طراحی اوراق بهادار اسلامی قابل‌تفکیک و قابل‌‌تبدیل بر اساس فقه امامیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیئت علمی گروه مالی، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

2 دانشگاه امام صادق علیه السلام

چکیده

یکی از چالش‌های اوراق بهادار اسلامی، تفاوت سلیقه‌های بانیان انتشار اوراق و سرمایه‌گذاران در پرداخت سود میان‌دوره‌ای است. بانیان تمایل کمتری به پرداخت‌های سود میان‌دوره‌ای دارند؛ زیرا ممکن است دچار مشکلات نقدینگی و در برخی موارد نیازمند دریافت تسهیلات کوتاه‌مدت شوند که این امر منجر به افزایش هزینه مالی آنها می‌شود؛ در مقابل، سرمایه‌گذاران تمایل به دریافت کوپن اوراق در بازه‌های کوتاه‌مدت دارند تا به‌ واسطه سرمایه‌گذاری مجدد، بازدهی مؤثر خود را افزایش دهند.
در این پژوهش، به روش توصیفی ـ تحلیلی و با مطالعه ساختارهای مشابه در اوراق قرضه متعارف و تحلیل و تطبیق آنها با ساختارهای اوراق بهادار اسلامی، الگویی نوآورانه برای رفع این چالش ارائه می‌شود. الگوی طراحی‌شده با نام اوراق قابل‌تفکیک و قابل‌تبدیل شباهت‌ها و تفاوت‌هایی با اوراق قرضۀ تفکیکی متعارف دارد. در الگوی طراحی‌شده، علاوه بر امکان معامله اصل اوراق و کوپن آن به‌ صورت جداگانه در دو نماد مجزا با نام‌های «اوراق پایه» و «گواهی سود»، قابلیت تبدیل حجم معینی گواهی سود به اوراق پایه نیز وجود دارد. در این تحقیق الگوهای عملیاتی اوراق اجاره، مرابحه و سفارش ساخت قابل‌تفکیک و قابل‌تبدیل ارائه و از منظر فقهی و مالی بررسی و تحلیل شده است. ماهیت فقهی معاملۀ گواهی سود مبتنی بر تنزیل دین بوده که از نظر مشهور فقهای امامیه بلااشکال است؛ همچنین تبدیل گواهی سود به اوراق جایزه از باب معاوضه دین با عین از منظر فقهی صحیح است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Designing Separate Trading of Registered Profit and Principal of Sukuk in Iran Capital Market based on Imamieh jurisprudence

نویسندگان [English]

  • Mohammad Tohidi 1
  • Meisam Karimi 2
1 faculty member of Imam sadiq university
2 Imam Sadiq University
چکیده [English]

One of the challenges of Islamic securities is the differing tastes of issuers and investors in paying intermediate profits. issuers are less inclined to pay intermediate profits because they may have liquidity problems and in some cases may require short-term facilities, which may lead to higher financial costs, while investors tend to receive short-term coupons to increase their effective returns through reinvestment.
In this descriptive-analytical study, by analyzing similar structures in conventional bonds and analyzing them and comparing them with Islamic securities structures, an innovative model is presented to address this challenge. The design pattern, with a well-defined and well-documented bonds, has similarities and differences with conventional separated bonds. In the designed pattern, in addition to the possibility of dealing in the principle of its securities and its coupon separately in two distinct symbols, with the names of "base papers" and "certificate of profit", there is also the ability to convert the specified volume of certificate of earnings to the base notes. In this research, the operational models of Ijareh, Murabahah, and Istisna sukuks are presented in a verifiable and verifiable manner and are investigated from an Islamic jurisprudence and financial point of view.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Stripping
  • Sukuk
  • Strips
  • Ijareh Sukuk
  • Murabahah Sukuk

مراجع

  1. بحرانى، یوسف‌بن‌احمد؛ الحدائق الناضرة فی أحکام العترة الطاهرة؛ قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1405ق.
  2. حلی، ابن ‌ادریس؛ السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى؛ قم: دفتر انتشارات اسلامی،1410ق.
  3. خمینى، سیدروح‌الله؛ توضیح‌ المسائل؛ قم: دفتر مطبوعات اسلامی، 1426ق.
  4. خویى، سیدابوالقاسم موسوى؛ منهاج الصالحین؛ قم: نشر مدینة العلم، 1410ق.
  5. دفتر مطالعات بخش عمومی؛ «مروری اجمالی بر برخی از ارکان بازار بدهی در اقتصادهای پیشرو و پیشنهادات برای ایران»؛ تهران: معاونت امور اقتصادی، 1397.
  6. سازمان بورس و اوراق بهادار؛ دستورالعمل انتشار اوراق اجاره؛ 1389.
  7. سازمان بورس و اوراق بهادار؛ دستورالعمل انتشار اوراق سفارش ساخت؛ 1392.
  8. سازمان بورس و اوراق بهادار؛ دستورالعمل انتشار اوراق مرابحه؛ 1390.
  9. سیستانى، سیدعلى حسینى؛المسائل المنتخبة؛ قم: دفتر حضرت آیت‌الله سیستانی، 1422ق.

10. شبیرى زنجانى، سیدموسى؛ رساله توضیح المسائل؛ قم: انتشارات سلسبیل، 1430ق.

11. طوسى، محمد‌بن‌حسن؛ الخلاف؛ قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1407ق.

12. عاملى، محمدبن‌مکى؛ اللمعة الدمشقیة فی فقه الامامیة؛ بیروت: دار التراث، الدار الاسلامیه، 1410ق.

13. قانون مدنی، 1307.

14. محقق ثانى، على‌بن‌حسین؛ جامع المقاصد فی شرح القواعد؛ قم: مؤسسه آل‌البیت:،1424ق.

15. موسویان، سیدعباس؛ بازار سرمایه اسلامی؛ تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1391.

16. ــــــــــ؛ ابزارهای مالی اسلامی (صکوک)؛ تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1386.

17. هدایتی، سیدعلی‌اصغر و دیگران؛ عملیات بانکی داخلی-2؛ تهران: مؤسسه عالی آموزش بانکداری ایران، 1381.

  1. Bolder, D. & S. Boisvert; “Easing Restrictions on the Stripping and Reconstitution of Government of Canada Bonds”; Bank of Canada, Working Paper, 1998
  2. Bulter, M., Livingston, M. & L. Zhou; “A Long-Term Perspective on the Determinants of Treasury Bond Stripping Levels”, Financial markets; Institutions & Instruments; No. 23(4), 2014.
    1. Daves, P. & M. Ehrhardt; “Liquidity, Reconstitution, and the Value of U.S. Treasury Strips”, Journal of Finance; Vol. 48, No. 1, 1993.
    2. Dupont, D. & B. Sack; “The Treasury Securities Market: Overview and Recent Developments”; Federal Reserve Bulletin, 1999.
    3. Grinblatt, M. & F. A. Longstaff; “Financial Innovation and the Role of Derivative Securities: An Empirical Analysis of the Treasury STRIPS Program”, Journal of Finance; No. 55 ،2000.
    4. Livingston, M. & D. Gregory; The Stripping of U.S. Treasury Securities; New York: New York University, 1989.
    5. National Treasury of South Africa; “Separate Trading of Registered Interest and Principal of South African Government Securities (STRIPS)”, National Treasury’s Paper; 2001.
    6. UK Debt Management Office; Official Operations in the Gilt Market: An Operational Notice; Gilt Dealers/Risk Team, 2018.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار