تأثیر صکوک بین‌الملل بر رشد اقتصادی کشورهای GCC درس‌هایی برای اقتصاد ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مدیریت، اقتصاد و حسابداری، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

2 گروه مدیریت و اقتصاد، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

یکی از چالش­های اصلی فعالیت­های مولد اقتصادی در کشور، محدودیت دسترسی به منابع مالی علی‌رغم بالابودن سطح کل نقدینگی کشور و همچنین ظرفیت­های بین­المللی در حوزه تأمین مالی است. این وضعیت از هدایت نقدینگی و اعتباری ناقص و غیرمؤثر حکایت دارد. یکی از ابزارهای مؤثر هدایت نقدینگی داخلی و خارجی به فعالیت­های مولد اقتصادی، صکوک هستند که توسط کشورهای اسلامی استفاده شده است. این مطالعه به این موضوع می­پردازد که آیا تأمین مالی از طریق صکوک بین‌المللی بر رشد کشورهای اسلامی تأثیر معنادار داشته است که بتوان از این تجربه در راستای تأمین مالی فعالیت‌های مولد کشور استفاده کرد؟ در این راستا کشورهای حاشیه خلیج‌فارس طی دوره زمانی 2001-2020 با استفاده از رویکرد رگرسیونی داده­های ترکیبی بررسی شده‌اند. نتایج نشان می­دهد که انتشار صکوک تأثیر معناداری در رشد اقتصادی کشورهای مورد بررسی داشته و در صورت برنامه­ریزی و سیاستگذاری صحیح این ابزار در ایران نیز می­تواند راهگشا باشد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Impact of International Sukuk on the Economic Growth of GCC Countries; Lessons for Iran's economy

نویسندگان [English]

  • Javad Mohammadi 1
  • Ahmad Ghasemzadeh Khosroshahi 1
  • Maryam Khaliliaraghi 2
1 Department of Management, Economics and Accounting, Tabriz Branch, Islamic Azad University, Tabriz, Iran
2 Department of Economic and Management, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

One of the main challenges of productive economic activities in the country is the limitation of access to financial resources despite the high level of total liquidity of the country as well as international capacities in the field of financing. This situation indicates incomplete and ineffective liquidity and credit management. One of the effective means of directing internal and external liquidity to productive economic activities are sukuk, which have been used by Islamic countries. This study deals with the issue of whether financing through international sukuk has had a significant impact on the growth of Islamic countries that this experience can be used in order to finance productive activities of the country. In this regard, the Gulf cooperation council countries have been investigated during the period of 2001-2020 using the combined data regression approach. The results show that the issuance of sukuk has a significant effect on the economic growth of the studied countries, and if properly planned and politicized, this instrument can be a breakthrough in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Economic growth
  • foreign currency securities
  • International sukuk securities
  • Iranian financial system
  • Liquidity

مراجع

  1. پوراسماعیلی، علیرضا و فائزه داورزن؛ «بررسی تطبیقی نقش صکوک اجاره در رشد اقتصادی در مالزی و ایران»؛ اولین همایش ملی مدیریت، اقتصاد و اقتصاد مقاومتی، 1397.
  2. توحیدی، محمد و رضا یارمحمدی؛ «بررسی تحلیلی وضعیت بازار اوراق بهادار اسلامی (صکوک) در ایران و جهان»؛ تهران: سازمان بورس و اوراق بهادار مرکز پژوهش، توسعه و مطالعات اسلامی گروه بازارها و ابزارهای مالی، 1396.
  3. حسن‌زاده، علی و اعظم احمدیان؛ «پیش‌بینی ظرفیت انتشار صکوک در ایران»؛ تحقیقات مالی اسلامی، س1، ش2، 1391(الف).
  4. ــــــــ؛ «تأثیر ابزارهای مالی اسلامی بر رشد سرمایه‌گذاری»؛ فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات اقتصاد اسلامی، س5، ش1، 1391(ب).
  5. خوانساری، رسول؛ «بایسته­های انتشار اوراق ارزی در ایران و نقش آن در ثبات مالی»؛ تهران: بیست ‌و هشتمین همایش سالانه سیاست‌های پولی و ارزی اصلاحات ساختاری برای ثبات مالی، 29 و 30 خرداد 1397.
  6. زندیه، وحید و سعید زندیه؛ «جایگاه اوراق بهادارسازی در رشد و توسعه اقتصادی کشورها (با تأکید بر نیاز به گسترش بازار اوراق بهادارسازی در ایران)»؛ فصلنامه علمی پژوهشی دانش سرمایه‌گذاری، س4، ش16، 1394.
  7. صمیمی، احمد، یحیی‌زاده‌فر، محمود و آرش نجف‌پور؛ «تأثیر مالی اسلامی بر رشد اقتصادی در کشورهای منتخب»؛ تهران: دومین کنفرانس بین‌المللی مدیریت و اقتصاد در قرن 21، 30 آذر 1395.
  8. عسکرزاده دره، غلامرضا، معمارپور، زهره و حامد فلاحی؛ «بررسی رابطه بین ابزارهای مالی اسلامی (صکوک) و رشد اقتصادی»؛ فصلنامه مطالعات مالی و بانکداری اسلامی، س7، ش16، 1400.
  9. غفاری فرد، محمد، رحمتی، عادله و داوود یوسفزی؛ «نقش تأمین مالی اسلامی بر رشد اقتصادی کشورهای منتخب اسلامی با استفاده از داده‌های تابلویی (مورد مطالعه صکوک اسلامی)»؛ فصلنامه علمی اقتصاد و بانکداری اسلامی، ش29، 1398.
  10. نجف‌پور، آرش، فاضلی، حامد و محمد پوراسمعیل؛ «تأثیر صکوک بر رشد اقتصادی در کشورهای خاورمیانه»؛ فصلنامه علمی اقتصاد و بانکداری اسلامی، ش29، 1398.
  11. نعیمی، مینا، سهیلی، کیومرث و محمد شریف کریمی؛ «ارتباط متقابل توسعه ابزار مالی اسلامی (صکوک) و رشد اقتصادی»؛ فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد اسلامی، س19، ش73، 1397.
  12. Abrorov, Sirojiddin; “The importance of sukuk in the development of economy: as an example of its impact on the income of the malaysian population”; Journal of Critical Reviews, Vol 7, Issue 2, ISSN- 2394-5125, 2020.
  13. Adela, HA; “The Impact of Sukuk Issuance on Economic Growth: Evidence from Malaysia”; The Arab World Geographer/ Le Géographe du monde arabe, No.24(2), 2021.
  14. Aliakbari, F, Babajan, AM, Akbarimoghadam, B & A. Hadizadeh; “The Effect of Islamic Financing on the Growth of Iran's Economic ectors”; Environmental Energy and Economic Research, No.6(3): S038, DOI 10.22097/EEER.2022.328170.1242.,
  15. Al-raeai, Arafat Mansoor, Zainol, Zairy & Abdul Rahim, Ahmad Khilmy; “The Influence of Macroeconomics Factors and Political Risk on the Sukuk Market Development in Selected GCC Countries : A Panel Data Analysis (Pengaruh Faktor Makroekonomi dan Risiko Politik ke atas Pembangunan Pasaran Sukuk di Negara GCC Terpilih : Anali Data Panel)”; Jurnal Ekonomi Malaysia, 53(2), 2019.
  16. Ayoub Ledhem, Mohammed; “Does Sukuk financing boost economic growth? Empirical evidence from Southeast Asia”; Sukuk financing, 2020.
  17. Beck, T, Levine, R, & N. Loayza; “Finance and the sources of growth”; Journal of Financial Economics, 58, 2000.
  18. Dey, MK & S, Flaherty; “Stock exchange liquidity, bank credit, and economic growth”; Paper presented at the Max Fry Conference on Finance and Development, University of Birmingham, The zbusiness School University House, Birmingham, B152TT, 2005.
  19. Echchabi, Abdelghani, Abd Aziz, Hassanuddeen, Idriss, Umar; “Does sukuk financing promote economic growth? An emphasis on the major issuing countries”; Turkish Journal of Islamic Economics, Vol. 3, No. 2, 2016.
  20. Echchabi, Abdelghani, Abd Aziz, Hassanuddeen, Idris, Umar; “The impact of Sukuk financing on economic growth: the case of GCC countries”; J. Financial Services Management, Vol.9, No.1, 2018.
  21. Haron, Razali & Khairunisah Ibrahim; “The Impact of Sukuk on Corporate Financing: Malaysia Evidence”; Journal of Islamic Finance, Vol.1, No.1, 2012.
  22. IIFM, IIFM Sukuk Report, April, 2018.
  23. IIFM, Sukuk Report, July, 2020.
  24. IIFM, Sukuk Report, July, 2021.
  25. Jallow, Ousman & Foday Joof; “Investigating the Asymmetric Effect of Sukuk Returns on Economic Growth - Evidence from Indonesia, a NARDL Perspective”; Munich Personal RePEc Archive, 2020, Online at https://mpra.ub.uni-muenchen.de/102939/ MPRA Paper No. 102939, posted 17 Sep 2020 11:03 UTC.
  26. Jonaidi, A; “Analysis of economic growth and poverty in Indonesia”; Journal of Economic Studies, No.1(1), 2012.
  27. King, Robert & Ross Levine; “Finance, entrepreneurship and growth theory and evidence”; Journal of Monetary Economics, No.32(3), 1993.
  28. Liang, Xiao; “Research on Risk and Prevention Mechanism of Commercial Banks by Assets Securitization of Eco-Environmental Industry”; Ekoloji, No.27(106), 2018.
  29. Luintel, KB & M, Khan; “A quantitative reassessment of finance-growth nexus: Evidence from a multivariate VAR”; Journal of Development Economics, 60, 1999.
  30. M Wijaya, F; “Introduction to macro economics series”; Yogyakarta: BPFE Yogyakarta,
  31. Orhan, ZH & N, Tirman; “An Empirical Analysis Regarding the Effect of Sukuk Outstanding on Growth in Turkey: 2010-2019”; Sosyoekonomi,29(48), 2021.
  32. Pudjihardjo, M, Trikurniawati, Desi & Angga Erlando; “Economic Development Indicators on Sharia Financial Inclusion in the OIC Countries”; Utopía y Praxis Latinoamericana, vol. 26, no. Esp.1, Marzo, ISSN: 1315-5216 2477-9555,
  33. Setianingsih, L & E, Widyastuti; “Does sukuk, domestic investment, foreign investment, and inflation contribute to economic growth in indonesia?”; Jurnal Ekonomi Syariah Teori dan Terapan, 7(12), 2375-2384. DOI: 10.20473/vol7iss202012pp2375-2384, 2020.
  34. Sinha, D & J, Macri; “Financial development and economic growth: The case of eight asian countries”; Economic International, Vol. 54 (2), 2001.
  35. Smaoui, Houcem & Hatem, Ghouma; “Sukuk market development and Islamic banks’ capital ratios”; Research in International Business and Finance, No.51(17), 101064. https://doi.org/10.1016/j.ribaf.2019.101064, 2020.
  36. Smaoui, Houcem & Salem Nechi; “Does sukuk market development spur economic growth?”; Research in International Business and Finance, No.41, 2017, https://doi.org/10.1016/j.ribaf.2017.04.018.
  37. Soliman, H; “The Impact of Islamic Sukuk on Economic Growth”; Arabic, 2021.
  38. Syamsul, A & Y. Soesatyo; “Economic growth, unemployment rate, and consumption, in the frame of community welfare”; Semarang: CV. Pena Persada, 2020.
  39. Tan, YL & RM. Shafi; “Capital market and conomic rowth in Malaysia: the role of_sukūk and other sub-components”; International Journal of slamic Finance, 13(1), DOI 10.1108/IJIF-04-2019-0066, 2021.
  40. Yani, D, Kismawadi, ER, Rauf Nasution, IFA & MI, Bahri; “The Effect of Sharia Share, Sukuk, Sharia Mutual Funds and Exchange on the National Economic Growth”; Jurnal Bisnis dan Manajemen Islam, No.10(1), 2022, http://dx.doi.org/10.21043/bisnis.v10i1.13395.
  41. Yuliani, I, Qizam, I, Nugroho, A, & ZI, Muarrif; “The Impact of Sukuk on The Country’s Economic Growth with Country Governance as a Moderating Variable”; Journal of Islamic Economics, 6(1), 2022.
اقتصاد اسلامی
دوره 22، شماره 87 - شماره پیاپی 87
پاییز 1401
آذر 1401
صفحه 159-187

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار