تحلیل کارکردهای اقتصادی تشکیل خانواده در اقتصاد اسلامی و اقتصاد سرمایه‌داری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکنری قرآن و اقتصاد،‌ جامعه المصطفی العالمیه

2 پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

3 اقتصاد پژوهشگاه حوزه و دانشگاه

چکیده

خانواده مهم‌ترین نهاد اجتماعی است که استحکام، ضعف، سلامت و فساد جامعه در گرو آن است. اسلام برخلاف مکتب سرمایه‌داری، امور معنوی (دین، اخلاق و ...) را در تشکیل خانواده اصل و اصالت‌بخشی به مادیات (مال و ...) را مردود می‌داند. عامل اصلی تشکیل خانواده، انتخاب همراه برای تکامل معنوی و هموارنمودنِ مسیر دستیابی به مقام قرب الهی است که اهداف دیگر (تربیتی، اقتصادی و ...) ذیل آن معنا می‌یابد. اسلام، تحلیل خانواده با ادبیات اقتصادی (حداکثرسازی منافع مادی) را موجب تنزلِ جایگاه و مانع از ایفای وظیفه اصلی آن می‌داند؛ زیرا مسائل مهم‌تری در تشکیل خانواده دخیل است که تحلیل اقتصادی از یافتنِ پاسخ کامل برای آن ناتوان است. یافته‌های پژوهش با روش تحلیلی - توصیفی نشان می‌دهد که گرچه کارکردهای اقتصادی مذکور در اقتصاد متعارف به عنوان آثار و پیامدهای ازدواج مورد پذیرش است، اما کارکرد اصلی تشکیل خانواده کارکرد تربیتی آن است که در حوزه اقتصاد، از طریق تربیت نیروی متعهد انسانی، اصلاح رفتارهای اقتصادی، تأمین و تثبیت ارزش‌های اخلاقی و افزایش امنیت اخلاقی - روانی جامعه منجر به بهبود وضعیت اقتصادی می‌گردد

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Analysis of economic functions of family formation in the framework of Islamic and capitalism economy

نویسندگان [English]

  • Nasrullah Asadi 1
  • Seyed Reza Hosseini 2
  • mostafa kazemi najafabadi 3
1 Phd , Almostafa international university
2 Research Institute of Hawzah and University
3 Research Institute of Hawzah and University
چکیده [English]

The family is the most important social institution which the strength, weakness, health and corruption of society depend on it. Unlike capitalism, Islam considers spiritual matters as the principle and rejects the highlighting of material things (property, etc.), (religion, morality, etc.). The main factor in forming a family is choosing to accompany it for spiritual development and paving the way for attaining the position of nearness to Almighty Allah, which explains the other goals (educational, economic, etc.). Islam considers the analysis of the family with economic literature (maximizing material benefits) to degrade its status and prevent it from performing its main duty; Because there are more important issues involved in family formation that economic analysis is unable to find a complete answer to. Findings of the research (with analytical-descriptive method) show that economic function is acceptable as a side effect (not as the main factor) for marriage, but the main function of family formation is its educational function, which in the economic field leads to the training of committed force. Economic, reform of economic behaviors, provision and consolidation of moral values and as a result improve the economic situation, increase moral-psychological security and ... in society

کلیدواژه‌ها [English]

  • Family
  • economic function
  • economic education
  • poverty alleviation
  • Islam
  1. قرآن کریم.     

    1. ابراهیمی­پور، قاسم؛ شاخص‌های خانواده مطلوب از دیدگاه اسلام؛ چ1، تهران: مرکز بررسی‌های ریاست جمهوری با همکاری پژوهشگاه المصطفی، 1391.
    2. استریناتی، دومینیک؛ مقدمه­ای بر نظریه­های فرهنگ عامه؛ ترجمه ثریا پاک‌نژاد؛ چ5، تهران: گام نو، 1388.
    3. ایمانی، محسن؛ «تربیت اقتصادی در راستای تحقق تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی»؛ پیوند، ش390 و 391،
    4. بافکار، حسین؛ «کانون مهر (ویژه روز خانواده)»؛ قم:‌ مرکز پژوهش‌های صدا و سیما، 1380.
    5. بستان، حسین؛ اسلام و جامعه‌شناسی خانواده؛ چ1، قم: حوزه و دانشگاه، 1383.
    6. بلاگ، مارک؛ روش‌شناسی علم اقتصاد؛ ترجمه غلامرضا آزاد؛ چ2، تهران: نشر نی، 1387.
    7. بنگستون، ورن ل و دیگران؛ دایره المعارف خانواده؛ ترجمه عالیه شکربیگی و شهلا مهرگانی؛ تهران: نشر جامعه شناسان، 1392.
    8. بورک، رابرت اچ؛ در سراشیبی به سوی گومورا؛ ترجمه الهه هاشمی­ حائری؛ چ3، تهران: انتشارات حکمت، 1385.
    9. پایگاه اینترنتی تبیان؛ «ازدواج از دیدگاه آسیب‌شناسی اجتماعی اسلام»؛ 25/07/1382 (tebyn.Net).
    10. پندیک، رابرت اس و دانیل ال. رابینفیلد؛ اقتصاد خرد؛ ترجمه احمد ذیحجه­زاده؛ تهران: سمت، 1382.
    11. توکلی، احمد؛ بازار- دولت، کامیابی­ها و ناکامی­ها؛ تهران: سمت، 1380.
    12. چپرا، عمر؛ آینده علم اقتصاد؛ ترجمه احمد شعبانی؛ تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق7، 1385.
    13. حسینی جرجانی، سیدامیر ابوالفتوح؛ آیات الأحکام؛ ج2، تهران: انتشارات نوید، 1404ق.
    14. حرّ عاملی، محمدبن‌حسن؛ وسایل الشیعه؛ ج20، چ2، قم: مؤسسه آل‌البیت ­لاحیاء التراث، 1409ق.
    15. حکمت‌نیا، محمود؛ حقوق زن و خانواده؛ تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1390.
    16. شریفی، احمدحسین؛ خوب چیست؟ بد کدام است؟؛ قم: انتشارات مؤسسه امام خمینی1، 1388.
    17. شیخ‌ طوسی، ابی­جعفر محمد؛ تهذیب الاحکام؛ ج7، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1365.
    18. شیخی، محمدﺗﻘﻲ؛ جامعه‌شناسی زﻧﺎن و ﺧﺎﻧﻮاده؛ تهران: شرکت سهامی‌ انتشار، 1380.
    19. صانعی، سیدمهدی؛ پژوهشی در تعلیم و تربیت اسلامی؛ مشهد: سناباد، 1380.
    20. صدوق، محمد؛ من لایحضره الفقیه؛ ج3، قم: جامعه مدرسین، 1413ق.
    21. ــــــــ؛ امالی صدوق؛ تهران: کتابچی، 1376.
    22. صمدی، منصور؛ رفتار مصرف‌کننده؛ چ2، تهران: آییژ، 1386.
    23. طباطبایی، محمدحسین؛ المیزان فی تفسیر القرآن؛ ج4، چ2، قم: مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، 1373.
    24. طغیانی، مهدی و محمدهادی زاهدی وفا؛ «امکان بهره‌گیری از آثار تمدن اسلامی در طراحی و تدوین الگوی اسلامی ـ ایرانی فرهنگ اقتصادی»؛ معرفت اقتصاد اسلامی، س2، ش2، 1391.
    25. قرائتی، محسن؛ تفسیر نور؛ ج8، چ9، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن، 1384.
    26. کاپلستون، فردریک؛ تاریخ فلسفه؛ ترجمه جلال‌الدین اعلم؛ تهران: انتشارات سروش، 1370.
    27. کلینی، محمد؛ اصول کافی؛ ج5 و 8، تهران: دارالکتب الاسلامیه، 1365.
    28. کوئن، بروس؛ درآمدی بر جامعه‌شناسی؛ ترجمه محسن ثلاثی؛ چ14، تهران: نشر توتیا، 1386.
    29. گروه مؤلفان و مترجمان؛ تحلیل اقتصادی حقوق خانواده؛ تهران: دنیای اقتصاد، 1392.
    30. گیدنز، انتونی؛ راه سوم؛ ترجمه منوچهر صبوری؛ چ2، تهران: شیرازه، 1386.
    31. ــــــــ؛ جامعه‌شناسی؛ ترجمه منوچهر صبوری؛ چ18، تهران: نشر نی، 1385.
    32. مجلسی، محمدباقر؛ بحارالانوار؛ ج100، بیروت: مؤسسة الوفاء، 1404ق.
    33. مجمع علمی فرهنگی مجد؛ مقدمه قانون اساسی جمهوری اسلامی‌ ایران؛ چ4، تهران: مجمع علمی فرهنگی مجد، 1377.
    34. محصص، مرضیه؛ «مبانی و مصادیق تعلیم و تربیت اقتصادی فرزندان در خانواده اسلامی»؛ پژوهش‌های اجتماعی- اسلامی، ش103،
    35. مشیرزاده، حمیرا؛ از جنبش تا نظریه اجتماعی: تاریخ دو قرن فمینیسم؛ چ4، تهران: شیرازه، 1388.
    36. مطهری، مرتضی؛ مجموعه آثار؛ ج23، چ6، تهران: انتشارات صدرا، 1384.
    37. مکارم شیرازی، ناصر؛ تفسیر نمونه؛ ج2 و14، چ6، قم: دارالکتب الاسلامیه، 1367.
    38. مک گراو، فیل؛ روان‌شناسی خانواده موفق؛ ترجمه مهدی شریعت­باقری؛ تهران: نشر دانژه، 1388.
    39. موریس اچ. و او. فلیپس؛ تحلیل اقتصادی نظریه و کاربرد؛ ترجمه اکبر کمیجانی؛ چ10، تهران: دانشگاه تهران،
    40. موسوی، سیدحسن؛ مُد و مُدگرایی و جایگاه آن در سبک زندگی اسلامی؛ قم: بوستان کتاب، 1394.
    41. موسوی لاری، سیدمجتبی؛ اسلام و سیمای تمدن غرب؛ چ11، قم: دفتر انتشارت اسلامی، 1391.
    42. نوری، حسین؛ مستدرک الوسایل؛ ج14، چ2، بیروت: مؤسسه آل‌البیت لاحیاء التراث، 1408ق.
    43. واکــر، اورویل ســی و دیگران؛ اســتراتژی بازاریابی تصمیم محور؛ ترجمه سیدمحمد اعرابی و داود ایزدی؛ چ2، تهران: دفتر پژوهش‌های فرهنگی، 1386.
    44. هدایت­نیا، فرج‌الله؛ حقوق خانواده، چالش‌ها و راهکارها؛ تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه، 1395.
    45. هوفمن، سول و اورت سوزان؛ زنان و اقتصاد، خانواده، کار و درآمد؛ ترجمه محمود دانشور کاخکی و دیگران؛ مشهد: دانشگاه فردوسی، 1390.
    46. Agarwal, Bina; “Bargaining And Gender Relations: Within And Beyond The Household”; Institute of Economic Growth, University of Delhi, 1997.
    47. Becker, Gary S.; “A Theory Of Marriage”; University of Chicago and National Bureau of Economic research, 1974.
    48. ــــــــ; “The Economic Way of Looking at Life”; Nobel Lecture, Department of Economics, Chicago: University of Chicago, 1992.
    49. Becker, Gary S., Kevin M, Robert Tamura; “Human Capital, Fertility, and Economic Growth”; the journal of political Economy, Vol.98, No.5, Part2, 1990.
    50. Becker, Gray S., Robert J. Barro; “A Reformulation of the economic theory of fertility”; Workingpaper, No.1793, 1986.
    51. Browning, Martin, Pierre-Andre Chiappori, Yoram Weiss; Family Economics; Oxford University, 2011.
    52. Mattila-Wiro, Päivi; “Economic Theories of the Household: A Critical Review”; The United Nations University, working papers, No.159, 1999.