آسیب‌شناسی و ارائه الگوی زنجیره عرضه تأمین مالی خرد غیر بانکی در کشور

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مهندسی مالی، دانشگاه علامه طباطبایی (ره)، تهران، ایران.

2 استادیار دانشکده معارف اسلامی و مدیریت دانشگاه امام صادق ، تهران، ایران

3 دانشجوی فوق دکتری مدیریت مالی، دانشگاه امام صادق(ع)

چکیده

دسترسی به خدمات مالی همواره از جمله مهم‌ترین عوامل پیشرفت و آبادانی مطرح شده است. هرچند وضعیت شاخص دسترسی به اعتبار در کشور چندان مناسب نیست، عمده تلاش‌های صورت‌گرفته در زمینه تأمین مالی خرد نیز با موفقیت کامل همراه نبوده است. پژوهش حاضر به آسیب‌شناسی وضعیت موجود و طراحی الگوی زنجیره عرضه تأمین مالی خرد با هدف افزایش دسترسی به تأمین مالی برای افراد و کسب‌وکارهای خرد خواهد پرداخت. در این مطالعه از روش تحقیق آمیخته (کیفی و کمی) استفاده شد. ابتدا با بهره‌گیری از تحلیل مضامین اسناد و مصاحبه‌های خبرگانی به نقد وضعیت شمول مالی در کشور و تجربه‌های داخلی و خارجی تأمین مالی خرد پرداخته شده و چالش‌های موجود استخراج و تحلیل شد. سپس با کمک خبرگان به طراحی الگوی پیشنهادی پرداخته شد. در ادامه به جهت سنجش اعتبار الگوی طراحی‌شده در دو بعد کارایی اقتصادی و اثربخشی اجتماعی، از توزیع پرسشنامه میان خبرگان استفاده شده و الگوی حاضر مورد بررسی و  تأیید خبرگان قرار گرفت. این مقاله با بهره‌گیری از پنج حلقه مردم، نهادهای محلی، نهادهای متمرکز، سرمایه‌گذاران و شورای راهبری، با تمرکز ویژه بر حلقه‌های مردمی و همچنین توجه ویژه به گزارش‌دهی و مطالبه‌گری، علاوه بر افزایش شمول مالی، از اتکای به بانک در تسهیلات تولیدی و مصرفی ضروری خرد کاسته، همیاری اجتماعی را تشویق نموده و با نظام‌مندنمودن مسیر حمایت‌های دولتی در زمینه تأمین مالی خرد، به تعمیق رابطه مردم و حاکمیت می‌پردازد. همچنین با تقسیم کار واحدهای محلی و واحدهای متمرکز موجب تخصصی‌ترشدن فرایندها شده و با معرفی کمیته راهبری تأمین مالی خرد سعی در تنظیم رابطه تأمین مالی خرد با حاکمیت داشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Pathology and presentation of the supply chain model of Islamic microfinancing in Iran

نویسندگان [English]

  • Seyyed Mohammad Afghahi 1
  • MOHAMMADHOSEIN GHAVAM 2
  • Mostafa Shahidinasab 3
1 PhD in Finance (Financial Engineering Major), Faculty of Management, University of Tehran
2 Faculty of Management, Imam Sadegh University
3 Postdoctoral student of financial management, Imam Sadeq University (AS)
چکیده [English]

Access to financial services is one of the most important factors for progress and development. The basic indicators of financial inclusion (access to banks and service points) are appropriate in Iran, but the status of the credit access index is still not very good and the efforts made in the field of microfinance have not been completely successful. Resolving these issues requires a systematic look at microfinance supply and related institutions and activities. The problem of the present study is the pathology of the country's micro-financing supply and the design of the Islamic micro-financing supply chain model. This research has used a mixed-method (qualitative and quantitative). First, using the analysis of the contents of documents and expert interviews, the financial inclusion situation in the country and domestic and foreign efforts in microfinance were reviewed and the challenges in the microfinance supply sector were analyzed. Then, using the opinions of experts, the model of the supply chain of microfinance in the country was designed. Then, in order to assess the validity of the designed model in terms of economic efficiency and social effectiveness, a questionnaire was distributed among the experts, and the proposed model was reviewed and approved by the experts. The proposed model, using five circles of people, local institutions, centralized institutions, investors, and the Steering Council, with a special focus on popular circles, encourages social cooperation and by systematizing the path of government support in the field of micro-financing, deepens the relationship between people and the government pays. Also, dividing the work between local units and centralized units has caused more specialized affairs in the field of micro-financing and by introducing the microfinance steering committee, it has tried to regulate the relationship between microfinance and governance.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic micro-finance
  • Micro-credits
  • Social assistance
  • Financial inclusion
  • People-based finance

مراجع

  1. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
  2. آرماندایز، د. و مرداک؛ اقتصاد تأمین مالی خرد؛ تهران: پژوهشکده پولی و بانکی، 1391.
  3. آقابابایی، ر؛ تحلیل مسائل نهادی مالیه خرد برای ارائه سازوکار عملیاتی آن در ایران؛ تهران: دانشکده اقتصاد دانشگاه تهران، 1386.
  4. احمدیان، م.؛ تأمین مالی خرد؛ تجربه جهانی و وضعیت ایران؛ تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، 1395.
  5. بنرجی، آبهیجیت و استر دوفلو؛ اقتصاد فقیر: بازاندیشی بنیادین در شیوه مبارزه با فقر جهانی؛ ترجمه خیرخواهان و فیضی؛ تهران: دنیای اقتصاد، 1396.
  6. حبیب‌الله پورزرشکی، م. و خسروی، م؛ بررسی مصوبات کمیسیون تلفیق لایحه بودجه سال 1401 کل کشور تبصره «16» ـ تسهیلات تکلیفی؛ تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، 1400.
  7. سلیمانی، م.، و حسینی، س؛ «الگوی مشارکت مردم در اقتصاد، با تأکید بر اندیشه امام خمینی(ره)»، معرفت اقتصاد اسلامی؛ س11، ش1، 1398، ص131-151.
  8. سیدطباطبایی، م.؛ واکاوی ابعاد و مؤلفه‌های مکتب مدیریت دولتی اسلامی بر پایه اندیشه حضرت امام خامنه‌‌ای (مدظله)؛ رساله دکتری دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق 7، 1400.
  9. شهیدی‌نسب، م.؛ طراحی نظام تأمین مالی خرد بر اساس آموزه های اقتصاد و مالی اسلامی؛ رساله دکتری تخصصی، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1395.
  10. طغیانی دولت‌آبادی، م.؛ تأمین مالی خرد در ایران و راههای توسعه آن (با رویکردی اسلامی)؛ دانشگاه امام صادق 7، 1386.
  11. عرب‌مازار، ع.؛ آسیب‌شناسی خدمات مالیه خرد در بانک کشاورزی ایران؛ تهران: بانک کشاورزی ایران، 1389.
  12. عزیزنژاد، ص.، م. شهبازی غیاث‌آبادی و سیدعلی روحانی؛ آسیب‌شناسی نظام بانکی ایران؛ تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی. 1398.
  13. Armour and Awrey and Davies and Enriques and Gordon and Mayer and Payne; Principles of Financial Regulation; Oxford: Oxford University Press, 2016.
  14. Armstrong, K. and M. Ahsan & C. Sundaramur; “Microfinance ecosystem: How connectors, interactors, and institutionalizers co-create value”, Business Horizons; 61, 2018, pp.147-155.
  15. Atamdja, A. S., J. Su and p. Sharma; “Examining the impact of microfinance on microenterprise performance”, International Journal of Social Economics; 10 (43), 2016.
  16. Beck, E. and B. Radhakrishnan; “Tracing Microfinancial Value Chains: Beyond the Impasse of Debt and Development”, Sociology of Development; 2 (3), 2017, pp.116-142.
  17. CCAF and World Bank and World Economic Forum; Global COVID-19 FinTech Market Rapid Assessment Study; University of Cambridge, World Bank Group and the World Economic Forum, 2020.
  18. CGAP; A Guide to Regulation and Supervision of Microfinance; Washington, DC: World Bank, 2012.
  19. CGAP; Helping to Improve Donor Effectiveness in Microfinance; Apex Institutions in Microfinance; Washington D.C.: CGAP, 2002
  20. Chaves, R. A. and Gonzalo-Vega C; Should Principles of Regulation and Prudential Supervision; Columbus: The Ohio State University, 1994.
  21. Demircug-Kunt, Asli and Leora Klapper, Dorothe Singer, Saniya Ansar and Hess, Jake; The Global Fendex Database; Washington DC: The World Bank, 2017.
  22. Duflos, D. andM. El-Zoghbi; Apexes: An Important Source of Local Funding; Washington D.C.: CGAP, 2010.
  23. Forester, F, E. Duflos and R. Rosenberg; A New Look at Microfinance Apexes; Washington, D.C.: CGAP.
  24. Gonzalez-Vega, Claudio; Microfinance Apex Mechanisms: Review of the Evidence and Policy Recommendations; Columbus: The Ohio State University, 1998.
  25. Gutiérrez-Goiria, J. and V. Ruiz and Miguel Angel Pérez; “Microfinance banks: feasibility and performance compared to traditional banking”, XXIV AEDEM International Conference; 2017, pp.1-20.
  26. Hartarska, V., and D. Nadolnyak; “Do regulated microfinance institutions achieve better sustainability and outreach? Cross-country evidence”; Applied Economics; 2007, pp.1207-1222.
  27. Helms, Brigit; Access for All, Building Inclusive Financial System; Washington, DC: CGAP, 2006.
  28. Ho, Shirley J. and Sushanta K.Mallick; “Does Institutional Linkage of Bank-MFI Foster Inclusive Financial Development Even in the Presence of MFI Frauds”, Scottish Journal of Political Economy; 64 (3), pp.283-309.
  29. IMF; Financial Sector Assessment: A Handbook; Washington D. C.: The International Bank for Reconstruction and Development and The World Bank and The International Monetary Fund, 2005.
  30. Joaquim, G, F. Netto J. and Ornelas; Government Banks and Interventions in Credit Markets; New York: Columbia University, 2021.
  31. Karlan, Dean, Jake Kendall, Rebecca Mann, Rohini Pande, Tavneet Suri, and Jonathan Zinmen; Research and Impacts of Digital Financial Services; Cambridge: Natinal Bureau of Economic Research, 2016.
  32. Lawshe, C. H; “A Quantitative Approach to Content Validity”, Personnel Psychology; pp.563-575, 1975.
  33. Ledgerwood, J. and V. White; Transforming Microfinance Institutions: Providing Full Financial Services to the Poor; Washington D. C.: The World Bank, 2006.
  34. Ledgerwood, J; Microfinance Handbook: An Institutional and Financial Perspective (Sustainable Banking With the Poor); Washington, D. C.: The World Bank, 1998.
  35. Ledgerwood, J; The New Microfinance Handbook: A Financial Market System Perspective; Washington, DC: World Bank, 2013.
  36. Mohmed, H; “Empowering the Poor and Enhancing Financial Inclusion from a Multidimensional Perspective”, In: Saaid Ali, A. E, K. Mohamed Ali and M. Khaleequzzaman, Enhancing Financial Inclusion through Islamic Finance; Volume I, Cham: Palgrave Macmillan, 2020.
  37. Neogi, Chiranjib and Sudipto Ghosh; “Access to Finance, Entrepreneurship, and Empowerment: A Case Study”, In: Chiranjib Neogi, Amit Kumar Bhandari and Sudipto Ghosh; Women's Entrepreneurship and Microfinance; Singapore: Springer Nature Singapore, 2017, pp.173-191.
  38. Olugbenga, S. and P. Mashigo; “The Impact of Microfinance on Microenterprises”, Investment Management and Financial Innovations; 4(3), 2017.
  39. Robinson, M; The Microfinance Revolution: Sustainable Finance for the Poor; Washington DC: The World Bank, 2001.
  40. Scheurle, P. and P. A. Fanconi; Small Money Big Impact: Fighting Poverty with Microfinance; Newyork: John Wiley & Sons, 2017.
  41. Seibel, Hans D; Upgrading, Downgrading, Linking, Innovating: Microfinance Development Strategies-A Systems Perspective; Köln: University of Cologne, 1997.
  42. Sherk, L. and Earne; “Funding”, In: J. Ledgerwood, The new microfinance handbook; Washington D.C.: The World Bank, 2013, pp.379-412.
  43. Staschen, S., and C. Nelson; ”The Role of Government and Industry in Financial Inclusion”, In: J. Ledgerwood, The New Microfinance Handbook: A Financial System Perspective; Washington D.C.: The World Bank, 2013, pp.71-95.
  44. Watkins, Todd A; Introduction To Microfinance; World Scientific Publishing: Singapore.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار