant difference between the views of academicians and financial markets practitioners. The results also indicate that the respondents have considered different priorities for the Shariah governance practices and in their view the functions of the Shariah board, the competence of the Shariah board and the general framework of the Shariah governance are more important.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Corporate Governance
  • Islamic Finance
  • Shariah governance
  • Shariah Supervision
  • Shariah Board

مراجع

  1. احمدی، سیدعلی‌اکبر و علی صالحی؛ روش تحقیق در مدیریت؛ تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور، 1392.
  2. توحیدی، محمد و علیرضا فتاحی؛ «استخراج مؤلفه‌های ارتقاء نظارت شرعی در بازار سرمایه ایران بر مبنای استانداردهای بین‌المللی (مطالعه موردی: استانداردهای بین‌المللی IFSB و AAOIFI)»؛ فصلنامه بورس اوراق بهادار، س12، ش47، 1398.
  3. کریمی، رامین؛ راهنمای آسان تحلیل آماری با SPSS؛ تهران: انتشارات هنگام، 1394.
  4. کاوند، مجتبی؛ نقش شورای فقهی در بازار سرمایه اسلامی»؛ تهران: مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی سازمان بورس و اوراق بهادار، 1396.
  5. موسویان، سیدعباس و همکاران؛ «نقش شورای فقهی تخصصی در ارتقای سطح مشروعیت و کارایی بانک‌های اسلامی»؛ فصلنامه اقتصاد اسلامی، س9، ش36، 1388.
  6. موسویان، سیدعباس و همکاران؛ «حاکمیت شرعی در بانک‌ها و مؤسسات مالی اسلامی انگلستان و مقایسه آن با ایران»؛ دوفصلنامه تحقیقاتمالیاسلامی، س1، ش2، 1391.
  7. موسویان، سیدعباس و حسین میسمی؛ «الگوی نظارت شرعی بر بانک‌های کشور بر اساس دیدگاه خبرگان بانکداری اسلامی»؛ فصلنامه پژوهش‌های پولی بانکی، س6، ش118، 1392.
  8. موسویان، سیدعباس و حسین میسمی؛ «آسیب‌شناسی نظارت شرعی در نظام بانکی ایران و ارائه اصلاح‌های قانونی»؛ فصلنامه اقتصاد اسلامی، س14، ش54، 1393.
  9. مؤمنی، منصور و علی فعال قیومی؛ تحلیل‌های آماری با استفاده از SPSS؛ تهران: انتشارات منصور مؤمنی، 1389.
  10. مهدوی پارسا، علی؛ «چارچوب و اصول اساسی حاکمیت شرکتی در بانکداری اسلامی»؛ دوفصلنامه معرفت اقتصاد اسلامی، س9، ش2، 1397.
  11. میسمی، حسین؛ «حاکمیت شرکتی، نظارت و مقررات احتیاطی در مؤسسات مالی اسلامی: گزارش پنجمین روز مدرسه زمستانه بانکداری اسلامی»؛ پژوهشکده پولی و بانکی، تهران: پژوهشکده پولی و بانکی، 1392.
    1. AAOIFI; "Governance Standards for IFIs"; No.1-5, Bahrain: AAOIFI, 2005.
    2. Ahmed, H; "Shari’ah Governance Regimes for Islamic Finance: Types and Appraisal-I regimi di governance conformi alla shari’ah nella finanza islamica: tipologia e valutazione"; Economia Internazionale/International Economics, Vol.64, No.4, 2011.
    3. Farook, S. Z., & M. O Farooq; "Shariah Governance for Islamic Finance: Challenges and Pragmatic Solutions"; Available atSSRN 1813483, 2011.
    4. Grassa, R; "Shariah Supervisory System in Islamic Financial Institutions New Issues and Challenges: A Comparative Analysis between Southeast Asia models and GCC Models"; Humanomics, Vol.29, No.4, 2013.
    5. Harrison, T., & E. Ibrahim; "Islamic Finance: Principles, Performance and Prospects"; Springer, 2016.
    6. Hasan, Z.; "A Survey on Shariah Governance Practices in Malaysia, GCC Countries and the UK"; International Journal of Islamic and Middle Eastern Finance and Managemen, Vol.4, No.1, 2011.
    7. Hilmy, H. M. A., & R. Hassan; "Shariah Governance Structure of Islamic Financial Institutions in Sri Lanka"; InternationalJournal of Management and Applied Research, Vol.6, No.4, 2019.
    8. Islamic Financial Services Board; Guiding Principles on Shariah Governance for Institutions Offering Islamic Financial Services; Kuala Lumpur: Islamic Financial Services Board, 2009.
    9. Malkawi, B. H; "Shariah Board in the Governance Structure of Islamic Financial Institutions"; The American Journal of Comparative Law, Vol.61, No.3, 2013.
    10. Miajee, M. R. K; "Shariah Governance: Perspective of Islamic Finance"; International Journal of Shari'ah and Corporate Governance Research, Vol.1, No.1, 2018.
    11. Mizushima, T; "Corporate Governance and Shariah Governance at Islamic Financial Institutions: Assessing from Current Practice in Malaysia"; Reitaku Journal of Interdisciplinary Studies, Vol.22, No.1, 2014.
    12. Muneeza, A., & R. Hassan; "Shariah Corporate Governance: The Need for a Special Governance Code"; Corporate Governance, Vol.14, No.1, 2014.
    13. Nafees, S. M. M., Risna, M. R. P., Rukshana, M. F., & M. F. F Zahira; "Sharia Governance of Islamic Financial institutions: A Comparative Study among Malaysia, Bahrain and Sri Lanka";‌ Sri Lankan Journal of Arabic and Islamic Studies, Vol.2, No.1, 2019.
    14. Ridwan, R. & A. G Mayapada; "Does Sharia Governance Influence Corporate Social Responsibility Disclosure in Indonesia Islamic Banks?"; Journal of Sustainable Finance & investment, 2020.
    15. Slahudin, C; "OECD Principles and the Islamic Perspective on Corporate Governance"; Review of Islamic Economics, Vol.12, No.1, 2008.
    16. Sulphey, M. M; "Corporate governance in Islam vis-à-vis the modern corporate world"; Management & Accounting Review (MAR), Vol.14, No.1, 2015.
    17. Uddin, M. A; "Governance from Islamic Economic Perspective: A Shariah Governance Framework"; Journal of Islamic Banking and Finance, Vol.35, No.3, 2018.
اقتصاد اسلامی
دوره 21، شماره 81
خرداد 1400
صفحه 191-226

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار