بررسی فقهی رمز ارز‌ها با تمرکز بر اشکالات ناشی از واحد مبادله‌بودن و ساختار الکترونیکی آنها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه عدالت و استاد دانشگاه امام صادق.

2 دانشجوی دکتری اقتصاد مالی اسلامی، دانشگاه امام صادق، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق، دانشگاه امام صادق، تهران، ایران.

چکیده

 ارز مجازی با هدف تسهیل در انجام امور مالی و ایجاد پولی بدون حضور واسطه‌ها و توسط افراد جامعه مطرح شد. این‌گونه پول‌ها هیچ سرویس‌دهنده مرکزی یا مؤسسه مالی برای کنترل نقل‌وانتقال ندارد؛ بدان علت که همه چیز آن بر ارتباطات نظیر به نظیر بنا شده است. حال از آنجا که استفاده از ارزهای دیجیتال یا الکترونیکی در بازارهای داخلی و جهانی به‌سرعت در حال گسترش است، ناچار از بحث و تحقیق درباره جنبه‌های مختلف آن از نظرگاه فقهی می‌باشیم و به جهت آن که این پدیده از پدیده‌های نوظهور پیچیده است، در ابتدا می‌بایست ماهیت و ویژگی‌های خاص آن را -که استنباط احکام شرعی تنها از طریق شناسایی آن میسر می‌شود- بشناسیم. بعد از روشن‌شدن جوانب مختلف این ارزها می‌یابیم که بسیاری از شبهاتی که حول شرعی‌بودن آنها به وجود آمده، ناشی از عدم شناخت ماهیت و  فناوری ساخت آنها و مبادله با آنها بر اساس این فناوری است. حکم به حرمت عملیات استخراج رمزارز و حرمت معامله با آنها از منظر فقه امامی از حیث حکم اولی بسیار دشوار است. در این مقاله سعی می‌شود با روش اجتهادی به بررسی صحت معاملات با رمزارزها پرداخته، به تمامی اشکالات وارد بر آن پاسخ داده شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Jurisprudential review of cryptocurrencies, focusing on the problems caused by the unit of exchange and their electronic structure

نویسندگان [English]

  • mohamad hosion bayati 1
  • mohamadsadegh javdan 2
  • hossein zamanain 3
1 imam sadegh
2 imam sadegh
3 Doctoral student of Fiqh and Fundamentals of Law at Imam Sadiq University
چکیده [English]

Virtual currency was proposed with the aim of facilitating financial affairs and creating money without the presence of intermediaries and by people in the community. This type of money has no central service provider or financial institution to control the transfer; Because everything is based on peer-to-peer communication. Now, since the use of digital or electronic currencies in the domestic and global markets is expanding rapidly, we are forced to discuss and research its various aspects from a jurisprudential point of view. Let's know its nature and special features - that the inference of Sharia rulings is possible only through its identification. After clarifying the various aspects of these currencies, we find that many of the doubts that have arisen about their legitimacy are due to the lack of knowledge of the nature and technology of their production and exchange with them based on this technology. The ruling on the sanctity of cryptocurrency mining operations and the sanctity of transactions with them is very difficult from the perspective of Imamiyah jurisprudence in terms of the first ruling. In this article, an attempt is made to check the accuracy of transactions with cryptocurrencies using the method of ijtihad and to answer all the problems related to it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cryptocurrency
  • virtual money
  • proprietary worth
  • Akl mal bialbatil
  • jurisprudence

مراجع

  1. * قرآن کریم.

    ** نهج‎البلاغه.

    1. زید، عبدالعظیم؛ «هل تعترف الشریعة بثمنیة العمالت الرقمیة المشفرة»، مجلة إسرا الدولیة للمالیة الإسلامیة، 1444ق.
    2. انصاری، مرتضی؛ مکاسب؛ قم: مجمع الفکر السلامی، 1338.
    3. آذری، سکینه، روح‌الله افضلی گروه و میثم تارم؛ « بررسی احکام فقهی ارز مجازی: مطالعه موردی بیت‌کوین»؛ مطالعات فقه اقتصادی، ش4، 1400، ص101-123.
    4. جدیدیان، انسیه؛ « بررسی ماهیت فقهی و حقوقی بیت‌کوین»؛ فصلنامه مطالعات نوین بانکی، دوره چهارم، ش11، 1400، ص65-74.
    5. خادمان، محمود، ابوطالب کوشا و فاطمه نوری؛ « شناسایی ماهیت حقوقی رمز ارزها با تحلیل ساختاری آنها در نظام حقوقی ایران»؛ مجله حقوقی دادگستری، دوره 85، ش111، 1400.
    6. خمینی، سیدروح‌الله؛ تحریر الوسیله؛ ج1، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1439ق.
    7. ـــــ؛ کتاب البیع؛ ج1، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1388.
    8. رجبی، ابوالقاسم؛ «فناوری دفاتر کل توزیع‌شده فراتر از فناوری زنجیره بلوکی»؛ مرکزپژوهش‎های مجلس شورای اسلامی، 1397.
    9. رستمی، محمد‌زمان و محمدهادی رستمی؛ «تحلیل ماهیت آثار و چالش‌های اقتصادی و فقهی بیت‌کوین»؛ معرفت اقتصاد اسلامی، ش24، 1400، ص231-250.
    10. شهیدی، محمدتقی؛ فقه پول؛ قم: مؤسسه انتشارات حوزه‌های علمیه، 1400.
    11. طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم؛ تکملة العروة الوثقى؛ قم: مؤسسة النشر الإسلامی، 1440.
    12. صدر، سیدمحمدباقر؛ منهاج الصالحین (المحشی)؛ ج1، قم: انتشارات دارالصدر، 1440ق.
    13. طباطبایی الحکیم، سید محسن؛ منهاج الصالحین؛ قم: دار الرساله، 1338.
    14. عبدالسمیع، محمد و ابراهیم محمد؛ «النقود االلکترونیة أحکام فقهیة و آثار اقتصادیة دراسة مقارنه»؛ مجله کلیة الشریعة و القانون، 1420ق.
    15. محمدی، احمد، جواد سلطانی فرد، حسین رنجبر و محمداسماعیل پهلوانی؛ «انطباق سنجی استخراج رمزارزها با جعاله»؛ فصلنامه فقه، ش3، 1401، ص67-95.
    16. مرکز پژوهش‎های مجلس؛ «ارز مجازی، قانونگذاری در کشور‎های مختلف و پیشنهادهای برای ایران»؛ مرکز پژوهش‌های مجلس، 1397.
    17. مدرسی یزدی، محمدتقی؛ فقه رمزارز‌ها؛ چ1، قم: مؤسسه انتشارات حوزه‌های علمیه، 1400.
    18. مصطفی سائو، قطب؛ فی نقدیة العمالت الرقمیة المشفرة و أثرها فی بیان حکمها الشرعی رؤیة منهجیة؛ موسوعة الاقتصاد و التمویل السلامی، 1435ق.
    19. میرزاخانی، رضا و حسینعلی سعدی؛« بیت‌کوین و ماهیت مالی-فقهی پول مجازی»؛ جستارهای اقتصادی ایران، ش30، 1397، ص71-92.
    20. نایینی، میرزا محمدحسین؛ المکاسب و البیع؛ ج1، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1438ق.
    21. نواب پور، علیرضا، احمدعلی یوسفی و محمد طالبی؛ «تحلیل فقهی کارکردهای پول‌های رمزنگاری‌شده (مطالعه موردی بیت‌کوین)»؛ فصلنامه اقتصاد اسلامی، ش72، 1397.
    22. نوروزی، احمد و احمد شعبانی؛ «بررسی فقهی انتشار رمزارز نفت‌پایه توسط جمهوری اسلامی ایران»، مطالعات اقتصاد اسلامی؛ ش27، 1400، ص1-27.
    23. نوروزی؛ احمد و مهدی صادقی شاهدانی؛ «راهبرد تأمین مالی پروژه‌های نفتی در چهارچوب نظام رمزارزها»؛ فصلنامه راهبرد اقتصادی، 1399، ص133-169.
    24. وزارة الاوقاف و شئون الاسلامیه؛ الموسوعه الفقهیه الکویتیه؛ ج41، کویت: وزارة الاوقاف و شئون الاسلامیه، 1404ق.
    25. هاشمی شاهرودی، سیدمحمود؛ المطور؛ تهران: دانشگاه عدالت، 1438ق.
    26. ـــــ؛ قرائات فقهیه معاصره؛ ج2، قم: مؤسسه دائرة معارف الفقه الاسلامی‌، 1433ق.
    27. یعقوبی، حسین؛ «بلاکچین و کاربردهای آن در بانک و پرداخت»؛ هفتمین همایش سالانه بانکداری و نظام‎های پرداخت، 1396.
    28. Financial Action Task Force, Financial Action Task; “Virtual Currencies - Key Definitions and Potential AML/CFT Risks”; 2014.
    29. Franco, P; “ Understanding Bitcoin: cryptography, engineering, and economics”; 2014.
    30. Frankfurt, am Main; Virtual Currency Schemes; European Central Bank, 2012.
    31. Guo, Jingzhi and Angelina Chow; "Virtual Money Systems: a Phenomenal Analysis"; Enterprise Computing, E-Commerce and E-Services, 2008.
    32. Nakamoto, Satoshi; “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System"; 2009, in: https://bitcoin.org/bitcoin.pdf.
    33. Narayanan, A, J. Bonneau, E. Felten, A. Miller and S. Goldfeder; “Cryptocurrency Technologies: A Comprehensive Introduction”; Princeton University, 2015.
    34. Raskin, M; "Meet the Bitcoin Millionaires, Bloomberg Businessweek"; 2015.
    35. Wagner, Andrew; “Digital vs. Virtual Currencies”; 2014, in: https://bitcoinmagazine.com/articles/digital-vs-virtual-currencies
اقتصاد اسلامی
دوره 23، شماره 89
خرداد 1402
صفحه 5-33

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار