پول در اقتصاد اسلامی از دید اعتباریات علامه طباطبایی(ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیات علمی دانشگاه تهران

2 بنیاد برکت/مدیر اقتصادی

چکیده

پول، یکی از مفهوم‌های چالش‌‌برانگیز اقتصاد است و می‌توان تفسیرهای آن را به تعداد مکتب‌ها و نحله‌های فکری اقتصاد، متکثر و متنوع دانست. در تحقیق پیش ‌رو در پی فهم پول نه از دید فقهی بلکه از نگاه فلسفی هستیم. پرسش اصلی تحقیق حقیقت‌شناسی پول از رهگذر فلسفی است. فرضیه تحقیق به تبعیت از بحث اعتباریات علامه; عبارت از این است که «پول مفهومی اعتباری می‌باشد». تلقی اعتباری از پول دلالت‌های قابل توجهی برای اقتصاد اسلامی دارد که در مقاله پیش‌ رو آنها را تبیین کرده‌ایم. پول جنبه وضعی، قراردادی، فرضی و اعتباری دارد؛ بنابراین کالا نیست. همچنین پول تابع احتیاج‌های حیاتی و عامل‌های ویژه محیط است و با تغییر آنها تغییر می‌کند؛ در نتیجه تنوع اشکال پولی مجاز و البته با توجه به گسترش نیازها ضروری است و پول در هر شکلی، فقط به ازای نفس‌الامر حقیقی خود باید پدید آید. همچنین پول نسبی، موقت و غیرضروری است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Money in Islamic Economics in Allameh Tabatabai’s Viewpoint

چکیده [English]

Money is one of the challenging concepts in economics and its interpretations are as diverse as the economic schools. In this study, we try to understand money, not jurisprudentially, but philosophically. The main question here is the nature of money in the philosophic viewpoint. Our hypothesis, following Allameh Tabatabai’s Etebariat discourse, is that "money is a nominal concept". The nominal perception of money has significant implications for Islamic economics, which we explain in this article. Money is of an ordained, contract, hypothetical and nominal nature, so it is not a commodity. Also it is subject to the vital needs and environmental factors, and changes with them. So the diversity of money forms is authorized and, of course, necessary due to the expansion of needs. Money, in each and every form, should only be created against its real analogue. Furthermore, money is relative, temporary and unnecessary.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Money
  • Etebariat
  • Nominal Perceptions
  • Property Principal
  1. اردستانی، محمدعلی؛ نفس‌الامر در فلسفه اسلامی؛ چ2، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1392.
  2. اولیایی، منصوره؛ واقعیات اجتماعی و اعتباریات از دیدگاه علامه طباطبایی; و جان سرل؛ تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1389.
  3. اینگام، جفری؛ پول رابطه­ای اجتماعی است؛ ترجمه علی­اصغر قائمی­نیا؛ ترجمان ISSN: 2345-282x، 1999م.
  4. پولانی، کارل؛ دگرگونی بزرگ: خاستگاه‌های سیاسی و اقتصادی روزگار ما؛ ترجمه محمد مالجو؛ تهران: نشر پردیس دانش، 1391.
  5. خسروشاهی، سیدهادی؛ اصول فلسفه رئالیسم؛ چ2، قم: بوستان کتاب، 1387.
  6. دورکیم، امیل؛ قواعد روش جامعه­شناسی؛ ترجمه علی­محمد کاردان؛ تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1393.
  7. شومپیتر، جوزف؛ تاریخ تحلیل اقتصادی: از آغاز تا سده­ هجدهم؛ ترجمه فریدون فاطمی؛ تهران: نشر مرکز، 1375.
  8. طباطبایی، سیدمحمدحسین؛ اصول فلسفه و روش رئالیسم؛ چ5، تهران: صدرا، 1367.
  9. ــــــــــ؛ المیزان؛ ترجمه محمدباقر موسوی همدانی؛ چ3، ج2، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1375.
  10. ــــــــــ؛ بررسی­های اسلامی؛ به‌کوشش هادی خسروشاهی؛ چ4، ج2، قم: بوستان کتاب، 1393.
  11. قدیری ‌اصلی، باقر؛ نظریه­های پولی: پول؛ تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 1368.
  12. لطیفی، علی؛ «تحلیل وجوه معناشناختی، منطقی، معرفت­شناختی و وجودشناختی نظریه اعتباریات علامه طباطبایی»؛ فصلنامه اسراء، س4، ش3، پیاپی یازدهم، 1391.
  13. مطهری، مرتضی؛ مجموعه آثار؛ ج6، تهران: انتشارات صدرا، 1380.
  14. نظری، حسن­آقا؛ «تأثیر بخش اعتباری ـ قراردادی آموزه‌های اسلامی بر بخش واقعی اقتصاد به‌عنوان زمینه شکل‌گیری نظریات علمی اقتصاد اسلامی»؛ دوفصلنامه علمی پژوهشی مطالعات اقتصاد اسلامی، بهار و تابستان 1389.
    1. Green, Roy; The Classical Theory of Money; The New Palgrave Dictionary of Economics, Second Edition, Edited by Steven N. Durlauf and Lawrence E. Blume, 2008.
    2. Greenham, Tony; Josh Ryan-Collins; Werner Richard; Where does money come from?; London, New Economics Foundation, 2011.
    3. Hume, D.; Writings on Economics; Oxford: Oxford University Press, 1955, 1752.
    4. Ingham, Geoffrey; The Nature of Money; Cambridge: Polity Press. London: Routledge, 2004.
    5. Locke, J.; Consequences of the lowering of interest and raising the value of money; In Principles of Political Economy, ed. J.R. McCulloch. London: Ward, Lock & Co., 1825, 1691.
    6. Montesquieu, C.; The Spirit of Laws; London: George Bell & Sons, 1900, 1748.
    7. Ricardo, D.; Principles of Political Economy and Taxation; Ed. P. Sraffa, Cambridge: Cambridge University Press, 1951, 1821.
    8. Ricardo, D.; Economic Essays; London: Frank Cass, 1923.
    9. Searle, John. R.; The construction of social reality; New York: The free press, 1995.
    10. Simmel, G.; The Philosophy of Money; London: Routledge; 1907, 1978.
    11. Smith, A.; An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations; London: Routledge, 1890, 1776.
    12. Vanderlint, J.; Money Answers All Things; London: T. Cox, 1734.